گرانی ارز؛ هزينه‌هايی كه يک ‌ماهه دو‌برابر شد

روزنامه شرق: افزايش نرخ ارز در ايران، تنها بر زندگي شهروندان داخل كشور اثر نگذاشته است. در كنار مردمي كه بنا بر دلايل مختلف در كشور اقدام به خريد ارز‌هاي خارجي مي‌كنند، زندگي و تحصيل دانشجويان ايراني در كشور‌هاي ديگر دنيا نيز متاثر از همين نوسان ارزي است، به‌خصوص دانشجوياني كه از نظر مالي به خانواده‌شان در ايران وابسته‌اند و خانواده‌هاي آنها هر روز چشم به قيمت‌هاي نجومي ارز خارجي نگران تامين فرزندان خود هستند. قشري كه معمولا در فراز و نشيب‌هاي قيمت ارز در كشور كمتر ديده مي‌شوند و به دليل تحصيل فرزندان‌شان در كشور‌هاي ديگر راهي جز تامين ارز خارجي با هر قيمتي در بازار‌هاي غيررسمي داخلي ندارند. قيمت ارز‌هاي خارجي همچون دلار، يورو و ساير ارز‌هاي خارجي به شكلي طي چند ماه اخير افزايش يافته است كه هزينه‌هاي مالي خانواده‌هايي كه فرزندان‌شان در ساير كشور‌هاي دنيا تحصيل مي‌كنند را تا دو برابر افزايش داده است. سهم اندك دانشگاه‌هاي ما در پوشش تحصيلي مقاطع مختلف از جمله ارشد و دكترا و كيفيت پايين تدريس در برخي دانشگاه‌هاي غيردولتي و دولتي كشور به شكلي تب تحصيل در كشور‌هاي مختلف دنيا را در ميان جوانان افزايش داده است كه منابع رسمي از خروج سالانه 70 تا 80 هزار جوان ايراني از كشور به قصد تحصيل يا زندگي در كشور‌هاي ديگر دنيا خبر مي‌دهند. بررسي وضعيت زندگي دانشجوياني كه در خارج از كشور براي ادامه تحصيل چشم انتظار هزينه‌هاي ارسالي از سوي خانواده‌هايشان در ايران هستند نشان مي‌دهد كه افزايش قيمت ارز در كشور و مقايسه آن با ارزش پول تومان، زندگي و تحصيل آنها را در كشور‌هاي ديگر طي چند ماه اخير متلاطم‌تر از قبل كرده است. به طوري‌كه برخي از اين دانشجويان سوداي بازگشت به كشور را در سر دارند و برخي ديگر نيز هنوز دچار سرگرداني هزينه‌هاي هنگفت تحصيل با توجه به كاهش ارزش پولي كشور شده‌اند. افزايش روند خروج از كشور به قصد تحصيل در ساير كشور‌ها به حدي رسيده است كه كشور‌هايي نظير مالزي، هند و ساير كشور‌هاي آسياي شرقي نيز كه تا پيش از اين مقصد مهم براي دانشجويان ايراني محسوب نمي‌شد، طي چند سال اخير پذيراي تعداد زيادي از دانشجويان ايراني بوده است. قميت دلار به طور ميانگين 1800تومان شده است، پوند سه‌هزارتومان و ارزهاي ديگري همچون رينگيت مالزي به 600تومان رسيده است. افزايش قيمت ارز مالزي نسبت به تومان در شرايطي است كه اين كشور تا پيش از اين به‌عنوان يك كشور با جاذبه‌هاي گردشگري براي ايراني‌ها تنها جنبه توريستي داشت. اما خيلي زود دانشگاه‌هاي مالزي پر شدند از دانشجوهاي ايراني كه با برآورد‌هاي خود هزينه تحصيل آنها كمتر از تحصيل در دانشگاه آزاد يا شبانه يا غيرانتفاعي ايران مي‌شد و در مالزي اين فرصت فراهم بود تا در كنار تحصيل ارزان و مقرون به صرفه بودن زندگي و تحصيل، فرصت يادگيري زبان انگليسي و بهره بردن از ساير مسايل اجتماعي را تجربه كنند. در حال حاضر آمار‌هاي غيررسمي نشان مي‌دهد كه دست‌كم ۱۷هزار دانشجوي ايراني در مالزي زندگي مي‌كنند كه از مقطع كار‌شناسي تا دكترا، در دانشگاه‌هاي دولتي و كالج‌هاي خصوصي در اين كشور درس مي‌خوانند. با اين حال امير دانشجوي رشته ‌ام‌بي‌اي در يكي از كالج‌هاي غيرانتفاعي مالزي كه از نظر مالي به خانواده خود وابسته است در رابطه با وضعيت كنوني و تاثير افزايش قيمت ارز نبست به تومان در ايران مي‌گويد: ديگر صرف ندارد بمانم اينجا. اين‌طوري دست‌كم بايد ۱۴‌ ميليون ديگر خرج كنم تا مدركم را بگيرم. نه خودم پولش را دارم، نه خانواده‌ام توانش را دارند به من كمك كنند. او مي‌گويد، وقتي چهار سال قبل براي تحصيل به مالزي رسيد، رينگيت ۲۵۰تومان معامله مي‌شد و اين قيمت از همه لحاظ براي او مناسب بود و مي‌افزايد: خانه‌اي كه با دو نفر از دوستانم اجاره كرده بوديم، سه خوابه بود و ماهي۱۷۰۰رينگيت مي‌شد، حدود ۳۰۰هزار تومان كه وقتي بين‌ خودمان تقسيم مي‌كرديم سهم هر نفر ۱۰۰هزار تومان مي‌شد. هزينه خورد و خوراك‌مان هم خيلي ارزان بود؛ با ماهي ۵۰۰هزار تومان حتي ولخرجي هم مي‌شد كرد. امير دانشجوي ايراني در مالزي ادامه مي‌دهد: اين هزينه‌ها البته جدا از شهريه دانشگاه بود كه آن هم بسته به نوع دانشگاه و خصوصي يا دولتي بودنش تفاوت داشت. اما در مجموع، دانشجوهاي ايراني چيزي حدود ۱۵۰۰‌رينگيت براي دانشگاه‌هاي خصوصي مي‌پرداختند. خانواده عماد آن زمان تنها ماهي ۵۰۰‌هزار تومان برايش مي‌فرستادند و شهريه دانشگاه را هم خودش قبلا در ايران پس‌انداز كرده بود. مهشيد ديگر دانشجوي ايراني در مالزي كه به گفته خود بعد از ديپلم دبيرستان به مالزي آمده و حالا سال سوم تحصيلش را مي‌گذراند مي‌گويد: از سه ‌سال پيش تا حالا نرخ رينگيت دو برابر شده است. ابتدا آرام آرام ‌گران مي‌شد، حالا هر روز يك قيمت دارد. تنها در پنج ماه گذشته، نرخ رينگيت از ۴۰۰‌تومان به ۶۰۰‌تومان رسيده و زندگي و آينده خيلي از دانشجو‌ها را دچار بحران كرده است. دانشجوهاي ايراني كه تا پيش از اين خودشان را مرفه مي‌دانستند، حالا بايد دست به عصا خرج كنند تا آخر ماه كم نياورند. او در پاسخ به اين سوال كه كار كردن در مالزي مي‌تواند تا حدي هزينه‌هاي تحصيل را كاهش دهد يا خير، مي‌افزايد: در مالزي كار كردن براي دانشجو‌ها آسان نيست.
فرصت‌هاي شغلي معمولا به متقاضيان محلي مي‌رسد و دانشجوهاي ايراني تنها امكان انجام كارهايي مثل تدريس خصوصي يا كارهايي كه به شكل مستقيم به ايرانيان ديگر مرتبط است پيدا مي‌كنند. در اين شرايط بيشتر آنها از نظر مالي كاملا وابسته به خانواده‌هايشان هستند.
هفت‌خوان ارز دانشجويي
از سوي ديگر از مالزي خبر مي‌رسد كنسولگري ايران اين روز‌ها بيشتر از هميشه شلوغ است و در فضاي نه چندان بزرگ آن، صف تشكيل مي‌شود؛ صف طولاني مراجعاني كه آمده‌اند تا از يك امكان خاص براي دريافت ارز دانشجويي با قيمت ارز دولتي استفاده كنند و كمي از هزينه‌هايشان كم شود. پيش از این نيز وزارت علوم، سايتي را به‌نام نشا (سامانه نرم‌افزاري اداره اعزام با هزينه شخصي) راه‌اندازي كرده است تا دانشجوياني كه خارج از كشور مشغول به تحصيل هستند براي استفاده از خدمات دانشجويي و تسهيلات ارزي وزارت علوم، در اين سايت ثبت‌نام كنند، اما دانشجوهاي ايراني در مالزي، حالا بايد ساعت‌ها وقت صرف كنند تا مدارك لازم براي استفاده از اين امكان را فراهم كنند. اين كار با ثبت‌نام در سايت نشا و تكميل مدارك آغاز مي‌شود. آنها بايد از دانشگاه محل تحصيل‌شان گواهي تحصيلي بگيرند و پرينت شهريه‌هاي پرداختي دو ترم گذشته را هم از امور مالي دانشگاه دريافت كنند. بعد بايد سفارت ايران در مالزي اين مدارك را تاييد كند و پس از آن، تصوير همه مدارك را در سايت نشا بارگذاري كنند. پس از انجام همه اين مراحل، خود دانشجو يا بستگان درجه يك او مي‌توانند با مدارك شناسايي و مدارك تاييد شده سفارت به وزارت علوم بروند و نامه معرفي به بانك براي گرفتن دلار دولتي را بگيرند. ارز پرداختي، شامل هزينه‌هاي تحصيل و زندگي به ميزان هزار دلار براي هر ماه است. با وجود دردسرهايي كه تهيه مدارك و تاييدشان به همراه دارد، بسياري از دانشجوهاي ايراني ترجيح مي‌دهند در صف كنسولگري بايستند.
تحصيل در انگليس گران‌تر از قبل
در كشور انگليس نيز كه بنابر آمار‌هاي غيررسمي بيش از
70 هزار ايراني در اين كشور زندگي مي‌كنند، هزينه‌هاي تحصيل و زندگي با توجه به افزايش قيمت پوند، بيش از پيش افزايش داشته است. هزينه‌هاي تحصيل و زندگي در اين كشور به شكلي با توجه به نوع دانشگاه، مقطع تحصيلي و موقعيت مكان زندگي بسيار متفاوت است كه يكي از دانشجويان ايراني در لندن با اشاره به ميانگين هزينه‌هاي زندگي و تحصيل در كشور انگليس مي‌گويد: هزينه زندگي دانشجويي در اين كشور حدود 800 تا هزار پوند است كه البته با اجازه خوابگاه‌ها يا اجاره‌خانه به همراه چندين نفر مي‌توان اين رقم را به طور ميانگين افزايش داد. او ادامه مي‌دهد: روزي كه در سه سال پيش وارد اين كشور شدم قيمت پوند به تومان رقمي در حدود 1500 تومان بود كه امروز به سه‌هزار تومان رسيده است يعني دو برابر. اين مساله فشار زيادي را به خانواده من در ايران وارد كرده است و مجبور به كاري در لندن شده‌ام كه بسيار زمان‌بر است و ساعات درس خواندن من و تعداد واحدهايم را در اين دانشگاه بسيار كاهش داده است. او مي‌افزايد: همه اين هزينه‌ها در شرايطي است كه بسياري از دانشجويان ايراني يا در خوابگاه‌هاي خارج از شهر زندگي مي‌كنند يا به همراه چند نفر در يك خانه كوچك و اگر بخواهيم به تنهايي اقدام به اجاره‌ خانه‌اي بكنيم بايد دو برابر هزينه متوسط زندگي در اين شهر را پرداخت كنيم.
تغيير مقصد از هند به مالزي با افزايش قيمت روپيه
تحصيل در كشور هند نيز كه چند صباحي است مقصد بسياري از دانشجويان ايراني در رشته‌هاي پزشكي و‌ آي‌تي براي تحصيل و آموزش همزمان زبان انگليسي شده است، اين روز‌ها به شكلي براي ايراني‌ها گران‌تر از قبل شده است كه آنها تحصيل در مالزي و پرداخت هزينه‌هاي زندگي به رينگيت مالزي را به روپيه هند ترجيح مي‌دهند. يكي از دانشجويان ايراني در هند در رابطه با ميانگين هزينه‌هاي زندگي در هند مي‌گويد: در هند هزينه‌هاي زندگي و تحصيل بيش از پيش به رشته و مقطع تحصيلي ربط دارد چرا كه شهريه‌ها متغير هستند، به طور مثال هم اكنون شهريه من سالي 160دلار (با دلار هزار تومان)، شهريه ديگر دوست من (220 دلار) مي‌شود و اين در حالي است كه در رشته‌هاي علمي و مهندسي به بيش از دو تا سه ميليون تومان (با دلار هزار تومان) مي‌رسد. او ادامه مي‌دهد: در حال حاضر قيمت روپيه به تومان 41 تومان است كه تا پيش از اين بين 25 تا 27 تومان بود و الان برخي دوستان من هستند كه هزينه زندگي‌شان تا قبل از افزايش قيمت‌هاي اخير با توجه به سطح زندگي متغير بود و من ديدم كه دوستانم از ماهي 300هزار تومان تا ماهي 600هزار تومان به طور ميانگين هزينه مي‌كنند (البته اين با روپيه 25 تا 27 تومان بود) ولي اين هفته نرخ روپيه رسيده به 45 تومان و بعد هم شد 40 تومان. الان ديگه بايد همه چيز رو با اين نرخ جديد حساب كرد و هزينه‌ها هم مسلما براي ما و خانواده‌هايمان دو برابر شده است.