دوشنبه، 8 خرداد ماه 1391 برابر با 2012 Monday 28 May
آلودگی آب تهران و خطراتی كه مردم را تهديد می‌كند
آب شرب با املاح اضافه!
تهران امروز: معاون عمراني استاندار تهران روز گذشته بدون اشاره به وجود مشكلاتي كه در آب آشاميدني تهران وجود دارد كيفيت آب در برخي مناطق استان را در حد «آب معدني» توصيف كرد و در عين حال به شهروندان تهراني مژده داد به زودي آب چاههاي تهران با آب‌هاي سطحي مخلوط شده و كيفيت آب در همه مناطق يكسان خواهد شد
كيفيت چندگانه آب تهران موضوعي است كه هر چند وقت يك بار رسانه‌اي مي‌شود. بارها از زبان كارشناسان مختلف شنيده‌ايم كه آب تهران مي‌تواند دليل بروز بيماري‌هاي مختلف شود، اما در اين شرايط، عجيب‌ترين اظهارنظر در خصوص آب تهران توسط معاون عمراني استاندار تهران گفته شد. محمد رضا محمودي كه چندي پيش مسئله آبپاشي خيابان‌هاي تهران براي رفع ريز گردها در آسمان را مطرح كرده بود، روز گذشته بدون اشاره به وجود مشكلاتي كه در آب آشاميدني تهران وجود دارد كيفيت آب در برخي مناطق استان را در حد «آب معدني» توصيف كرد و در عين حال به شهروندان تهراني مژده داد به‌زودي آب چاههاي تهران با آب‌هاي سطحي مخلوط شده و كيفيت آب در همه مناطق يكسان خواهد شد. اما آنچه كه معاون عمراني استاندار تهران در صحبت‌هاي خود به آن اشاره نكرد، كيفيت چندگانه آب در مناطق مختلف تهران و پرداخت يكسان آب بها توسط شهروندان است. اين در حالي است كه به گفته كارشناسان بهداشت محيط اكثر آب‌هايي كه حتي به عنوان آب معدني به شهروندان معرفي مي‌شوند، تفاوت چنداني با آب شير ندارند و تعدادي از آنها نيز جنبه تبليغاتي دارند اما مشخص نيست منظور معاون عمراني استاندار تهران از آب معدني چه نوع آب‌هايي است؟
واقعيت اين است كه در كلانشهر تهران آب آشاميدني شهروندان بنا بر قانون نانوشته‌اي كه ظاهرا ساده‌ترين راه‌حل براي مديران بوده، به سه سطح و سه كيفيت تقسيم شده است. در كمربند شمالي شهر كه معمولا از خيابان شهيد بهشتي به سمت شمال را شامل مي‌شود آب مستقيما از سدهاي لار، لتيان و اميركبير به شهر پمپاژ شده و بعد از گندزدايي و كلرزني در اختيار شهروندان شمال شهري قرار مي‌گيرد. اين آب بسيار خوش‌طعم، سبك و به دليل عدم استفاده از مواد گندزدا فاقد طعم نامطبوع است.
نوع دوم آب آشاميدني كه در تهران توزيع مي‌شود و معمولا كمربند مياني شهر را دربرمي‌گيرد و از خيابان «انقلاب» به پايين را شامل نمي‌شود، آب تامين شده از سدهاي اطراف تهران با تركيب اندكي آب استحصال شده از چاههاي زيرزميني است اما به دليل عدم فرسودگي كامل شبكه توزيع و درصد پايين تركيب با آب‌هاي زيرزميني، قابل تحمل‌تر از آب آشاميدني قسمت‌هاي فرودست پايتخت است.
اما نوع سوم آب آشاميدني پايتخت، آبي است كه در جنوب شهر و محلات فرودست توزيع مي‌شود. اين آب بر اساس فرمولي كه سطح شيب‌دار شهر به مديران تحميل كرده، شامل مقداري آب جاري و بخش عمده‌اي آب استحصال شده از چاههاي زيرزميني است. اين آب به دليل تركيب شدن با آب‌هاي زيرزميني كه به ضرب و زور داروهاي مختلف گندزدايي شده، از طعم نامطبوع و از سنگيني خاصي برخوردار است كه نوشيدن آن را براي شهروندان دشوار مي‌كند اما فقر اقتصادي مانع از اين مي‌شود كه ساكنان در اين مناطق از آب‌هاي بسته‌بندي شده به جاي آب جاري در لوله‌كشي‌ها استفاده كنند و به ناچار از آب‌هاي لوله‌كشي كه مخلوطي از آب آشاميدني و آب‌هاي سطحي است استفاده مي‌كنند و لاجرم به انواع بيماري‌هاي كليوي و پوستي دچار مي‌شوند.
به گفته پزشكان متخصصي كه در مناطق جنوبي تهران سال‌هاست طبابت مي‌كنند، اين آب عامل اصلي احساس مسموميت‌هاي خفيف معده، تشكيل سنگ‌هاي كليه و مثانه و عامل عمده بروز ناراحتي‌هاي پوستي است. مسئله آلودگي آب در محلات جنوب شهر چند سالي است آنقدر حاد شده كه پزشكان شهرك‌هاي رضويه (كاروان)، مشيريه، دولت آباد، شهرري، باقر شهر و... آب آشاميدني خود را از محلات بالادست براي مصرف روزانه به همراه آورده يا از آب‌هاي معدني استفاده مي‌كنند.
خانه از پاي بست ويران است
يكي از كارشناسان سازمان محيط‌زيست تهران كه نخواست نامش فاش شود در گفت‌وگو با تهران امروز با اشاره به اين نكته كه بخشي از آب خام كه در رودخانه‌ها و آب‌هاي زيرزميني وجوددارد واز طريق حفر چاه استحصال مي‌شود، كيفيت خوبي ندارد، مي‌گويد: «رودخانه‌هاي تامين كننده آب شرب تهران به دليل استقرار منابع آلاينده در حوزه و حريم منابع آبي آلوده هستند.» وجود صنايع آلاينده، واحدهاي خدماتي و مسكوني، ويلا، هتل و ساخت و سازهاي غير مجاز در حريم رودخانه‌هاي جاجرود، كرج و رودخانه‌هاي مشابهي كه آب سدهاي تهران را تامين مي‌كنند و باعث آلودگي اين رودخانه‌ها مي‌شوند از مشكلاتي است كه در حريم رودخانه‌هايي قرار دارند كه آب شرب تهران را تامين مي‌كنند و روز به روز نيز در حال گسترش هستند، اما نكته تاسف بار ماجرا آنجاست كه بسياري از اين ساخت و سازها به محل درآمدي براي بخشداري‌ها، شهرداري‌ها و استانداري تبديل شده‌اند. اين درحالي است كه اين‌گونه ساخت و سازها درحريم رودخانه‌ها و سدها بر خلاف قانون هستند.
وي با اشاره به آلودگي موجود در آب‌هاي رودخانه‌ها مي‌گويد: «آلودگي‌هاي ناشي از پساب‌هاي صنعتي، فلزات سنگين صنايع غير مجاز و تخليه فاضلاب در رودخانه‌ها با هيچ فرآيند بيولوژيكي قابل رفع نيستند و وارد سيستم آب شرب مي‌شوند.»
خياطي كه در كوزه افتاد
مطلوب نبودن كيفيت آب در مناطق جنوبي پايتخت موضوعي است كه اكثر پزشكاني كه در اين مناطق به طبابت مشغولند بر آن صحه مي‌گذارند، اگر چه به عقيده آنها آلودگي خاصي در آب اين مناطق مشاهده نمي‌شود اما املاح و رسوبات آب در اين مناطق بسيار زياد و غير قابل انكار است. اين مهمان‌هاي ناخوانده كه البته گاهي اوقات با چشم غيرمسلح هم ديده مي‌شوند به قدري زياد هستند كه پزشكان به بيماران خود توصيه مي‌كنند دائم ورزش كنند تا دچار سنگ كليه و مثانه نشوند، به‌همين خاطر است كه مردم در محله‌هاي جنوبي دائم عرق «خار شتر» مي‌خورند. دكتر حسن. الف، پزشك عمومي با اشاره به بيماري‌هايي كه در منطقه 15 ناشي از آب آلوده و مملو از املاح وجود دارد، به تهران‌امروز مي‌گويد:«تا دو سال قبل به محض وقوع بارندگي به دليل مخلوط شدن آب‌هاي سطحي با آب شرب تعداد مراجعه‌كنندگاني كه مبتلا به بيماري‌هاي اسهال و استفراغ مي‌شدند، زياد بود.»
وي در عين حال تاكيد مي‌كند: «به دليل رسوب بالاي آب و املاح زياد آن، بيماري سنگ كليه از سال‌هاي گذشته در ميان شهروندان اين منطقه افزايش پيدا كرده و شيوع بيماري‌هاي پوستي و ريزش مو نيز از ديگر عوارض املاح و رسوب بالاي آب در منطقه است كه البته شيوع اين بيماري‌ها در اين منطقه و مناطق جنوبي تهران قابل انكار نيست.» وي با بيان اين نكته كه خود وي نيز به دليل استفاده از آب منطقه به بيماري سنگ كليه دچار شده است، مي‌گويد:«كمتر شدن املاح آب و اتصال فاضلاب خانه‌ها به فاضلاب شهري مي‌تواند كمك موثري در كاهش تعداد افراد مبتلا به اين بيماري‌ها داشته باشد و دولت نيز مي‌تواند با توزيع دستگاه‌هاي تصفيه آب در محله و كم كردن هزينه آن در قبض آب به صورت اقساط، جلوي شيوع بيشتر اين بيماري را بگيرد.»
اول قرار نبود آشاميدني باشد
مشكلات آب شرب تهران يكي، دو تا نيست. افزايش جمعيت پايتخت مسئولان را با مشكل جديدي به نام كمبود آب مواجه كرده است. اما احداث سد براي جبران اين كمبود از راهكارهايي است كه در تمام كشورها به آن عمل مي‌شود. احداث سد ماملو در جنوب تهران و استحصال آب براي مناطق جنوبي پايتخت از راهكارهايي است كه براي جبران كمبود آب مطرح شده است. اگر چه گفته مي‌شود با افتتاح سد ماملو مشكل آب جنوب تهران حل مي‌شود اما به گفته كارشناسان در مطالعات اوليه براي احداث اين سد، مهار آب‌هاي سطحي و كاربري كشاورزي دشت‌هاي ورامين و پاكدشت مدنظر بود اما كمبود منابع آب باعث شد تا اين سد تغيير كاربري داده و به سدي براي رفع نيازهاي آب آشاميدني جنوب تهران تبديل شود. اما انواع و اقسام آلاينده‌هايي كه در حوزه سد ماملو قرار دارد، باعث شده تا با شروع بارندگي‌ها اين آلاينده‌ها وارد رودخانه شده و به علت اين كه در فرآيند‌هاي تصفيه آب برخي از اين آلودگي‌ها از بين نمي‌روند باعث بروز بيماري‌ها در ميان مصرف كنندگان مي‌شوند. آزمايشگاه‌هاي جنوب شهر تهران محل مناسبي براي تحقيق در خصوص آب‌هاي آلوده است. گفته مي‌شود كه املاح آب حتي در كار پزشكان آزمايشگاه‌هاي جنوب شهر نيز دخالت كرده است و مسئولان آزمايشگاه‌ها از گرفتگي لوله‌هاي دستگاه‌هايي كه با آب سر و كار دارند كلافه شده‌اند. رسوب املاح در لوله‌هاي دستگاه‌هاي آزمايشگاهي هر از چند بار كار تحقيقاتي آنها رابه تعطيلي چند ساعته مي‌كشاند تا دستگاه‌ها تعمير و سرويس شوند. بسياري از پزشكان نيز به اين نكته تاكيد مي‌كنند كه در آب آشاميدني مناطق جنوبي پايتخت به كرات ميكروب «انتاموباكولي» ديده شده است. وجود اين نوع انگل در بدن يك بيمار نشان‌دهنده اين واقعيت است كه آب آشاميدني او آلوده شده است. علاوه بر درصد بالاي نيترات كه از تبعات استفاده وسيع از آب‌هاي زيرزميني است، انگل‌هاي ديگري به نام‌هاي «ژيارديا»، انتاموبا هيستوليكا (Entamoebahistolytca) هم به وفور در آب‌هاي جنوب شهر ديده شده است. اين در حالي است كه پاسخ مسئولان به وجود چنين واقعيت تلخي حتما گسترش بي‌رويه شهر و عدم امكان خدمت‌رساني مساوي به شهروندان خواهد بود، عذري كه بدتر از گناه است.
شهر فرنگ
تهران شهر تفاوت‌هاي بزرگ و تبعيض‌هايي بزرگ‌تر است. همه چيز در تهران با ديگر شهرها متفاوت است حتي آسمان اين شهر هم براي همه شهروندان يكسان نيست. به آن قسمت از شهر كه دلش بخواهد مي‌بارد و اخم و تخمش را به آن قسمتي كه دلش نخواهد، مي‌بخشد. آنجا كه بخواهد باز و خنك و لطيف است و جايي كه نخواهد تاريك و سياه و كثيف است! اما «عدالت» حكم مي‌كند هر چيزي سر جاي خودش باشد. اينجا همه مردم به يك اندازه پول مي‌دهند اما به يك اندازه‌‌اش (بخوانيد آب) نمي‌خورند، اما آيا اين واقعا عدالت است؟ آيا مسئولاني كه مدام از غير آلوده بودن آب‌ها صحبت مي‌كنند براي يك بار هم كه شده گذرشان به مناطق جنوبي پايتخت و نوشيدن يك ليوان آب از اين مناطق افتاده است؟ سهم شهروندان ساكن در مناطق جنوبي پايتخت از امكانات عادلانه شهري بسيار ناچيز است.
مجتبي نامني، عضو شورا ياري محله مسعوديه با بيان اين نكته كه آب منطقه كيفيت مطلوبي ندارد، به خبرنگار تهران امروز مي‌گويد: «آب منطقه به گونه‌اي است كه اكثر هم‌محله‌اي‌ها مجبورند اين آب را قبل از استفاده بجوشانند.»وي تصريح مي‌كند: «به دليل سطح زندگي پايين، اكثر اهالي محله قادر به تهيه آب معدني براي نوشيدن نيستند و ناچار از آب لوله كشي كه مملو از املاح و رسوبات است استفاده مي‌كنند.» اين عضو شوراياري مي‌گويد:«مشكلات اين مردم در فصل تابستان بيشتر مي‌شود، چراكه كولرها بعد از مدتي جوابگو نيستند و در زمان تعمير كردن متوجه مي‌شويم كه اشكال اساسي از شوره‌هاي آبي است كه نمي‌گذارد موتور كولر به خوبي كار كند و هر ماه بايد براي تعمير كولر و شوره‌زدايي از آن مخارجي را متحمل شويم.» حسين احمد پور، عضو شورا ياري محله مينايي در منطقه 15 تهران نيز به تهران امروز مي‌گويد: «آب اين منطقه داراي رسوب بالايي است و ذرات معلق زيادي دارد.» وي تاكيد مي‌كند: «به دليل اينكه چاههاي اين منطقه سطحي است آب منطقه يا چاههاي فاضلاب مخلوط شده و وارد لوله‌هاي آب شرب مي‌شود و نوشيدن اين آب باعث بروز مشكلات عديده‌اي در اين‌باره شده است.» وي با بيان اين نكته كه آب منطقه فشار كمي در تمام طول سال دارد، مي‌گويد: «ابتلا به بيماري‌هاي پوستي و كليوي كمترين عوارضي است كه شهروندان اين منطقه در اثر نوشيدن آب به آن مبتلا مي‌شوند.»
كيفيت پايين آب در منطقه 20
منطقه 20 تهران كه به عنوان شهر سالم از آن نام برده مي‌شود وضعيتي مشابه و شايد بدتر از ديگر مناطق جنوبي دارد. اين منطقه به دليل واقع شدن در جنوبي‌ترين نقطه تهران ميزبان فاضلاب‌هايي است كه از مناطق شمالي تهران به پايين سرازير مي‌شوند و به حكم طبيعت در اثر سطحي بودن چاههاي آب فاضلاب‌ها با اين آب‌ها مخلوط مي‌شوند و براي استفاده به خانه‌هاي شهروندان مي‌روند. كيفيت پايين آب در اين منطقه باعث شده تا اكثر شهروندان به استفاده از دستگاه‌هاي تصفيه آب روي بياورند اين در حالي است كه به گفته كاظم افخم، دبير شوراياري محله عباس آباد، با وجود وضوح آلودگي آب در اين منطقه و مشكلاتي كه شهروندان در استفاده از آب شرب دارند، مراجع رسمي زير بار آلودگي آب اين منطقه نمي‌روند ولي پزشكان مستقر در اين محله از غير بهداشتي بودن و كيفيت پايين آب گله دارند.
اسماعيل كاظمي نيز با انتقاد از وضعيت آب منطقه 20 به تهران امروز مي‌گويد: «مسئولان وزارت بهداشت كه مدام از آلوده نبودن آب تهران حرف مي‌زنند براي يك بار هم كه شده از آب لوله‌كشي اين منطقه استفاده كنند آن وقت اگر دچار بيماري نشدند ازكيفيت بالاي آب در اين منطقه صحبت كنند.»
وي تاكيد مي‌كند: «اهالي اين منطقه با وجود كيفيت پايين آب همان آب‌بهايي را پرداخت مي‌كنند كه اهالي مناطق شمال تهران پرداخت مي‌كنند.در حالي كه كيفيت آب آن مناطق با آب شهرري اصلا قابل مقايسه نيست.»
حرف‌ها همه تكراري است، همان حرف‌هايي كه چند سالي است بدون كوچك‌ترين تغيير تكرار مي‌شود. آب سنگين است، املاح دارد و در ته ظروف ته نشين مي‌شود،طعم خوبي ندارد، تمام لباس‌ها بعد از شستن شوره مي‌زند و... و بعد هم آه وناله به دنبال كساني كه به وضع آب رسيدگي نمي‌كنند.
دكتر م. الف متخصص داخلي نيز كه در منطقه 20 تهران مطب دارد،معتقد است: «وجود املاح در آب برخي نقاط دومين عامل ايجاد سنگ‌هاي كليوي بعد از مسائل‌ارثي و ژنتيكي است.» وي تاكيد مي‌كند: «وجود بيماري سنگ كليه به دليل وجود املاح در آب برخي نقاط شايع‌تر از ديگر نواحي است. املاح موجود در آب باعث حلاليت زياد ادرار و تغييراتي در ميزان منيزيم و سيترات مي‌شود كه از عوامل رسوب املاح در كليه و ايجاد سنگ به شمار مي‌رود.»
اين پزشك تاكيد مي‌كند: «در مناطقي كه آب داراي مزه خوبي نيست و داراي املاح زيادي است، مردم تمايل كمتري به نوشيدن آب دارند و و مصرف كم آن باعث ايجاد سنگ كليه مي‌شود.» داستان آب تهران فقط داستان آلودگي و كيفيت پايين آن نيست،داستان آب تهران داستان بي‌عدالتي است كه سال هاست به شهروندان فرودست پايتخت تحميل مي‌شود و هيچ چاره‌اي براي آن انديشيده نشده است اگر چه آب «آب» است و مخلوط شدن چند درصد آب چاه با آب شرب هم كه فرقي نمي‌كند. بالاخره اگر اين آب را مردم جنوب شهر تهران نخورند كه نمي‌شود، «اسراف»است. ارائه همه خدمات شهري هم كه نمي‌شود به صورت يكسان براي همه شهروندان پايتخت نشين انجام شود.
اما با وجود عدم تساوي كيفيت آب در محلات مختلف شهر قيمت آب بهاي شهروندان در همه نقاط شهر تهران مساوي است، اين در حالي است كه آب اعلا و مرغوب شهر راهي استخرهاي شهروندان مرفه شمال شهر مي‌شود و همان آب بعد از گذر از سطوح آبرفتي زير شهر و پس از استحصال دوباره و گندزدايي به بهاي گزاف ـ مساوي با همان قيمت‌ـ به شهروندان جنوب شهر فروخته مي‌شود. آيا اين انصاف است كه آب را در محلات جنوبي شهر با آب‌هاي زيرزميني تركيب كرده و با جار و جنجال و به اين عنوان كه ـ هيچ نوع آلودگي در آن مشاهده نشده است ـ به خورد شهروندان بدهيم و مدعي باشيم كه آب آشاميدني محلات تجريش و قيطريه و الهيه با آب شهرك كاروان و باقرشهر و ري كيفيتي يكسان دارد؟
خبر بعدی: آخرین وضعیت نرگس محمدی؛ محبوس در میان معتادان