بیمارستان‌هایی که با زلزله فرو ریختند

امروزی ها: تصور کنید پس از رخ دادن یک زلزله، مجروحان رااز زیر آوار بیرون کشیده‌اید و می‌خواهید برای اقدامات درمانی به بیمارستان ببرید اما به جای ساختمان بیمارستان با آوار روبه رو می‌شوید و پزشکان و پرستارانی که خود نیز زیر آوار مانده‌اند. بدون شک در چنین شرایطی این اتفاق یک فاجعه است! 55 درصد از 800 بیمارستان کشور را بیمارستان‌های دولتی تشکیل می‌دهند که عمر بیش از 60 درصد آنها از 50 سال گذشته و اغلب این بیمارستان‌ها فاقد استاندارد‌های مقاومت در برابر زلزله هستند و این یعنی بین 60 تا 80 درصد از بیمارستان‌های سطح کشور در برابر زلزله‌های شدید نا ایمن هستند.

هشدارها جدی است. در حالی که 80 درصد از دو بیمارستان نوساز اهر و هریس در زلزله اخیر تخریب شده، نگاهی به اعداد و ارقامی که پیش از این اعلام شده، نشان می‌دهد بین 60 تا 80 درصد بیمارستان‌های کشور نیز در برابر زلزله ایمن نیستند. هر چند معاون اول رئیس رئیس‌‌جمهور اعلام کرد که: «وزیر بهداشت و معاون برنامه‌ریزی موظف شدند پیمانکاران بیمارستان‌های تازه افتتاح شده که در زلزله اخیر آسیب دیده‌اند را به دادگاه معرفی کنند»؛ اما کارشناسان می‌گویند چنین رخدادی در ابعادی بزرگ‌تر می‌تواند فاجعه‌ای را به دنبال داشته باشد. به گفته محمدرضا رحیمی «در زلزله 6.2 ریشتری اهر و شش ریشتری ورزقان برخی بیمارستان‌های نوساز که طی دو سال گذشته به‌ بهره‌برداری رسیده‌اند، آسیب دیده‌اند. این بیمارستان‌ها خانه‌های خشت و گلی نیستند که با یک زلزله شش ریشتری آسیب ببینند!» وزیر بهداشت نیز با اشاره به این موضوع در صحن مجلس به عدم حضور بیماران و کادر درمانی در این بیمارستان‌ها اشاره کرده و گفته است: «خدا رحم کرد بیمارستان ورزقان تجهیز نبود!» اما بدون شک اگر چنین بیمارستانی به دور از نظارت نهادهای دولتی راه اندازی شده بود، با بروز زلزله، جان صدها بیمار به خطر می‌افتاد.

تصور کنید پس از رخ دادن یک زلزله، مجروحان رااز زیر آوار بیرون کشیده‌اید و می‌خواهید برای اقدامات درمانی به بیمارستان ببرید اما به جای ساختمان بیمارستان با آوار روبه رو می‌شوید و پزشکان و پرستارانی که خود نیز زیر آوار مانده‌اند. بدون شک در چنین شرایطی این اتفاق یک فاجعه است! 55 درصد از 800 بیمارستان کشور را بیمارستان‌های دولتی تشکیل می‌دهند که عمر بیش از 60 درصد آنها از 50 سال گذشته و اغلب این بیمارستان‌ها فاقد استاندارد‌های مقاومت در برابر زلزله هستند و این یعنی بین 60 تا 80 درصد از بیمارستان‌های سطح کشور در برابر زلزله‌های شدید نا ایمن هستند.منابع غیر رسمی نیز اعلام کرده‌اند که 30 شهر در کشور نیز هنوز بدون بیمارستان مانده‌اند اما وحید دستجردی این آمار را نه تایید کرده و نه تکذیب. او گفته است: «باید بررسی کرد تا آمار دقیق به دست آید اما در مجموع آمار شهرهایی که بیمارستان ندارند در کنار 400‌تا 500 شهری که بیمارستان دارند، ناچیز است.»

سال گذشته بود که علی حیدری مسئول کمیته بررسی طرح مقاوم‌سازی ساختمان‌های تامین اجتماعی با اعلام این آمار گفت: «با توجه به اینکه وزارت بهداشت و درمان همیشه با مشکل اعتبار حتی برای امور جاری خود روبه‌روست، مجالی جدی برای اندیشیدن به آینده دور و مقاوم سازی را پیدا نمی کند.» مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت نیز چندی پیش از فرسودگی بیش از 80 درصد بیمارستان‌های پایتخت خبر داد و گفت: «درصورت بروز بلایای طبیعی در تهران این بیمارستانها که ملجا و ماوای مردم هستند، تخریب شده و پزشکان و پیراپزشکان شاغل در آنها صدمه خواهند دید، بنابراین اگر بافت بیمارستان های فرسوده اصلاح نشود، در زمان وقوع زلزله با اوضاع اسفناکی روبه‌رو می شویم.»

به گفته علی حیدری، مسئول کمیته بررسی طرح مقاوم‌سازی ساختمان‌های تامین اجتماعی علاوه بر استحکام سازه باید به این نکته توجه داشت که بیمارستان در مکانی ساخته شود که راه‌های دسترسی به آن در صورت وقوع زلزله باز باشد. مثلاً بیمارستان میلاد در جای خوبی قرار ندارد چرا که چند بزرگراه طبقاتی راه‌های دسترسی به این بیمارستان هستند و در صورتی که هر کدام از این پل‌ها خراب شود دیگر مقاوم سازی سازه بیمارستان چندان اهمیتی ندارد. از سوی دیگر بحث انرژی و بخصوص دسترسی به برق و آب، اکسیژن و تلفن و اینترنت در بیمارستان‌ها هم بسیار مهم است.

اهر؛ شب نخست پس از زلزله

میدان ورودی شهر پر است از مردان و زنانی که چادر زده‌اند و دور آتش نشسته‌اند. یکی از مردان دور سرش پارچه‌ای پیچیده که لکه‌های درشت خون روی آن نقش بسته. فارسی را به زحمت صحبت می‌کند اما اولین چیزی که به زبان می‌آورد این است که: «بیمارستان هم ریخته!» و انگار که هیچ پناه دیگری نداشته باشد خیره می‌شود به امتداد خیابان. برای آنکه راه را نشانمان بدهد ترک موتوسیکلت می‌نشیند و جلوی خودرو حرکت می‌کند. بیمارستان از دور پدیدار می‌شود. اتاقک نگهبانی، حیاطی بزرگ و ساختمانی عریض و طویل که ترک‌های درشت روی دیوارهایش را می‌توان با چشم دید. به ناچار نیروهای هلال احمر در حیاط بیمارستان، بیمارستان صحرایی برپا کرده اند(!) تا در کمترین زمان به مجروحان سرپایی رسیدگی کنند. اما در صورت مراجعه مجروحی که حالش وخیم باشد در این بیمارستان صحرایی نمی‌توان برایش کاری کرد. این را یکی از امدادگرهایی که تا صبح قرار بود در بیمارستان مستقر باشد، می‌گوید. این همه ماجرا نیست. صبح روز بعد پس از دیدن به بیمارستان نوساز ورزقان و ترک‌هایی که دیگر برایمان آشناست، میزان استحکام دیوارهای بیمارستان این منطقه را با یک نگاه حدس می‌زنیم. در ورزقان هم بیمارستان صحرایی برپا کرده‌اند که البته بسیار مجهزتر از چادرهای هلال احمر در حیاط بیمارستان اهر است. علاوه بر مجروحانی که روی تخت‌ها دراز کشیده‌اند زنی نیز در حال وضع حمل است. دو زائوی دیگر را هم به بیمارستان رسانده‌اند. مردی در حیاط ضجه می‌زند. گویا با برادرش داوطلبانه برای کمک به زلزله زده‌ها آمده بوده اما در جاده با یک کامیون تصادف کرده و از قضا حال برادرش وخیم است. پزشکان، پرستاران، امداد گران و بهیاران، مثل پروانه به دور مجروحان و بیماران می‌گردند. گویا پس از فروریختن و ترک خوردن بیمارستان نوساز شهر،‌ اگر بیمارستان صحرایی نیز برپا نمی‌شد، شهر بی‌پناه مانده بود.


بهارستانی‌ها چه می‌گویند؟

حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت در این باره به تهران امروز می‌گوید: «مسئله سلامت جزو اولویت‌های دولت قرار ندارد و توجه هم نمی‌کنند و با وجود تذکرات مکرر متأسفانه مشکل ما این است که قانون اجرا نمی‌شود. اگر قانون اجرا شود ما هیچ مشکلی نخواهیم داشت.»

به گفته شهریاری«بیمارستان‌های دولتی فاقد استانداردهای لازم هستند. مثلا بخش اورژانس در این بیمارستان‌ها، معمولا غیراستاندارد است؛ به طوری که طبق استاندارد باید ورودی این بخش به شکلی باشد که آمبولانس تا در ورودی رفته و بیمار را بدون جابه جایی زیاد به بخش برساند، اما فاصله به گونه‌ای است که بیمار را از حیاط بیمارستان به بخش اورژانس منتقل می‌کنند.» او ادامه می‌دهد: «در اینکه هدفمند‌سازی یارانه‌ها در حوزه سلامت هزینه‌های زیادی را تحمیل و مشکلاتی را به وجود آورده است شکی نیست. در حال حاضر بیمارستان‌ها به طور جدی بر اثر هدفمند‌کردن یارانه‌ها دچار مشکل شده‌اند. مثلا بیمارستان‌ها با افزایش قیمت مواد خوراکی که با تورم بیش از ۳۰ درصدی افزایش یافته برای توزیع مواد غذایی به بیماران در بیمارستان دچار مشکل هستند، وزارت بهداشت هم ۶ هزار میلیارد تومان از دولت مطالبه معوقه دارد.»

شهریاری ادامه می‌دهد: «نگران سلامت جامعه هستیم اما متأسفانه گوش شنوایی وجود ندارد و به ‌رغم اینکه همه مسائل توضیح داده شده است و قانون نیز شفاف بوده و هیچ مشکلی ندارد. امیدواریم دولتمردان توجه بیشتری به سلامت کرده و سلامت مردم را جدی‌تر بگیرند.» سلیمان عباسی سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان با اشاره به تخریب 80‌درصدی بیمارستانهای اهر و هریس در زلزله می‌گوید: «بروز این حادثه بیش از پیش، مشکل نبود استحکامات بیمارستانی را در کشور روشن می‌کند. با توجه به اینکه بیمارستانها در مواقع خاص و حوادث، یکی از پایگاه‌های اصلی برای کنترل آسیب‌دیدگان است از این‌رو اینگونه مراکز باید از تمام استانداردهای روز دنیا تبعیت کنند.» به گفته او مسئولان باید برای تأمین جان مردم برنامه‌ریزی منظم و مدونی انجام دهند در غیر این صورت باید تمام مسئولیت اتفاقات و حوادث را بپذیرند.