تخریب تعمدی نقش برجسته ازدواج شاپور اول

تخریب تعمدی نقش برجسته ازدواج شاپور اول با آناهیتا در حوالی کازرون

نقش قندیل، نقش‌برجسته‌ای که صحنه ازدواج «شاپور اول ساسانی» با «ملکه آذر آناهیتا» را تصویر کرده است، به صورت تعمدی تخریب شد. به گفته برخی منابع محلی شلیک گلوله یا اصابت جسمی سخت مانند پتک، عامل تخریب این اثر است. نقش قندیل در فاصله ۲۵کیلومتری شمال‌غربی «کازرون» و در فاصله یک‌کیلومتری روستای «قندیل» واقع شده است. این نقش‌برجسته صحنه ازدواج شاپور اول ساسانی با ملکه آذر آناهیتا را نشان می‌دهد. در پشت سر شاپور نقش موبد موبدان (کرتیر) حجاری شده است.

به گزارش روزنامه شرق، نقش برجسته تنگ قندیل مربوط به دوره ساسانیان است، این اثر در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۵۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اولین بار نیست که نقش‌برجسته‌های تاریخی در این قسمت از استان فارس به صورت تعمدی تخریب می‌شوند. سال گذشته نیز قسمتی از یکی از نقش‌برجسته‌های ساسانی در تنگ چوگان عامدانه به وسیله پتک تخریب شد و از بین رفت. همچنین بر اساس اخبار منتشرشده یک نقش‌برجسته ساسانی دیگر به نام «سرآب بهرام» در شهرستان «نورآباد» در همسایگی شهرستان کازرون نیز به وسیله شلیک گلوله‌های پی‌درپی توسط برخی اهالی روستاهای اطراف اثر و افرادی که برای تفریح و شکار به این منطقه می‌رفتند به میزان زیادی آسیب دیده است.

به نظر می‌رسد آسیبی که در روزهای گذشته به نقش تاریخی قندیل وارد شد نیز هدف خاصی جز تخریب تعمدی اثر نداشته است. در این آسیب‌رسانی، بخش‌هایی از سنگ دیواره سمت راست، بخش‌هایی از خود اثر و پایین نقش‌برجسته تخریب شده است. «محسن عباسپور» فعال میراث فرهنگی و عضو سازمان غیردولتی «هم‌اندیشان جوان» در شهرستان کازرون در این‌باره به «شرق» می‌گوید: «در مقابل نقش قندیل قطعه‌سنگی بود که شخص یا اشخاصی احتمالا با شلیک گلوله یا ضربات وسیله‌ای پتک‌مانند، صدماتی را به آن وارد کرده‌اند، اما اصلی‌‌ترین آسیب واردشده مربوط به جدا کردن قسمتی از بخش سنگی دیواره‌‌ای است که نقش قندیل روی آن حجاری شده به گونه‌‌ای که در فاصله ‌حدودا ۴۰سانتی‌متری از بازوی بانویی که در این نقش حجاری شده (آناهیتا) فضایی به ابعاد تقریبی ۵۰ در ۳۰ سانتی‌متر به صورت تعمدی کنده شده است.» وی می‌افزاید: «البته گمانه دیگری که می‌توان برای تخریب این اثر در نظر گرفت، خصومت‌های شخصی با کارکنان میراث یا نگهبان این اثر تاریخی در روستای قندیل است، البته این احتمال نیاز به حضور و بررسی‌های بیشتر دستگاه‌‌های قضایی و مراجع ذی‌‌صلاح در این خصوص دارد، ما نیز برخی اطلاعات و احتمالات را در این زمینه در اختیار دستگاه‌های قضایی و انتظامی قرار داده‌ایم.»

عباسپور در ادامه با تاکید بر لزوم افزایش مراقبت‌ها از این‌گونه آثار تاریخی در شهرستان کازرون می‌گوید: «در پیگیری‌هایی که پس از تخریب «نقش بهرام» در «تنگ چوگان» برای افزایش ضریب امنیت نقوش برجسته موجود در این تنگه باستانی دنبال شد، بارها اعلام کردیم که باید برای سه نقش‌برجسته دیگر کازرون که در نقاطی قرار دارند که دسترسی کمی به آنها هست و فاقد هرگونه ضریب امنیتی هستند نیز اقدامات امنیتی مشابهی انجام شود اما متاسفانه این هشدارها جدی گرفته نشد تا امروز شاهد این تخریب جدید باشیم. چراکه علاوه بر نقش قندیل، نقش‌برجسته «سرمشهد» و نقش «پریشو» نیز از دیگر نقوش باستانی هستند که امکان تخریب‌های مشابه به دلیل فقدان هرگونه اقدامات امنیتی در آنها وجود دارد.

تخریب دیواره این نقش‌برجسته نفیس ساسانی در شرایطی اتفاق می‌افتد که چند ماه پیش مورد مشابهی در فاصله حدودا ۱۰کیلومتری این نقش و برای یکی از نقوش برجسته تنگ چوگان رخ داده بود. پیش از تخریب نقش برجسته بهرام در تنگ چوگان در اواخر سال گذشته، همواره هشدارهای مکرری در خصوص لزوم افزایش ضریب ایمنی این‌گونه آثار داده شده بود ولی متاسفانه تا زمان تخریب این اثر مسوولان ذی‌ربط به‌ویژه در پایگاه پژوهشی بیشاپور به فکر ساماندهی امنیتی این نقوش نیفتادند.» نقش قندیل اثر حجاری‌شده ساسانی در شهرستان کازرون از جمله آثار تاریخی بازمانده از امپراتوری ساسانیان در این منطقه است. این اثر تاریخی در حاشیه یک آبراه فصلی و در فاصله‌ای چندکیلومتری از روستای قندیل قرار دارد.

به گفته باستان‌شناسان نقش قندیل چه در فرم و تراش و چه در محتوا، از جمله نفیس‌ترین و باارزش‌ترین نقوش تاریخی تمدن ایران محسوب می‌شود، چرا که علاوه بر روایت تاریخی که توسط این نقش بازگو می‌شود، آن را می‌توان در ردیف انگشت‌شمار نقوش باستانی ایرانی قرار داد که تصویری از یک زن ایرانی با پوشش مخصوص به خود در آن نگاشته شده است. آسیب‌رسانی به نقش قندیل در حالی صورت می‌گیرد که به گفته منابع محلی، اهالی روستای قندیل حساسیت بالایی نسبت به این اثر تاریخی و محافظت از آن دارند. به‌گونه‌ای که حضور افراد ناشناس در نزدیکی این نقش را بلافاصله پیگیری و گزارش می‌کنند. آسیب‌رسانی و تخریب آثار تاریخی در سال‌های اخیر همیشه بخشی از اصلی‌ترین خبرهای مربوط به حوزه میراث تاریخی کشور بوده است، با این حال بخش عمده‌ای از این تخریب‌ها به دلایلی سودجویانه با هدف یافتن آثار تاریخی و فروش آنها در بازارهای غیرقانونی انجام می‌گرفت. با این حال روند جدید تخریب‌ها نشان می‌دهد دلیل این آسیب‌رسانی‌ها به آثار تاریخی هدفی غیر از سودجویی داشته است.