حداد عادل: تحول علوم انسانی دشمن دارد

رئيس شوراي تحول و ارتقاي علوم انساني گفت: چگونه مي شود مدعي تمدن متفاوت از تمدن غربي باشيم اما در دانشگاه‌هاي ما همان مطالب كه مباني آن را قبول نداريم تدريس شود و فارغ‌التحصيلان آن رشته در جامعه مسئوليت بگيرند، ما بايد اين تناقض را حل كنيم.

به گزارش مهر، غلامعلی حداد عادل در نشست مشترک اعضای کارگروه های ویژه تحول و ارتقای علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی برنامه‌ریزی با اشاره به شکل گیری شورای تحول در علوم انسانی در سال 88 پس از تاکید رهبر انقلاب در دیدار با دانشگاهیان بر ضرورت تحول در علوم انسانی، اظهار داشت: شورای عالی انقلاب فرهنگی که از قبل اقداماتی را جهت تحول آغاز کرده بود، پس از تاکیدات رهبری سرعت بیشتری به کار خود داد و با تدوین آیین نامه امور مربوط به تحول در علوم انسانی را به شورایی سپرد که در آن هم صاحبنظران و مسئولان به همراه دانشگاهیان و حوزویان حضور فعال دارند.

علوم انسانی که در دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود از غرب آمده است

رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی گفت: آنچه در تحول علوم انسانی مهم است، چرایی و چگونگی آن است. شکی نیست که علوم انسانی که در دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود از غرب آمده است و به یک تمدن دیگری تعلق دارد چرا که دانشگاه‌های ایران صورت تحول‌یافته مدارس علمیه قدیم ما نیستند و از ابتدا با الگوی دانشگاه‌های فرنگی تاسیس شده اند.

وقتی در حوزه معنی انسان با غرب توافق نداریم نمی‌توانیم علوم انسانی غربی را علوم انسانی خود بدانیم

حداد عادل گفت: این نکته مسلم است که اگر در حوزه معنی انسان با غرب توافق نداشته‌ باشیم نمی‌توانیم علوم انسانی غربی را علوم انسانی خودمان بدانیم. اگر انسان شناسی ما با انسان شناسی غرب منطبق باشد تحول در علوم انسانی مهم نیست اما آیا انسانی که قرآن به ما معرفی می کند همان انسانی است که در غرب معرفی می شود.

وی خاطر نشان کرد: ما انسان را موجودی می بینیم که بخش جسمانی و حیوانی همه ساحت او نیست و برای انسان ساحت های بالاتری قائل هستیم اما در غرب بعد از رنسانس به این سمت رفتند که از همه جنبه های متعالی منسوب به انسان فروبکاهند. اگر سیر تحولات انسان‌شناسی در غرب را بررسی کنیم، خواهیم دید که آنها تلاش می کنند بگویند اعتقادی که در دیگر ادیان درباره انسان دارند صحیح نیست.

رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی اضافه کرد: این مباحث را داروین از طریق تکامل، فروید از طریق روانشناسی، دورکیم از طریق علوم اجتماعی و مارکس از طریق اقتصاد را در علوم انسانی غربی جلوه گر کرده اند.

وی افزود: پیش از انقلاب در دانشگاه‌ها کسی این سئوال را نپرسید که چرا ما تقلید می‌کنیم، چرا که در آن زمان تقلید امری بدیهی بوده و کسی جرأت سئوال نداشت، اما با پیروزی انقلاب اسلامی و با بینش امام (ره) و مقام معظم رهبری این سئوال به طور جدی مطرح شد.

انقلاب اسلامی بدون تحول علوم انسانی موفق نخواهد بود

وی گفت: این گونه نیست که ما در پی علوم انسانی اسلامی بر اساس تمدن اسلامی هستیم و در علوم انسانی غربی هیچ فایده ای نمی بینیم بلکه می توانیم در تعامل باشیم اما ترازو داریم که چه چیز را انتخاب کنیم و کدامیک را استفاده نکنیم.

حداد عادل تاکید کرد: اگر انقلاب اسلامی در امور دیگری موفق شود؛ اما تحول علوم انسانی صورت نگیرد یعنی انقلاب اسلامی موفق نشده است. چگونه می شود ما مدعی جهان‌بینی و تمدن متفاوتی از تمدن غربی باشیم اما در رشته های علوم انسانی در دانشگاه‌های ما همان مطالبی که از جای دیگری آمده و ما مبانی آن را قبول نداریم تدریس شود. بعد جوانان ما که آنها را خوانده اند فارغ‌التحصیل می‌شوند در جامعه مسئولیت می گیرند با همان مطالب و آموخته‌های مغایر با مبانی اعتقادی ما. ما باید این تناقض را چگونه حل کنیم.

تحول در علوم انسانی دشمنان بسیاری دارد و افرادی که آن را می فهمند احساس خطر می کنند

رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی یادآور شد: تحول در علوم انسانی به دلیل اهمیت اش، دشمنان بسیاری دارد و افرادی که آن را می فهمند احساس خطر می کنند و به سرعت جنجال به پا می کنند تا این حرکت در نطفه خفه شود و با انواع جوسازی‌ها و تهمت‌ها اجازه ندهند اجرا شود و ما باید تدبیر کنیم تا با آرامش و متانت شرایط این تغییر بزرگ را فراهم کنیم.

وی با بیان اینکه به همان اندازه که درک چرایی این موضوع اهمیت دارد، چگونگی اجرای آن نیز مهم است، اضافه کرد: معتقدم یکی از مبانی که طی سه سال گذشته سبب شده کار در دانشگاه‌های کشور و تحول علوم انسانی به طور نمایان انجام نشود، بی‌توجهی به چگونگی و مدیریت آن بوده است.

حداد عادل ادامه داد: علی‌رغم اینکه عده‌ زیادی طی سال‌های گذشته زحمات زیادی را کشیده‌اند و فعالیت‌های خوبی داشته‌اند، اما این تحول در خانه به عمل نرسیده است. با اینکه پژوهشگاه علوم انسانی کتاب‌های علوم انسانی را بررسی کرده‌ اما این بار آنچنان بر زمین مانده که مقام معظم رهبری با عتاب از ما خواسته اند که چرا کاری انجام نمی‌دهیم.

وی گفت: از سوی دیگر وزارت علوم کارهای متعددی را انجام داده است، اما مسائل اجرایی به مدیریت وزارت علوم اجازه تحول بنیادین نمی‌دهد. ضمن آنکه دور بودن استادان از مسائل اجرایی نیز اجازه نمی دهد که این موضوع به مرحله عمل برسد.

رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی گفت: طی 20 سال اخیر سیل عظیم نسل جوان به سمت دانشگاه‌ها توسعه کمی دانشگاه‌ها را ایجاب می کرد و دشوار شدن تحصیل در خارج از کشور هم باعث شده است که این موضوع اهمیت پیدا کند. وزارت علوم به شدت درگیر توسعه کمی بوده و هست.

موج پشت کنکوریهای دهه 60 اکنون به دهه 80 و 90 در رشته‌های ارشد و دکتری منتقل شده است

حداد عادل افزود: امروز مطالبه مردم، دولت و مجلس این است که دانشجویان ایرانی که می روند در خارج از کشور و با سختی کارشناسی ارشد می خوانند بتوانند در داخل کشور ادامه تحصیل دهند. در واقع موج پشت کنکوریها که در دهه 60 بوجود آمده بود اکنون به دهه 80 و 90 در رشته‌های ارشد و دکتری منتقل شده است.

وی اظهار داشت: ما معتقدیم تحول باید صورت گیرد اما این کاری نیست که 15 نفر برای آن تصمیم بگیرند. وقتی می بینیم که برخی می خواهند با عجله آن را انجام دهند، تعجب می کنم. حقیقت این است که علوم انسانی در غرب طی 400 سال گذشته به صورت یک فرهنگ فکری و نرم‌افزاری در دنیا استیلا پیدا کرده است البته به معنی درست بودن آن نیست اما واقعیت امروز است اینکه آیا می شود آن را 6 ماهه و یکساله بدور انداخت و نکات جدید را جایگزین کرد. به همان اندازه که دشوار است، ضروری هم هست.

قرار گرفتن 15 رشته در اولویت تحول در علوم انسانی

رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی، یادآور شد: ما به این نتیجه رسیدیم که همه رشته‌ها اولویت‌ ندارند و در نهایت مقرر شد 15 رشته در اولویت قرار بگیرند و کسانی که به این تحول ایمان دارند در جلسات شرکت کنند.

ما به دنبال کارهای شعاری و همایش و نمایش نیستیم

وی اضافه کرد: برای تحول در علوم انسانی، کارگروه‌های ویژه هر رشته مشخص و تعیین و مقرر شد چهار حوزه مبانی، محتوا و برنامه درسی، استاد، دانشجو و پایان‌نامه ها و مجلات پژوهشی مورد تاکید قرار بگیرند. برای هماهنگی دستگاههای درگیر در تحول علوم انسانی آسان‌ترین روش برگزاری همایش بود، اما ما سخت‌ترین کار را انتخاب کردیم هر چند که ممکن است که بگویند چرا کاری انجام نمی‌دهید و یا چرا همایش برگزار نمی‌کنید اما ما به دنبال کارهای شعاری و همایش و نمایش نیستیم.

حداد عادل خاطرنشان کرد: من خوشحال می شوم که بسیج دانشجویی برای موضوع تحول علوم انسانی جلسه برگزار می کند و یا حتی مسجدی در یک محله ای به آن بپردازد اما توجه داشته باشیم که باید به دور از شتاب زدگی، کار تبلیغاتی و شعاری کار را به پیش ببریم و با سرانگشت اندیشه و در فرآیندی طولانی به کارها سرعت دهیم.