مدارس آلونكی بيخ گوش تهران/تحصيل اجباری در كانكس

تهران امروز: تحصيل در مدارس كپري يا فرسوده نمونه بارزي از محروميت دانش‌آموزاني است كه هنوز از حقوق اوليه زندگي محروم هستند. به رغم وعده‌هاي مكرر روساي آموزش و پرورش براي برچيده شدن اين مدارس، همچنان برخي از دانش‌آموزان حتي در حوالي پايتخت در چنين مدارسي درس مي‌خوانند و از كمترين امكانات آموزشي محرومند. نخستين بار در سال 85 وعده برچيده شدن مدارس كپري توسط مسئولان آموزش و پرورش داده شد اما اين وعده هيچ گاه به حقيقت نپيوست و هنوز در گوشه و كنار كشور مدارسي وجود دارند كه عنوان كپري را يدك مي‌كشند. اگر چه در دو دولت گذشته سفرهاي استاني از رواج خوبي برخوردار بوده اما به نظر مي‌رسد سفر به مناطق محروم و صعب العبور براي مسئولاني كه سالهاست در پايتخت زندگي مي‌كنند كمي سخت است و آگاهي از وضعيت مدارس اين مناطق تنها با اكتفا به شنيده‌ها و اخباري است كه مسئولان محلي در اختيار آنها قرار مي‌دهند. به اعتقاد بسياري از كارشناسان آموزش و پرورش مدارس لپه‌زنك، عباس آباد، اسماعيل‌آباد، محمود آباد، شريف آباد و زمان آباد كه با تهران فقط نيم ساعت فاصله دارند كپري محسوب مي‌شوند؛ مدارسي كه در ويرانه‌هاي اطراف شهر تشكيل مي‌شوند و از ساده‌ترين امكانات هم محرومند. طبق تعاريف كارشناسان آموزش و پرورش، مدارسي كه با چنين بحران‌هايي مواجهند، حتي اگر در كپر تشكيل نشوند، كپري محسوب مي‌شوند و حتي خطرشان از مدارس كپري هم بيشتر است، چرا كه هر لحظه احتمال آوار شدن ديوارهاي فرسوده‌شان بر سر دانش‌آموزان وجود دارد. مدارسي كه هنوز بخاري نفتي دارند و كل مقاطع تحصيلي در يك كلاس تشكيل مي‌شود.

مدارس كپري به خشكسالي زنده‌اند

ارديبهشت ماه سال گذشته، مرتضی رئیسی، معاون عمراني وزير آموزش و پرورش از جمع‌آوري تمام مدارس كپري در كشور خبر داد و گفت حدود يك ‌هزار و 200 مدرسه كپري در كشور شناسايي شده‌اند كه كلاس‌هاي جديد جايگزين آن شده‌اند اما به رغم اين اظهارات، در استان‌هاي كرمان، سيستان و بلوچستان، كهگيلويه و بوير احمد، فارس، هرمزگان، ايلام و لرستان و در حاشيه شهرهاي بزرگي چون تهران، اصفهان و شيراز هنوز مدارس كپري و آلونكي وجود دارند.

فقط كافي است مسئولان آموزش و پرورش نيم‌نگاهي به قانون اساسي بيندازند تا متوجه شوند بر اساس نص صريح قانون اساسي برخورداري از امكانات آموزشي براي همگان بايد يكسان و برابر باشد و اين وظيفه دولت است كه شرايط تحصيل رايگان و مطلوب را براي دانش‌آموزان فراهم كند و شايد به اين نكته پي ببرند كه وضعيت نامناسب اين مدارس در كشور همچنان نگران كننده است و اين مسئولان به جاي هوشمند‌سازي مدارس با هزينه‌هاي گزاف اول به فكر برچيده شدن اين مدارس باشند و بعد به طرح‌هاي توسعه‌اي چون هوشمند‌سازي مدارس فكر كند. اگر چه هر ساله بر برچيده شدن اين مدارس در كشور تاكيد مي‌شود اما نخستين‌بار علي احمدي، سرپرست وقت وزارت آموزش و پرورش موضوع «قابل حذف نبودن مدارس كپري» را عنوان كرد. بعد از علي احمدي، مسئولان آموزش و پرورش همگي بر يك نكته و آن هم استاندارد‌سازي مدارس اتفاق نظر داشتند، به گونه‌اي كه رئيسي، معاون عمراني وزير آموزش و پرورش با صراحت از تبديل آخرين مدارس كپري كشور به مدارس استاندارد خبر داد و گفت: «تا پايان سال 87 همه مدارس كپري به جز استان سيستان و بلوچستان شناسايي شده و به مدارس استاندارد تبديل مي‌شوند.» وي در عين حال به اين نكته نيز اشاره كرده بود كه مشکل اصلی ما در سازمان نوسازی، کلاس‌های درسی فرسوده و خشت و گلی است که فاصله زیادی با استانداردهای روز دارند نه مدارس كپري. اين سخنان رئيسي در حالي بيان شد كه همان زمان مسئولان محلي برخي استان‌ها مانند رئيس سازمان آموزش و پرورش استان لرستان از فعاليت مجدد مدارس كپري به‌دليل احتمال خشكسالي سخن گفتند، اما معاون عمراني وزارت آموزش و پرورش تاكيد كرد كه «تدابير لازم در اين زمينه انديشيده شده است و به روساي سازمان‌هاي نوسازي مدارس استان‌ها اعلام شده تا آمادگي جابه‌جايي مدارس كانكسي را داشته ‌باشند.»

تحصيل اجباري در كانكس

ابراهيم تقي زاده، كارشناس مسائل آموزشي با اشاره به اين نكته كه مدارس كپري در بين عشاير رواج دارد، به تهران امروز مي‌گويد: «دانش‌آموزان عشاير به علت نوع زندگي‌اي كه دارند ناچارند به همراه خانواده خود كوچ كنند و معلم نيز در مدت زمان كوچ با ايل همراه مي‌شود، بنابراين در زمان كوچ پاييزه كه مدت زمان بيشتري طول مي‌كشد مي‌توان دانش‌آموزان را اسكان داد.» درس خواندن در شرايط نامناسب و غيراستاندارد كلاس‌هاي مدرسه كپري بروز مشكلاتي همچون افت تحصيلي، افسردگي و به تبع آن ترك تحصيل را به‌دنبال دارد اما عده‌اي برخلاف اين باور معتقدند كلاس كپري براي دانش‌آموزي كه خانه كپري دارد مشكلي ايجاد نمي‌كند و دانش‌آموزان عشاير به درس خواندن در چادر و كپر عادت دارند‌ اما تقي‌زاده با اشاره به اين موضوع كه برخي مسئولان مدعي هستند دانش‌آموزان عشاير به درس خواندن در چادر و كپر عادت دارند، مي‌گويد: «تحصیل در زير چادر يا كلاس‌هاي كپري مشكلات زيادي دارد. دانش‌آموزان امکانات کافی برای استفاده از تکنولوژی روز را ندارند و امکان نگهداری از تجهیزات آموزشی وجود ندارد، با اين حساب مسئولان آموزش و پرورش چگونه مي‌خواهند طرح هوشمند‌سازي مدارس را در كل كشور اجرايي كنند؟»

وي در عين حال از مسئولاني كه مدعي هستند درس خواندن در كلاس‌ها چادري مشكل چنداني ندارد، درخواست كرد تا فرزندان دانش‌آموز خود را براي يك هفته تحصيل به اين كلاس‌ها ببرند و بعد در مورد راحت بودن تحصيل در اين كلاس‌ها صحبت كنند.

تقي زاده با اشاره به تامين كانكس در برخي نقاط به جاي چادر و كپر مي‌گويد: «تامين کانکس براي تحصيل دانش‌آموزان از راه‌هايي است كه آموزش و پرورش براي برچيده شدن كلاس‌هاي كپري اجرايي كرده است. اما با اين وجود هنوز در بسياري ازجمعيت‌هاي عشايري،دانش‌آموزان در زير چادر درس مي‌خوانند و امكان تعبيه كانكس به علت صعب العبور يا كوهستاني بودن اين مناطق وجود ندارد.» عدم امكان تهويه مناسب هواي كانكس در فصل گرما ونداشتن بودجه براي تهيه وسايل سرمايشي در كانكس‌ها از مشكلاتي است كه تقي زاده به آنها اشاره كرده و مي‌گويد: «اگر چه عشاير در فصل گرما به مناطق خوش آب و هوا كوچ مي‌كنند اما نمي‌توان منكر گرماي هوا در اواخر ارديبهشت و خردادماه شد. به همين دليل است كه دانش‌آموزان ترجيح مي‌دهند در فصل گرما به جاي درس خواندن در گرماي كانكس به هواي آزاد بيايند و عطاي درس خواندن در كانكس را به لقايش ببخشند.»

مدارس كپري هست، مدارس كپري نيست

اگر چه مسئولان آموزش و پرورش وعده دادند كه سال 90 مدارس كپري در كشور برچيده مي‌شود اما مرتضي رئيسي با اشاره به اين نكته كه با توجه به جابجایی جمعیت و یا عوامل طبیعی از جمله خشكسالی ممكن است در برخی نقاط كشور مدارس كپری وجود داشته باشد، مي‌گويد: «سازمان نوسازی دستورالعملی را برای حذف این مدارس تدوین و به استان‌ها ارسال كرده است و یكی از اولویت های سازمان نوسازی، تخریب، بازسازی و مقاوم سازی كلاس های خشتی و گلی است.»

اولويت مناطق محروم در ساخت مدارس جديد، استاندارد و مطابق با نياز روز دانش‌آموزان از ديگر مواردي است كه رئيسي به آنها اشاره كرده و تاكيد مي‌كند: «تخریب، بازسازی و مقاوم سازی مدارس و همچنین حذف تمام كلاس‌ها و مدارس فاقد استحكام تا سه سال آینده ادامه خواهد داشت و طی برنامه های انجام شده در سازمان نوسازی تا سه سال آینده تمام مدارس خشتی و گلی از سطح كشور حذف می شود.»

با وجود اين كه وعده مسئولان آموزش و پرورش براي جمع‌آوري مدارس كپري عملي نشده اما برگزاري جشن حذف مدارس فرسوده طي سه‌سال آينده از ديگر وعده‌هايي است كه مرتضي رئيسي به آن اشاره كرده و مي‌گويد:‌ «در صورت تخصيص اعتبار جشن حذف مدارس فرسوده کشور در تیرماه سال 93 برگزار می‌شود.»

رئیسی، با اشاره به بودجه تخریب و بازسازی مدارس کشور تاكيد مي‌كند: «از سال 1385 تا پایان سال 1390، مجموعا 3 هزار و 700 میلیارد تومان اعتبار ملی برای تخریب و بازسازی و مقاوم‌سازی مدارس دریافت کردیم که بیشتر این اعتبار هزینه شده و اندک اعتباری که باقی مانده است تا پایان تیرماه 91 هزینه می‌شود.»

وی با بیان اینکه در سال 1392 نیز باید حدود 1300 میلیارد تومان در اختیار آموزش و پرورش برای تخریب، بازسازی و مقاوم‌سازی قرار گیرد، مي‌گويد: «اگر اعتبار امسال و سال آینده 100 درصد تخصیص یابد،