جنگل هايی كه در آتش طمع می سوزند

جوان آنلاين: وضعیت جنگل های کشور بد است و همه آنها در معرض خشک شدن قرار دارند. اين نظر رسمي مدیرکل دفتر امور منابع جنگلی سازمان مراتع، جنگلها و آبخیزداری کشور است كه ميزان جنگل هاي ايران را يك هزارم جنگل هاي جهان برآورد و ميزان دام موجود در مراتع و جنگل هاي كشور را ۲.۲ برابر بيش تر از حد تحمل اين عرصه ها عنوان كرده است. با در نظر گرفتن اين اظهار نظر رسمي بايد از متر به متر جنگل ها و مراتع مراقبت، و تلاش كنيم ميزان ۴ميليون و ۲۰۰ هزار هكتاري جنگل هاي كشور را در يک برنامه ريزي مناسب افزايش دهيم. اما آنچه هم اكنون از روال تخريب اين منابع خدادادي مي توان برآورد كرد این است كه تا سال هايي نه چندان دور و براي نسل آينده جنگل به يك خاطره و مرتع به يك رويا تبديل مي شود. در اين بين برخي سودجويي ها و اتفاقاتی كه در جنگل های اطراف جاده اسالم به خلخال، مجموعه جنگل‌های فندق‌لو و بخشی از جنگلهای منطقه حیران درچند ماه اخير به وقوع پیوسته، روند نابودی بخش مهمی از پوشش جنگلی و گیاهی استان اردبیل را تسریع كرده و عدم موضع گيري مناسب و بی توجهی هاي مسئولان در برابر تخریب، راه را برای سودجویان هموار کرده و منابع جنگلی هم اکنون زیر تیغ متخلفان و قاچاقچیان چوب در حال جان دادن هستند.
تبر سودجویان بر گرده جنگل ها
مساحت جنگلها وبیشه زارهای طبیعی استان اردبیل بالغ بر ۶۰ هزار هکتار برآورد می شود که در سه ناحیه رویشی خزری (هیرکانی)، ارسبارانی و ایران - تورانی واقع شده است. گونه های غالب جنگلهای استان اردبیل را فندق، ارس، بلوط، زبان گنجشک و افرا تشکیل می دهند.
ناحیه ی رویشی هیرکانی در اردبیل، مناطق فندقلو در شهرستان نمین را شامل می شود، ناحیه ایران تورانی مناطق جنگلی شهرستانهای کوثر و خلخال و ناحیه رویشی ارسباران نیز شامل مناطقی در شهرستانهای مشگین شهر، پارس آباد و گرمی می شود.
قاچاق چوب، بهره برداری بی رویه از جنگل به منظور تامین سوخت هیزم، بهره برداری و قطع غیر مجاز درختان برای استفاده در نجاری، قطع سر شاخه درختان به منظور تامین خوراک دام به خصوص در زمستان، تبدیل جنگل به عرصه چرای دام، آتش سوزیهای عمدی و غیر عمدی توسط جنگل نشینان و چوپان ها و لگدکوب شدن خاک جنگل توسط دام از جمله علل تخریب جنگلهای اطراف استان اردبیل در سالهای اخیر بوده است .
علاوه برموارد فوق یکی از مهمترین تخریب های وارده به اين جنگلها به خصوص در منطقه حیران تولید هیزم توسط برخی افراد سودجو است که علاوه بر تخریب بخش عمده ای از جنگل، این مناطق را همیشه در کمین آتش سوزی قرار می دهد.
نمونه موردی این نوع تخریب بیشتر در جنگلهای منطقه "سوها" مشاهده شده که بدون توجه حافظان منابع طبیعی به یکی از منابع درآمد روستائیان، سودجویان و دلالان از طريق قطع سرشاخه ها و توليد ذغال و يا تخريب جنگل و افزايش سطح زير كشت و گسترش زمين هاي كشاوري ، تبدیل شده است.
رویش ویلاهای بی قواره
علاوه بر تبدیل منابع جنگلی به هیزم و سوخت به عنوان اصلی ترین علل نابودی جنگلهای حيران، هم اکنون بی توجهی مسئولان دو استان اردبیل و گیلان باعث شده که تغییر کاربری و ساخت و ساز در اين گردنه زيبا به عنوان يكي از مهمترين جاذبه هاي گردشگری استان، به محلي براي ساخت و ساز بی رویه ویلا توسط عده ای فرصت طلب تبدیل شده و منابع طبيعي ارزشمند استان را به سمت نابودي سوق دهد.
ساخت بی رویه خانه هاي ويلايي كه تا تیغ کوههای مرزی نيز رسيده است، بدون هيچ نظم و قاعده ای در حال انجام است كه پيش از اين امام جمعه اردبیل نيز در یکی از خطبه های نماز خود با اشاره به تخلفات گسترده ساخت و ساز در منطقه نمونه گردشگری حیران به مسئولان هشدار داده بود که به این مهم رسیدگی کنند.
اما به نظر می رسد اين اظهار نظر هاي صريح شهروندان و کارشناسان موجب نشده است تا مسئولان امر برای بحران پیش آمده چاره اي در خور بيانديشند و تلاش برای جویا شدن نظرات سرپرست منابع طبیعی استان در خصوص تخریب جنگلهای منطقه اردبیل نيز نتيجه مطلوبي در پي نداشت.
قطب گياهان دارويي در معرض خطر
در حاليكه پتانسيل مناسب رويش گونه هاي جنگلي در گردنه حيران و ویژگیهای اقلیمی خاص منطقه فندق لو، این منطقه را آماده تبديل شدن به قطب تولید فندق کشور كرده است، تخريب هاي موجود فرصت هاي تجاري را از بين مي برد.
رئیس پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی کشور در سفر به این منطقه با استناد به مطالعات انجام شده بر روی جنگل فندقلو، اردبیل را دارای قابلیت تبدیل شدن به قطب تولید گیاهان دارویی بخصوص فندق در کشور عنوان کرد.
علی نقدی با بيان اينكه تاسیس مرکز تحقیقات فندق در جهاد دانشگاهی واحد اردبیل از پیشنهادات پژوهشکده گیاهان دارویی است که اردبیل را به عنوان قطب محصول فندق در کشور معرفی خواهد کرد، احداث باغ نمونه فندق، مطالعات و شناسایی تخصصی این محصول را از جمله کمک هایی برشمرد که این پژوهشکده می تواند به رشد و گسترش كشت فندق ، انجام دهد .
عدم نظارت، مهمترین عامل تخریب
علاوه بر تهیه هیزم، درختان منطقه شمال استان، قربانی قاچاق چوب و الوار نیز هستند بطوریکه چندی پیش سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل سهم گردنه حیران در قاچاق چوب و الوار را بیشترین مقدار در بین جنگلهای این استان برشمرد و گفت : عدم تعامل بین منابع طبیعی دو استان اردبیل و گیلان مهمترین دلیل افزایش قاچاق چوب در این منطقه است و تشکیل کمیته های کاری توسط این دو استان مي تواند عامل بهبود این معضل در آینده باشد.
رسول حسین زاده غفلت متولیان و عدم نظارت مطلوب را مهمترین عامل تخریب جنگل از سوی قاچاقچیان برشمرد و یادآور شد: با هدف جلوگیری از تخریب و قاچاق منابع طبیعی برخورد جدی و قاطع در دستور کار قرار گرفته و امسال به صورت جدی با عوامل و گروهای قاچاق مبارزه خواهیم کرد.
حسین زاده با اشاره به آمادگی کامل گروه ها و اکیپهای یگان حفاظت منابع طبیعی اردبیل در صیانت جنگل ها ، از كسب مقام اول کشور در جلوگیری از تخریب اراضی جنگلی توسط اين استان خبر داد و تصريح كرد : علاوه بر صیانت و حفاظت از منابع جنگلی و مراتع در سال گذشته ۵۰۰ هزار اصله نهال به صورت رایگان در بین مردم استان توزیع شد تا توسعه کیفی را در بحث کاشت نهال و جنگلکاری در استان شاهد باشیم.