آثار تمدن 7 هزار ساله قم زير تيغ تخريب

روزنامه مردمسالاری: حکايت کم توجهي به آثار تمدن 7 هزار ساله قم مرثيه اي غم انگيز است که ساليان متمادي تيغ بزرگترين تخريب فرهنگي بر پيکره آن فرود آمده است.
به گزارش مهر، قرن ها پيش مورخان از استقرار شهري در حوالي جمکران خبر داده اند که اقوام ساکن در آن بر اثر طغيان رودخانه به شهر فعلي قم آمده اند و دوباره پس از هزار به آن منطقه برگشتند، اما کسي به اين پيشينه تاريخي مردم قم توجهي نکرده بود، تا اينکه در سال 67 که زمزمه وجود محدوده باستاني بين قم و جمکران شنيده شد گفته هاي مورخان رنگ واقعيت به خود گرفت و يکي از پرآوازه ترين مناطق در هزاره سوم پيش از ميلاد سر از خاک بيرون آورد و آثار کشف شده در آن، سابقه فرهنگي - تاريخي قم را به 7 هزار سال پيش پيوند داد.
اين تپه باستاني که "قلي درويش" نام دارد، چيزي فراتر از گنج است که تا به امروز بيش از 90 درصد بقاياي آن بر اثر احداث اتوبان، ايجاد خطآهن، پيشرفت زمين هاي کشاورزي و ايجاد مسير انحرافي به سمت امامزاده غريب زير تيغ بولدوزرها تاب نياورده و با خاک يکسان شده است.
همچنين با خاکبرداري هاي صورت گرفته، لايه هاي فوقاني اين تپه که مربوط به دوره اسلامي بوده از بين رفته است. ديواره لايه نگاري اي که توسط بولدوزرها خراب شده در محدوده پل زيرگذر ساخته شده بود اما اين ديواره براي انجام طرح جاده سازي خراب شده است.
گفته مي شود نيروي انتظامي هم به جمع ارگان هاي فعال در تخريب تپه قلي درويش پيوسته بود و با نصب يک تابلو قصد داشت در اين محوطه شهرک آزمايش احداث کند اما بر اساس پيگيري هاي انجام شده شهرک آزمايش را به منطقه ديگر منتقل کرد.
روزگاري اين تپه باستاني 30 متر بلندا داشت، اما آنچنان بلايي برسر اين آثار تمدني و هويتي قم آمده است که امروز ارتفاع آن به 6 متر هم نمي رسد.
هنوز رد پاي بولدوزرها بر پيکر نحيف مهم ترين آثار باستاني قم نمايان است، تا جايي که اگر گفته شود، تخريب هاي انجام شده در اين تپه باستاني آنقدر شدت داشته است که اگر از آن به عنوان يکي از بزرگترين تخريب هاي فرهنگي ياد شود حرف گزافي نيست.
از طرفي ديگر آنچه در مورد اين تپه باستاني بسيار مهم است و تا امروز رسيدگي درستي در مورد آن صورت نگرفته اصل مالکيت تپه قلي درويش است. مالکيت اين تپه از آن اداره کل اوقاف و امور خيريه است و به گفته مديرکل ميراث فرهنگي قم بخش قابل توجهي از مشکلات اين تپه مربوط به کم لطفي هاي مسئولان اداره کل اوقاف مي شود.
عليرضا ارجمندي گفت: ما انتظار داريم هماهنگي بين دستگاهي بيشتر باشد ولي متاسفانه نه تنها اداره کل اوقاف و امور خيريه در اين زمينه آن گونه که بايد همکاري نداشته است، بلکه موانعي در مسير کاوش و لايه نگاري اين تپه ايجاد کرده است، به عنوان مثال آب و برق ساختمان کوچکي را که نگهبان اين تپه در آن مستقر بود قطع کردند.
موضوعي که ارجمندي به آن اشاره مي کند مربوط به ماه گذشته است که نگهبان اين تپه باستاني، شبها به دليل سردشدن هوا و عدم داشتن وسايل گرمايشي، اين تپه تاريخي را ترک کرد و در يکي از همان شب ها بود که چهار کوزه کشف شده در اين محدوده به شکل نامعلومي از بين رفته است.
مديرکل ميراث فرهنگي قم با ابراز تاسف از قشري نگري برخي دستگاه ها گفت: تپه قلي درويش مربوط به همه است و احياي اين محدوه باستاني حمايت هاي دستگاه هاي استان را مي طلبد.
وي ادامه داد: اداره کل اوقاف از اداره کل ميراث فرهنگي براي نگهداري و احياي اين تپه باستاني ماهانه يک ميليون تومان اجاره طلب کرده است.
تپه باستاني قلي درويش با اينکه ظرفيت جذب گردشگر را دارد، ولي متاسفانه آن گونه که بايد مورد توجه مسئولان قرار نگرفته و تا مدت زمان زيادي به دليل نداشتن اعتبار لازم، بدون رسيدگي و انجام کاوش رها شده بود.
البته در سال هاي اخير ميراث فرهنگي براي حفاظت از اين تپه باستاني، ديواري دور آن کشيده است و بخش اندکي از منطقه کاوش شده نيز مسقف شده است، اما اين کارها براي خاکي که آثار تمدن 7 هزار ساله را در سينه خود دارد بسيار ناچيز است. گمان مي رود اعتباراتي که براي کاوش اين تپه باستاني اختصاص مي يابد به صورت قطره چکاني تزريق مي شود، به خاطر اينکه کار کاوش قلي درويش بسيار کند پيش مي رود.
از سويي ديگر بخشي از محدوده اين تپه تاريخي فنس کشي شده و تابلوهايي براي راهنمايي مسافران نصب شده است اما هيچ جايي براي عرضه آثار تاريخي کشف شده از اين تپه وجود ندارد، به گونه اي که آثار کشف شده در تپه قلي درويش در انبارهاي ميراث فرهنگي نگهداري مي شوند.
اين در حالي است که مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان قم از ايجاد سايت موزه در اين منطقه باستاني خبر داد و گفت: موافقت ايجاد اين سايت موزه اخذ شده و پس از رفع مشکلات پيش رو و اختصاص اعتبارات اين سايت ايجاد مي شود.
عليرضا ارجمندي گفت: در حال حاضر آثار کشف شده از منطقه قلي درويش در انبارهاي اداره کل ميراث فرهنگي قرار دارند.
وي بر لزوم اختصاص اعتبارات بيشتر براي تسريع در عمليات کاوش و لايه نگاري اين محدوده باستاني تاکيد کرد و اظهار داشت: آماده کردن اين محدوده براي بازديد گردشگران هزينه بر است اما اعتبارات به تدريج اختصاص مي يابد.