زيستگاه يوزپلنگ ايرانی در معرض خطر

جام جم آنلاين: جاده قديمي و خاكي گزوئيه كه از منطقه حفاظت شده كوه بافق مي‌گذرد و عمليات بهسازي آن به دليل تعرض به زيستگاه يوزپلنگ ايراني، اوايل دي‌ماه گذشته متوقف شد، اين روزها دوباره محل بحث و مناقشه ميان مردم محلي و مسوولان محيط ‌زيست قرار گرفته است.

كوه بافق يكي از مناطق حفاظت شده استان يزد به شمار مي‌رود كه طي سال‌هاي اخير، به يكي از امن‌ترين زيستگاه‌هاي يوزپلنگ ايراني تبديل شده، اما به نظر مي‌رسد اين زيستگاه اكنون در معرض تهديد قرار دارد، چراكه اهالي روستاهاي منطقه سبزدشت در حاشيه اين زيستگاه با پافشاري فراوان خواستار احداث جاده گزوئيه براي دسترسي مناسب‌تر به روستاهايشان شده‌اند؛ جاده‌اي از داخل منطقه حفاظت شده و از قسمت امن آن مي‌گذرد.

دهستان سبزدشت در فاصله 85 كيلومتري بافق قرار دارد و با بيش از 68 آبادي، 5000 نفر جمعيت را در خود جاي داده است كه به گفته مدير عامل انجمن يوزپلنگ ايراني، تنها دو روستاي شيطور و دولت‌آباد از اين ميان با جمعيتي حدود صد و اندي خانوار، خواستار احداث و زيرسازي جاده گزوئيه براي تردد خويش هستند، چون جاده قديمي گزوئيه از كنار روستاهايشان عبور مي‌كند. اين در حالي است كه علاوه بر اين جاده، سه جاده ديگر نيز دهستان سبزدشت را به شهرستان بافق متصل مي‌كند.

جاده شادكام پيشنهاد محيط زيست

مرتضي اسلامي در گفت‌وگو با جام‌جم مي‌افزايد: مردم اين روستاها در حال حاضر از جاده آسفالته سبزدشت تردد مي‌كنند، اما معتقدند اين جاده 78 كيلومتري، طولاني است و پيچ‌هاي خطرناكي هم دارد.

اين در حالي است كه برخلاف عقيده اهالي اين روستاها، جاده فعلي سبزدشت، قابل بهسازي است و مسافت آن در صورت اصلاح پيچ‌هاي خطرناك، به 75 كيلومتر كاهش مي‌يابد.

وي با بيان اين‌كه علاوه بر سبزدشت و گزوئيه، دو جاده ديگر شادكام و سيروس‌آباد هم از اين منطقه عبور مي‌كنند، مي‌افزايد: جاده سيروس‌آباد با طول 62 كيلومتر، جاده مناسبي است و از منطقه حفاظت شده هم عبور نمي‌كند، اما به علت خاكي بودن، ترددي در آن صورت نمي‌گيرد.

جاده شادكام هم كه پيشنهاد محيط‌زيست براي حل اين مناقشه است، از درون محوطه حفاظت شده عبور مي‌كند، اما در قسمتي قرار دارد كه از حساسيت كمتري برخوردار است، چرا كه 40 كيلومتر اين جاده 57 كيلومتري آسفالت است، بنابراين براحتي مي‌توان با آسفالت 17 كيلومتر باقيمانده، مشكل مردم منطقه را حل كرد.

وي تصريح مي‌كند: جاده خاكي و متروكه گزوئيه كه جاده‌اي است صعب‌العبور و در حال حاضر تنها براي محيط‌بانان قابل تردد است، درست از قلب منطقه امن و حساس‌ترين نقطه منطقه حفاظت شده عبور مي‌كند و اگر اين جاده، تعريض، بهسازي و آسفالت شود، ‌باعث افزايش تردد در آن و از بين رفتن امنيت منطقه مي‌شود.

ضمن اين‌كه دسترسي شكارچيان به حيات وحش منطقه و تصادفات جاده‌اي وحوش را افزايش مي‌دهد و باعث رانده شدن يوزپلنگ‌ها و كاهش زاد و ولد آنها مي‌شود.

اين حامي يوزپلنگ ايراني با بيان اين‌كه طي دهه‌‌هاي گذشته، نسل يوزپلنگ آسيايي كه در چند كشور آسيايي نظير ايران، عراق، افغانستان، عربستان، تركمنستان و هندوستان زندگي مي‌كرد، در اين كشورها منقرض شده است، مي‌افزايد: هم اكنون اين گونه جانوري تنها در ايران و بيشتر در نواحي مركزي كشور مانند استان‌هاي كرمان، سمنان،‌ اصفهان، تهران، خراسان شمالي و بويژه يزد به زندگي خود ادامه مي‌دهد، به همين خاطر به آن يوزپلنگ ايراني مي‌گويند. ‌ در حال حاضر حدود 70 تا 100 قلاده از اين گونه بيشتر در ايران باقي نمانده است.

به گفته وي، در بيشتر كشورهاي دنيا، اگر قرار باشد جاده‌‌اي در منطقه حفاظت شده عبور كند، سعي مي‌‌كنند در درجه اول، جاده تغيير مسير دهد و اگر اين اقدام عملي نشود، با ايجاد روگذر و زيرگذر، راه عبور حيات وحش را باز مي‌‌كنند؛‌ امري كه در جاده‌سازي ايران كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد.

مردم پافشاري مي‌كنند

اما مردم سبزدشت با بيان اين‌كه بهترين گزينه براي بهبود دسترسي روستاهاي منطقه سبزدشت به بافق مسير گزوئيه است، بر خواسته خود مبني بر احداث اين جاده پافشاري كرده و مي‌گويند: كافي است مسوولان به مردم و خواسته آنها توجه كنند، آن وقت شاهد خواهيد بود كه خود مردم منطقه، بهترين محيط‌بان مي‌شوند.

آنها كه اين روزها به طور مداوم در اين جاده حضور دارند و با اجتماعات خود خواستار ادامه كار اين جاده هستند، همچنين معتقدند: جاده فعلي به علت طولاني بودن، عملا زمينه پيشرفت و توسعه اقتصادي منطقه سبزدشت را مسدود كرده و اين موضوع باعث مهاجرت روستاييان به شهر شده است‌؛ امري كه باعث مي‌شود كم كم اين روستاها كه روزگاري جمعيت زيادي داشته است، به متروكه‌اي تبديل ‌شوند.

مديرعامل انجمن يوزپلنگ ايراني در مورد كوتاه بودن مسير جاده گزوئيه مي‌گويد: اين جاده مسيري كوهستاني است كه شيب‌هاي تندي دارد و بنابراين بهسازي و عبور از آن به لحاظ صرف سوخت و هزينه اصلا مناسب نيست. ضمن اين‌كه اين مسير در صورت بهسازي، تنها 22 كيلومتر كوتاه‌تر مي‌شود، نه 40 كيلومتر.

وي با بيان اين‌كه اين پروژه به خاطر فشارهاي مردمي و خواست مسوولان شهرستان، ارزيابي زيست محيطي نشده است، عنوان مي‌كند: محيط ‌زيست استان، طي موافقت‌نامه‌اي با مسوولان استان و شهرستان بافق مبني بر عدم تخريب و تعريض جاده و حفظ وضعيت موجود آن، موافقت خود را با بهسازي مشروط جاده اعلام كرد؛ شروطي كه از سوي مجريان پروژه رعايت نشد و عملا با آوردن وسايل خاكبرداري به منطقه، اقدام به تخريب و تعريض جاده كردند تخلفي كه شكايت محيط‌زيست استان يزد به دادستاني و در نهايت توقف عمليات را در اوايل ماه جاري در پي داشت.

به گفته اسلامي در يكي دو هفته گذشته، عمليات ساخت و ساز به طور غيرقانوني و بدون مجوز از طرف ديگر جاده شروع و باعث تخريب هشت ـ هفت كيلومتر از بخش كوهستاني جاده و ناامن كردن اين منطقه شده است.

معاون محيط طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط ‌زيست كشور نيز در همين ارتباط عنوان مي‌كند: براي تسهيل ارتباط اهالي روستا، موضوع بهسازي اين جاده كه عمليات خاكريزي و استفاده بهينه از جاده است، در دستور كار قرار گرفته كه هيچ گونه منافاتي با قوانين و مقررات زيست محيطي ندارد.

اصغر محمدي فاضل در گفت‌وگو با فارس مي‌افزايد: درخواستي كه روستاييان آن منطقه داده‌اند اين است كه جاده قديمي بافق بهسازي شود، بنابراين درخواست آنها مبني بر اين است كه روي اين جاده خاكريزي مجدد انجام و اين خاك كوبيده شود تا جاده خاكي مورد استفاده اهالي قرار گيرد.

گزوئيه بهسازي مي‌شود

فرماندار بافق نيز با بيان اين‌كه در حال حاضر، چهار مسير سيروس‌آباد، گزوئيه، شادكام و مسير فعلي سبزدشت، براي احداث مسير بافق ـ كوهبنان در حال بررسي است، مي‌گويد: پس از مطالعه كارشناسان راه و ترابري، احداث و بهسازي يكي از اين مسيرها به تصويب خواهد رسيد.

حسين ندافيان با اعلام اين‌كه در حال حاضر هيچ برنامه‌اي براي آسفالت جاده گزوئيه نداريم، مي‌افزايد: ساخت جاده گزوئيه در آن حدي كه مجوز دارد و مطابق صورتجلسه موجود، انجام مي‌شود.