خشونت، خیانت و کمرنگ شدن باورهای دینی

نهاد کوچک خانواده این روزها مورد هجوم مشکلات فراوانی است. از مشکلات اقتصادی گرفته تا مشکلات اخلاقی. در این سالها برنامه‌های بسیاری برای تحکیم بنیان خانواده از سوی متولیان پیشنهاد شده است اما تاکنون این برنامه‌ها کمتر زمینه اجرایی پیدا کرده‌اند.

به گزارش خبرنگار مهر، روزگاری دعای پدر برای دخترش وقتی پا به خانه بخت می گذاشت این بود که با چادر سفید به خانه شوهر برود و با کفن سفید بازگردد. اما این دعا این روزها چندان کاربردی ندارد وقتی از هر 4 ازدواج یک ازدواج به طلاق ختم می شود و بیشتر این طلاقها نیز در 4 سال اول زندگی رخ می دهد.

اما چه آسیبهایی نهاد "خانواده" رابه عنوان اولین نهاد اجتماعی که برخی از جامعه شناسان پیدایش آن را همزمان با ظهور مالکیت فردی می دانند و در جامعه ایران نیز از گذشته دوربه عنوان اولین و مهمترین بستر اجتماعی شدن فرد و فراگیری آموزه ها، ارزش ها و هنجارهای اجتماعی شناخته می شده است را نشانه رفته اند؟

هم قفسی جای هم نفسی را گرفته است

در این سالها واژهای تازه به ادبیات خانواده ها راه پیدا کرده است. خانوادهایی که زنان و مردانش حرفی برای گفتن باهم ندارند و گرمای خانوادگی شان رو به سردی رفته است .

این زن و شوهرها به هر دلیلی ترجیح می دهند مهر طلاق رسمی برپیشانی شناسنامه هایشان نخورد و تنها زیر یک سقف با هم گذران عمر می کنند. برخی جامعه شناسان این وضعیت را طلاق عاطفی نامیده اند و روند روبه رشد آن را در خانواده های ایرانی نگران کننده دانسته اند. اما هیچ منبع رسمی تاکنون آمار طلاق عاطفی درخانوادهای ایرانی را اعلام نکرده است.

دکتر افسانه توسلی، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا در این رابطه می گوید: منابع گوناگون آمارهای مختلفی ارائه می دهند که نمی توان به هیچ کدام از این آمارها اطمینان کامل داشت زیرا طلاق عاطفی به صورت آماری و رسمی سنجیده نشده است اما در برخی منابع گفته می شود طلاق عاطفی دو برابر طلاق قانونی است و برخی منابع دیگر اعلام کرده اند 50 درصد ازدواجها در تهران به طلاق عاطفی ختم می شود.

او در خصوص روند طلاق عاطفی این گونه توضیح می دهد: طلاق رسمی و عاطفی همپای هم افزایش می یابد تا زمانی که انفجار در طلاق رسمی رخ دهد. در آن زمان سیر طلاق عاطفی نزولی می شود زیرا در این جامعه سنت ها از بین رفته و قوانین تسهیلات کننده طلاق است و تابوها نیز شکسته شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا با اشاره به اینکه ویژگی طلاق عاطفی تدریجی بودن آن است، می گوید: طلاق عاطفی یکی دو سال بعد از آغاز زندگی و بیشتر بعد از گذشت 5 تا 7 سال از زندگی مشترک رخ می دهد.

عدم مهارت در ارتباط سالم نکته ای است که شکوه نوابی نژاد، استاد دانشگاه و روانشناس خانواده آن ریشه بسیاری از سوء تفاهم ها و مشکلات زناشویی می داند و می گوید: زوجهای مشکل دار به جای بیان صریح احساسات خود به یکدیگر حمله می کنند و یا به طور غیر مستقیم و روشهای ناسالم مشکلات خود را بیان می کنند که این موضوع به افسردگی در زندگی و نهایتا به پدیده طلاق عاطفی می انجامد.

طلاق عاطفی رسیدن به نقطه صفر عشق و علاقه در خانواده

بر اساس پژوهش ها طلاق عاطفی یکی از مهمترین آسیبهای خانواده های ایرانی در این روزگار است. فرزاد فرهودی روانشناس بالینی در تعریف طلاق عاطفی می گوید:وقتی که در بین زن و شوهر، صمیمیت رنگ می بازد، عشق و علاقه به صفر می رسد، حالت تنفر شکل می گیرد، رابطه جنسی اهمیت خود را از دست می دهد، تعهد معنای خود را از دست می دهد، نگرانی و مراقبتی در رابطه با حال و روز طرف مقابل وجود ندارد و در کل مسیر زندگی زن و شوهر مخالف یکدیگر می شود. می توانیم بگوییم که با طلاق عاطفی مواجهیم.

فرهودی اضافه می کند: این زن و شوهرها از بودن در کنار هم لذت نمی برند و منتظر فرصتی هستند تا حتی برای چند لحظه از هم دور باشند. در این شرایط به احتمال زیاد اگر برای حداقل یکی از دو طرف تبعاتی وجود نداشته باشد، طلاق واقعی نیز رخ می دهد. در این شرایط ممکن است یکی از دو طرف به عللی مانند حضور فرزندان، نیاز مالی، ترس از تنهایی یا برای حفظ آبرو گامی در جهت طلاق قانونی بر ندارد.

خیانت پیامد کم رنگ شدن ایمان در میان خانواده ها

فراگیری خیانت یکی دیگر از آسیبهای خانواده های امروزی است که می تواند یکی از پیامدهای طلاق عاطفی باشد . براساس پژوهش های صورت گرفته 90 درصد زنان به دلیل کمبود های عاطفی در زندگی مشترک به سمت روابط فرازناشوئی می روند. از طرف دیگر انگیزه بیش از 96 درصد مردان در برقراری این روابط مسائل جنسی است. پس از ازدواج افراد از همسران خود انتظار دارند در طول زندگی مشترک، از نظر عاطفی و جنسی وفادار بمانند و برقراری روابط فرازناشوئی را خیانت می دانند.

متاسفانه طی سال اخیر استفاده از اینترنت و تماشای شبکه های ماهواره ای در کشور رواج یافته و ناآگاهی خانواده از خطرات آن باعث شد کانون بسیاری از خانواده ها تحت تاثیر آثاری تخریبی این فناوری متزلزل شود.

از سوی دیگر برخی شبکه های ماهواره ای با انتخاب سریالهایی از کشورهای آمریکای لاتین و اسپانیا و جذب مخاطب بالا تلاش گسترده ای را برای رواج روابط فرازناشوئی در میان خانواده ها به خصوص جوانان آغاز کرده اند.

اما نمی توان تنها هجوم فرهنگ ماهواره ای را در گسترش خیانت در میان خانواده های ایرانی موثر دانست . رنگ باختن ایمان و تونع طلبی عوامل دیگری در رشد این پدیده میان زنان و مردان متاهل است.

زنان و کودکان قربانیان خشونت خانوادگی

رشد خشونت خانگی، یکی دیگر از عواملی است که کانون گرم خانواده های ایرانی را به مرز فروپاشی می برد. خشونت سابقه ای طولانی در تاریخ بشر داشته و شایع ترین شکل خشونت علیه زنان است. در سال های اخیر وضعیت کودکانی که درخانه های درگیر خشونت خانگی زندگی می کنند مورد توجه بیشتری قرارگرفته است و این کودکان را قربانیان خاموش یا فراموش شده خشونت خانگی نامیده اند.

خانه هایی که زیر سرپرستی پدرانی معتاد است بیشتر درگیر این آسیب هستند و یا والدینی که دارای اختلالات روانی اند. خشونت های خانگی تعاریف زیادی دارد و از تنبیه جسمی گرفته تا شنیدن دعوای پدر و مادر و تحقیر شخصی را خشونت خانگی دانست.

نارضایتی جنسی عامل 34 درصد طلاقها

بسیاری از جامعه شناسان نارضایتی جنسی رادر ایجاد طلاق های عاطفی و خیانت موثر می دانند. فرید براتی سده روانشناس و استاد دانشگاه معتقد است با توجه به شرایط زندگی امروزی اعم از توسعه فن آوری ارتباطات و زندگی دیجیتالی، تغییر نگرشها و تغییر روش زندگی دلایل طلاق هم تغییر کرده است. براتی با اعلام 4 عامل اصلی طلاق می گوید: دخالت بزرگترها، نارضایتی جنسی، مدیریت مالی و اعتیاد چهار عامل اصلی طلاق در جامعه امروزی تلقی می شوند که می توان نارضایتی جنسی را به عنوان 35 درصد دلایل طلاق در دادگاهها اعلام کرد.

کم رنگ شدن باورهای دینی

کم رنگ شدن عنصر ایمان و تقدم منافع دنیوی بر کسب رضایت الهی؛ اصالت یافتن لذات مادی بر لذت های معنوی؛ فردگرایی و توجه به منافع فردی به جای ایثار و فداکاری و توجه به منافع خانواده را می توان یکی دیگرازعلل آسیب پذیری خانواده های ایرانی دانست. آمارها نیز نشان می دهد خانواده هایی که ایمان راستین در میان آنها فراگیر است با مشکلات کم تری نسبت به سایر خانواده ها دست به گریبان هستند.

اعتیاد و بیکاری دلایل سنتی ویرانی کاشانه ها

با وجود آسیبهای تازه خانواده های ایرانی همچنان اعتیاد و بیکاری همسران بیشترین عوامل مراجعه زوجین به دادگاه برای طلاق است که اگر چه برخی از آنها با صلح و سازش حل می شود اما در اکثر موارد به طلاق می انجامد.

کارشناسان معتقدند که بسیاری از آسیبهای اجتماعی نتیجه رخنه دیو اعتیاد در میان اعضای خانواده است. بر این اساس در بسیاری از مواقع اعتیاد والدین موجب گرایش فرزندان نوجوان آنها به سوی مصرف مواد مخدر می شود که این امر شدت و نزدیکی این خطر را در دید کارشناسان و صاحب نظران آشکار می سازد.

مشکلات اقتصادی زمینه ساز بروز بحرانها

با وجود آنکه نمی توان عامل اصلی افزایش جدایی ها را عامل اقتصادی دانست اما مشکلات اقتصادی در این سالها زمینه ساز بسیاری از درگیریهای خانواده های ایرانی بوده است چند شغلی پدران و مادران که در نتیجه آن کودکانی تنها و زنان و مردانی همیشه خسته را به جامعه تقدیم می کند نتیجه مشکلات اقتصادی است.

مردان و زنانی که همیشه دل نگران رسیدن دخلشان به خرجشان هستند کم تر حوصله وقت گذرانی با یکدیگر را دارند و استرس و نگرانی جای آرامش و آسایش را در خانوادهایشان گرفته است.

روزگاری خانواده پناهگاهی گرم برای اعضای خانواده محسوب می شد هنوز هم این کانون گرم ترین مکان دنیا برای اعضایش است اما نیازمند توجه و مراقبت بیشتر است تا طوفانهای اجتماعی به راحتی آن را به ویرانی نکشنانند.