آخوند حکومتی: رفسنجانی به نماز جمعه بر نمی گردد

جانشين سابق نمايندگي ولي فقيه در سپاه، گفت: اگر هاشمی احساس كند كه مخاطبي برای شنيدن خطبه دارد قطعا خواهد آمد ولی وی احساس می کند که کسی مباحث سیاسی اش را نمی پسند.

حجت الاسلام ذوالنور، جانشين سابق نمايندگي ولي فقيه در سپاه در گفت‌وگو با «خبرگزاری دانشجو»، به ابعاد مهم نماز جمعه و توجه به بعد سیاسی و اثرات نماز جمعه 28 تیر سال 88 هاشمی رفسنجانی پرداختند.

«خبرگزاری دانشجو»- اصولا نماز جمعه چه جایگاهی در جامعه اسلامی دارد؟

ذوالنور: نمازجمعه در حقيقت يك نهاد عبادي و سياسي است، مسجد از زمان پيامبراكرم(ص) هم كاركرد سياسي دارد و هم كاركرد عبادي.

در دوران شكل‌گيري حكومت در زمان پيغمبر(ص) در مدينه، مسجد دارالحكومه بود، محراب محل حرب بود، جهاد و جنگ از مسجد و محراب خط مي‌گرفت و با دشمنان اسلام و دشمنان قرآن و دشمنان انسانيت و دشمنان خدا ستیز مي‌كرد و شايد به همين دليل، محراب را محراب گفته‌اند.

بنابراين مسجد در اسلام كاركرد حكومتي، سياسي، نظامي، اعتقادي و اخلاقي دارد.

جايگاه اصلي نماز جمعه هم در اصل مسجد است، لذا اگر در جاي دیگری مصلي نماز جمعه است و در مسجد اقامه نمی شود به دليل كثرت جمعيت است، والا به عنوان يك امر حكومتي يك امر عبادي بهترين جايگاه نماز جمعه هم، مسجد است.

بر همين اساس از اول پيدايش اسلام، از مهمترين نهادهايي كه مورد تاكيد فراوان قرار گرفته، نهاد نمازجمعه بوده و در سنت پيغمبراكرم(ص) هم تاكيد فراواني روي نماز جمعه صورت گرفته است.

بعد از انقلاب اسلامي، در حقيقت يك حياتي به نماز جمعه داده شد چون با حاكميت حكام جور، كم كم نماز جمعه رو به فراموشي رفته بود.

ولي به حمدالله با پيروزي انقلاب اسلامي و همت امام عزيز، نماز جمعه جايگاه اصلي خود را پيدا كرد و دوباره احياء شد.

از اول انقلاب تا کنون، نمازجمعه كاركردهاي مختلف داشته است.

توصيه‌هايي كه در بعد عبادي نماز جمعه و ثواب نماز جمعه وارد شده، مشوقي بوده براي حضور اكثر اقشار مردم، از جوان و پير، زن، مرد در صفوف نمازجمعه، همچنين به عنوان يك عبادت قطعي مقبولي كه از ابعاد مختلف مورد تاكيد واقع شده است و مردم با توقع اجر و به عنوان انجام يك عبادت آن را انجام مي‌دهند.

من فكر مي‌كنم امروز، با ثواب‌ترين و بالاترين عرصه عبادي براي مردم ما، جايگاه نماز جمعه است؛ زيرا ما هيچ عمل عبادي را نداريم كه با اين كثرت جمعيت برگزار شود و ثواب نمازجمعه را داشته باشد، يعني در عرصه عبادي ما جايگزيني براي نماز جمعه وجود ندارد.

بعد ديگر بعد حكومتي نماز جمعه است، مردم ما علاقه و ارتباطشان را با نظام ديني، در نمازجمعه نشان مي‌دهند و حضور خودشان را به نمايش مي‌گذارند چون به هر حال يك طرف نماز جمعه به حاكميت وصل است و علي القاعده امام جمعه با نظر ولي فقيه، امام المسلمين و با تفويض و انتساب او اقامه نماز جمعه مي كند لذا خود اين حضور يك اعلام دلبستگي، تعلق، ارتباط و پايبندي به نظام اسلامي و سلسله مراتب امت و امام است، اين را نمي‌شود انكار كرد.

بعد ديگر نماز جمعه بعد سياسي است، خطيب جمعه هم موظف است در خطبه مردم را به خدا دعوت كند و مسائل ديني و اخلاقي را طرح كند و هم موظف است مسائل جهان اسلام، مسائل مورد توجه جامعه و ضرورت‌هاي سياسي جامعه را مطرح كند و به بصيرت زايي و تبيين آنچه كه از مهمات جهان اسلام است، بپردازد.

لذا ما شاهد هستيم كه مردم قبل و بعد از نماز جمعه نسبت به مسائل سياسي اظهارنظر مي‌كنند و با راهپيمايي‌ و شعارهاي خودشان، نسبت به مسائل روز جهان اسلام، بي‌تفاوت نيستند و اين شور و شعور را در نمازجمعه به نمايش در مي آورند.

من فكر مي‌كنم كه نمازجمعه ما، نمازگزاران ما، شعارهاي مردم ما در نمازجمعه، راهپيمايي‌هاي بعد از نمازجمعه، يك شاخص بسيار برجسته، براي تبيين خط سياسي جامعه است.

دلسوزان جامعه، متدينين، كساني كه براي نظام هزينه كرده‌اند و كساني كه در تمام فراز و نشيب‌هاي جامعه حضور دارند، هميشه نگاهشان به امام المسلمين و ولي فقيه است و همواره در مسير ولايت حركت مي‌كنند و اين را از موضع‌گيري درست آنها در تمام شرايط مي‌توان فهميد، همچنين مطالباتي كه آنها دارند، مطالبات انقلاب اسلامي و نظام ديني است.

نماز جمعه هميشه به عنوان يك شاخص و تراز در نوسانات جامعه، در طول انقلاب اسلامي بوده است و اين كاركرد بسيار مهمي است و بايد انشاء الله تقويت هم بشود.

اين امر با غناي مطالب ارائه شده در نماز جمعه توسط خطيب نماز جمعه و روشنگري او صورت مي‌پذيرد كه بايد احاطه لازم را به مسائل سياسي روز و مهمات جهان اسلام داشته باشد تا بتواند به وظيفه بصيرت زايي خود به خوبي عمل كند.

«خبرگزاری دانشجو»- در چند سال گذشته شاهد كاهش حضور جوانان در نماز جمعه بوده‌ايم، ظاهراً نمازجمعه از اول انقلاب تا به حال با آسيب‌هايي روبرو بوده است، فكر مي‌كنيد دليل اين امر چيست؟

ذوالنور: من كل اين موضوع را قبول ندارم، چون خودم در نمازجمعه‌ها حضور دارم و اگر شما هم به شهرهاي مختلف به نماز جمعه برويد، شاهد حضور جدي نسل جوان در نماز جمعه خواهيد بود، ولي به هر حال ممكن است در برخي از شهرها اين ادعا تا حدودي درست باشد.

دليل اين امر، مسائل مختلفي مي‌تواند باشد كه مهم‌ترين آنها نقش رسانه‌ها و وسايل تبليغي است. همچنين نقش دستگاه‌هاي تبليغي و ديني، دانشگاه‌ها، آموزش و پرورش است، واقعا آنقدر كه در رسانه ملي راجع به پفك نمكي و چيپس و چيزهاي ديگر تبليغ داريم در مورد نماز جمعه تبليغ نداريم.

نسل جديد با رسانه‌هاي جديد رشد مي‌كنند و ما بايد نسبت به معرفي مسائل مهم با رسانه‌هاي جديد تلاش كنيم.

من معتقدم كه نهادهاي ديني، تبليغي و آموزشي ما رسالت و وظيفه‌اي كه در زمينه معرفي نماز جمعه دارند، به خوبي انجام نمي‌دهند.

دليل دوم (براي كاهش حضور جوانان در نماز جمعه)، تلاش بيگانگان براي بي‌رونق و بي‌تاثير كردن محافل ديني مثل نماز جمعه، است و اين كار را با جايگزين كردن امور ديگري مثل سرگرم كردن جوانان در محيط مجازي، انجام مي‌دهند.

اگر يك جايگزين مصنوعي و قلابي كه شايد جاذبه‌هايي هم در ذائقه نسل جوان داشته باشد را تقويت كردند، بايد تاثير سوء آن را در محيط‌هاي ديگر بپذيريم.

دليل سوم، غناي برنامه‌هاي نماز جمعه است غناي نماز جمعه نياز به ايجاد جاذبه‌ها و تلاش‌ها و مقدماتي دارد.

در اين راستا برنامه‌هاي قبل از خطبه‌ها، كيفيت خطبه‌ها و محتواي خطبه‌ها و بيان خطيب نماز جمعه بسيار مهم است، محورها و موضوعات را بايد كاربردي و به روز باشند.

ممكن است يك موضوعي، در بيان خطيب نماز جمعه، امر بسيار مهمي باشد، اما مبتلا به جوان مخاطب نباشد بنابراين انتخاب موضوع و انتخاب مطلب، به روز بودن و كاربردي بودن مطلب مي‌تواند براي خطبه‌هاي نماز جمعه جذبه ايجاد كند.

ممكن است مطلب و محتوا بسيار خوب باشد اما بيان ضعيف باشد، تنوع خطبه‌هاي نماز جمعه بايد مدنظر باشد و مسائل جهان اسلام، مسائل روز جامعه، مسائل موردنياز و توجه كشوري با بيان موضع‌گيري درست بيان شوند.

موضع‌گيري درست در مسائل سياسي، اگر منطبق با نظر ولي فقيه و امام المسلمين و ارزش ديني باشد، نقش جدي و غير قابل انكار در جذب مامومین دارد كه انشاءالله خطباي نماز جمعه به اين مهم توجه ويژه دارند.

«خبرگزاری دانشجو»- بعضي مي‌گويند مسائل سياسي كه در 2- 3 سال اخير در مباحث نماز جمعه گفته شده است و مورد پسند مخاطبين نبوده، باعث عدم حضور آنها در نماز جمعه شده است، عده‌اي مي‌گويند كنار رفتن آقاي هاشمي از نماز جمعه، به كم اهميت شدن نماز جمعه كمك كرده است، نظر شما چيست؟

ذوالنور: قطعا اينگونه نيست اولا آقاي هاشمي را كسي بيرون نكرده است، دوما آقاي هاشمي اگر خودش احساس كند كه مخاطبي طرفدار شنيدن خطبه سياسيش است، قطعا خواهد آمد.

لذا منعي نداشته است كه آقاي هاشمي به نماز جمعه نيايد بلکه شاید احساسش اين باشد كه طيف مخاطبين نماز جمعه مباحث سياسي ايشان را نمي‌پسندند.

بعد از آن خطبه‌اي كه در دوران فتنه خواند، خودش احساس كرد كه زمينه‌اي براي آمدن به نماز جمعه ندارد و اگر آقاي هاشمي بستري براي حضور ببيند، يقينا به نماز جمعه خواهد آمد، بلكه ممكن است يك عده باشند كه امام جمعه را قبول داشته باشند يا قبول نداشته باشند، اما مهم، اصل نماز جمعه است كه بايد مورد اهتمام قرار بگيرد و اگر خطيب يك موضع‌گيري اشتباهي در امور سياسي داشت به معني آن نيست كه از عدالت ساقط است و نبايد پشت سر او نماز خواند.

اما به هر حال ممكن است يك عده‌اي مريد آقاي هاشمي هم باشند (و به اين دليل به نماز جمعه نيايند) اين افراد به دنبال نماز جمعه نيستند آنها به دنبال اين هستند كه چه كسي امام جمعه باشد! اسلام تاكيد نكرده است كه برويد به دنبال امام جمعه بگرديد اسلام به نماز جمعه‌اي امر كرده است كه امام آن عادل باشد.

اگر قاطبه مردم موضع سياسي خطيبي را قبول ندارند و آن را نمي‌پسندند و تعمد در موضع سياسي او به نفع جرياني كه مقابل نظام است را ببينند، اگر اين خطيب همچنان در جايگاه نماز جمعه باشد، به بهانه اينكه عده‌اي از طرفداران او حضور يابند پس ما به نماز نمي آييم، در عوض اكثريت را از دست خواهيم داد.

بعضي از مواقع ما شاهد بوديم كه خطبه‌هاي آقاي هاشمي بسيار خلوت است و خيلي‌ها نمي‌آمدند و بعضا آنها هم كم مي‌آمدند نيت نماز فرادا مي‌كردند.

ما خط انقلاب، نظام و اسلام را بايد محور قرار دهيم اگر خطيب جمعه خط انقلاب، اسلام و ولايت‌ را پذيرفت بايد حضور يابد.

با اين وجود، نماز جمعه دافعه هم ندارد و نبايد داشته باشد، اگر كسي نظر مخالفي دارد، او هم مي‌تواند به نماز جمعه بيايد و بنابر همين است كه خطبا مثل سياسيون موضع خاص نمي‌گيرند و در جاهايي ملايمت مي‌كنند و تعادل در صحبت‌هاي آنها است البته فكر مي‌كنم كه اين تعادل تا به حال رعايت شده است.

«خبرگزاری دانشجو»- بعضي از افراد كه ما با آنها صحبت كرده‌ايم معتقدند كه بعد از انقلاب در برخي از موارد تريبون نماز جمعه به محل تسویه حساب‌هاي شخصي تبديل شده است و افراد بر ضد يكديگر حرف زده‌اند سوال این است كه اولا حجم اين موارد چقدر بوده است و ثانيا چه اندازه در بحران‌هايي كه در جامعه اتفاق افتاده، تاثير داشته است؟

ذوالنور: من مورد برجسته‌اي براي اين مورد سراغ ندارم شايد در مواردي هم چنين موردي وجود داشته باشد اما كليت ندارد.

بالاخره امكان دارد اشتباه در هر جايگاهي اتفاق بيفتد، اگر اشتباهي در تريبون نماز جمعه اتفاق بيفتد بازتاب آن خيلي مخرب‌تر است لذا بايد دقت كرد كه چنين چيزي اتفاق نيفتد.

«خبرگزاری دانشجو»- اين افراد شاخصا به نماز جمعه آقاي هاشمي اشاره مي‌كردند.

ذوالنور: اين مورد مصداقي است و كليت ندارد و موردي است كه مي‌تواند يك مورد هم همان باشد كه اشاره كرديد.

«خبرگزاری دانشجو»- اگر ما آن مورد (نماز جمعه آقاي هاشمي) را در نظر بگيريم، چه اندازه در ادامه اغتشاشات 88 تاثير داشت؟

ذوالنور: من معتقدم خطبه‌اي كه آقاي هاشمي در سال 88 ايراد فرمود، خطبه‌اي جنجالي بود كه رعايت عدالت و انصاف و ارزش‌هاي انقلاب و مصالح مردم و نظام در آن لحاظ نشد.

طيفي كه مقابل نظام و انقلاب ايستادند و رابطه آنها با بيگانگان كاملا مشخص بود با خطبه آقاي هاشمي در دل آنها اميد ايجاد شد و آقاي هاشمي موضع نظام را تضعيف و موضع آنها را تقويت كرد.

آقاي هاشمي حقي براي آنها قائل شد و نظام را به عنوان اينكه حق آنها را زيرپا گذاشته است، متهم کرد و حوادث پس از فتنه اشتباه بودن بيانات آقاي هاشمي در نماز جمعه را كاملا مشهود كرد.

بخشي از مردم هم كه به آقاي موسوي راي داده بودند، وقتي نوع فتنه و جنس فتنه‌گران را ديدند و فهميدند كه كساني دارند از احساسات آنها سوءاستفاده مي‌كنند متوجه شدند و بازگشتند و توبه خودشان را در روز 9 دي در كنار مردم به نمايش گذاشتند.

الان هم به همين دليل است كه بدنه جريان فتنه، بدنه مرده و بي‌روح است و طرفداري در جامعه ندارند.