خطر انقراض سنجاب‌ ايرانی به دليل گرسنگی

روزنامه ابتکار: اروميه - نسل سنجاب ايراني از پستانداران خاص، به دليل جمع‌آوري ميوه‌هاي بلوط به دست مردم و اسارت بي‌اندازه اين حيوان زيبا ازسوي شکارچيان براي فروش، به شدت در حال کاهش و انقراض است. سنجاب ايراني حدود 25 سانتي متر طول دارد و سر و دم قرمز از مشخصه‌هاي آن است. اين حيوان که زيستگاه اصلي آن جنگل‌هاي بلوط پيرانشهر و سردشت در آذربايجان غربي است، از ميوه‌هاي توت، گردو، بادام، بلوط و جوانه‌ها و برگ درختان تغذيه مي‌کند.
اين حيوان منحصر به‌فرد جثه‌اي متوسط با طول 20 تا 24 سانتيمتر و دمي بلند و پشمالو به طول 13 تا 14 سانتيمتر دارد که از نصف طول بدن بلندتر است. جنگل‌هاي بلوط زاگرس که معمولا داراي درختان بلند و کهنسال بلوط است، زيستگاه اين حيوانات است. آنها درختان بلند و کهنسال را به درختان کوتاه و پرشاخ و برگ ترجيح مي‌دهند. دانه‌هاي بلوطي که ازسوي سنجاب‌هاي ايراني جمع‌آوري مي‌شود و زير خاک مدفون مي‌گردد، ارزش بالايي در گسترش و تجديد حيات جنگل‌هاي بلوط غرب کشور دارد. متاسفانه برخي سودجويان و شکارچيکان به دليل عدم آگاهي يا منفعت‌طلبي از ارزش زيستي اين موجود باخبر نيستند و اقداماتي در جهت انقراض اين گونه با ارزش انجام مي‌دهند که اين امر صيانت و فرهنگ‌سازي در خصوص حفاظت از گونه‌هاي باارزش را ضروري مي‌نمايد.
30 قلاده سنجاب ايراني در طبيعت پيرانشهر رها شدند
رئيس اداره محيط زيست پيرانشهر در گفت‌وگو با مهر افزود: اين سنجاب‌ها که با تلاش ماموران حفاظت محيط زيست پيرانشهر از متخلفان خريد و فروش و نگهداري حيوانات وحشي کشف و ضبط شده بودند، در جنگل‌هاي بلوط پيرانشهر که زيستگاه اصلي آنهاست، رها شدند. سليماني با اعلام اين‌که نسل اين گونه سنجاب در حال انقراض است، گفت: انقراض اين گونه ارزشمند باعث نابودي جنگل‌هاي بلوط خواهد شد؛ چرا که سنجاب‌هاي ايراني دانه‌هاي بلوط را زير خاک مخفي مي‌کنند و باعث تجديد حيات جنگل‌هاي بلوط مي‌شوند. وي از برخورد قانوني و جدي اداره محيط زيست با افراد سودجو و قاچاقچيان سنجاب ايراني خبر داد و گفت: دو نفر در اين زمينه دستگير و تحويل مقامات قضايي شدند.
مشخصات سنجاب ايراني
موهاي پشت به رنگ خاکستري متمايل به قهوه‌اي و زير بدن زردرنگ است، رنگ موهاي سر و سطح پشتي دم، قرمز حنايي و زير بدن زردرنگ است، به‌طور کلي هرچه از شمال جنگل‌هاي زاگرس به سمت جنوب پيش مي‌رويم، از رنگ حنايي کاسته و به رنگ نخودي نزديکتر مي‌شود. مشخصه سنجاب ايراني رنگ قرمز حنايي سرو دم است که آن را از ساير سنجاب‌هاي ساکن در ايران جدا مي‌کند. اين حيوان از ميوه‌ها و دانه‌هاي مختلف مانند گردو، بادام، فندق، بلوط، توت، جوانه، برگ و پوست درختان، ميوه‌ها و گاهي از تخم پرندگان تغذيه مي‌کند. جفت‌گيري اين حيوان در اواخر زمستان و اوايل بهار صورت مي‌گيرد و دوران بارداري حدود 30 روز است، بچه‌ها در هنگام تولد بي‌مو و با چشمان بسته هستند که در يکسالگي بالغ مي‌شوند و حدود 12 سال عمر مي‌کنند. اين سنجاب روزها فعال است و بيشتر به صورت انفرادي زندگي مي‌کند، در هنگام خطر با ناخن‌هاي تيزش به سرعت از درختان بالا مي‌رود و به وسيله دم پشمالويش که وسيله تعادلي او است، از اين شاخه به آن شاخه مي‌پرد و معمولا خودش لانه نمي‌سازد و از حفره‌هاي درختان استفاده مي‌کند و سطح آن را با علف‌هاي نرم مي‌پوشاند. سنجاب ايراني علاقه کمي به آبتني دارد، اما شناگر ماهري است. در تابستان بيشتر فعاليت سنجاب، حدود 2 تا 3 ساعت بعد از طلوع خورشيد است و بعد از ظهر را در لانه خود استراحت مي‌کند و پس از کمي فعاليت، قبل از غروب خورشيد به لانه خود مي‌رود و به ندرت آشيانه خود را در تاريکي ترک مي‌کند. در زمستان سنجاب فعاليت‌هاي خود را در آغاز و و سط روز به اتمام مي‌رساند و در آشيانه خود تا روز بعدي مي‌ماند. هنگام توفان زمستاني يا سرماي سخت سنجاب ممکن است روزها آشيانه خود را ترک نکند. در سرماي شديد براي نگه داشتن دماي بدن خود، لانه خود را با سنجاب‌هاي ديگر تسهيم مي‌کند و با گرم شدن هوا ميمهانان لانه را ترک مي‌گويند. غده عرق آنها در زير پاهايشان است: بين پهنه پا و روي پنجه‌ها بين انگشتان، وقتي که گرم هستند و يا تحرک، جاي پاي خود را روي سطوح خشک مي‌گذارند، اين بو همچنين براي علامت‌گذاري درختان در قلمرو آنها استفاده مي‌شود. اگر آشيانه سنجاب با هجوم ‌ها يا مزاحم‌هاي ديگر مواجه شود، سنجاب از آنجا رفته و آشيانه جديد مي‌سازد. سنجاب‌ها با يک سري صداي جيرجير با يکديگر ارتباط برقرار مي‌کنند که اين صدا همراه با حرکات دم انجام مي‌شود. نجات 30 قلاده سنجاب ايراني از دست قاچاقچيان، زنگ خطري است، براي مردم و مسئولان تا راه‌هاي صيانت از گونه‌هاي در خطر انقراض و باارزش را تقويت کنند. گرچه نسل اين سنجاب در حال انقراض نيست، اما از آنجا که بسيارى از جنگل‌هاى بلوطى غرب کشور از طرق مختلف نابود مى‌شوند و شکار و قاچاق اين حيوان نيز روز به روز بيشتر مى‌شود، انقراض نسل اين نوع سنجاب دور از ذهن نيست. در کشور ايران 2 نوع سنجاب زندگى مى‌کنند که يکى سنجاب ايرانى و ديگرى سنجاب بلوچى نام دارد. در حالى که نسل سنجاب ايرانى به دليل تخريب زيستگاه‌هايشان و نيز عوامل انسانى به سرعت در حال کاهش است. سنجاب‌هاى بلوچى به دليل زندگى در ميان نخلستان‌هاى جنوب و جنوب شرقى کمتر در معرض تهديد قرار دارند، چرا که نخل در فرهنگ و دين و اقتصاد و زندگى مردم اين خطه از اهميت ويژه‌اى برخوردار است.