آب انبارهای تاریخی کرمان مملو از آب فاضلاب

روزنامه ابتکار: آب انبارهاي شهر تاريخي کرمان که يکي از نمادهاي معماري و انديشه مردمان کوير براي مديريت مصرف آب محسوب مي‌شوند به دليل بالا آمدن سطح آبهاي زير زميني مملو از آبهاي زير سطحي شده اند و در معرض تخريب قرار دارند.
به گزارش مهر، شهر کرمان يکي از کهنترين مراکز جمعيت شهري ايران زمين محسوب مي‌شود که از گذشته تاکنون مردمان اين سرزمين سعي کرده اند با ابداعات و انديشه هاي متعالي خود به گونه اي زندگي در شرايط سخت کويري را براي ساکنان اين شهر بهتر کنند و به همين دليل است که نام اين شهر در تمام نقشه هاي تاريخي ايران به چشم مي‌خورد.
در شرايط سخت و در حاشيه کوير لوت مردم کرمان در کنار احداث قنوات اقدام به ساخت آب انبارهاي عظيم و متعدد کرده اند و در برخي مناطق نيز يخدانهاي بي نظير و عظيمي بنا نهاده اند که بتوانند در طول روزهاي گرم تابستان در کنار آب از نعمت يخ نيز استفاده کنند.
هم اکنون در اکثر مناطق شهر قديمي کرمان که هم اکنون به بافت تاريخي شهر شهرت يافته است دهها آب انبار عظيم وجود دارد اما به دليل بالا آمدن سطح آبهاي زيرزميني در شهر کرمان اين روزها درب اکثر اين آب انبارها بسته شده است.
بحث بالا آمدن آبهاي زير زميني داستاني قديمي است که اين روزها کمتر از آن ياد مي‌شود اما اين حقيقت محض است که اين آبها هم اکنون اکثر بناهاي تاريخي شهر کرمان را تهديد مي‌کند که در اين ميان به ويژه مي‌توان از مسجد جامع شهر کرمان و حمام باغ لله و حمام ابراهيم خان ياد کرد.سخت بودن پوسته زيرين شهر کرمان و عدم وجود سيستم جمع آوري فاضلاب در اين شهر باعث شده است به مرور فاضلاب شهري کرمان به سطح زمين نزديکتر شود و اين رويه موجب شکل گيري درياچه اي از آب زير شهر کرمان شده است.
نمود وجود اين درياچه از آبها که پسماند آب شهري هستند در بافت قديم شهر کرمان بيشتر احساس مي‌شود بطوريکه سطح آب تا سطح زمين به چند متر رسيده است. نکته قابل توجه اين است به دليل قرار گرفتن بافت قديم که 80 درصد بناهاي تاريخي کرمان در آن قرار گرفته است در کم ارتفاع ترين نقطه شهر کرمان اين آبها در اين قسمت از شهر تاثير مخرب بيشتري به جاي مي‌گذارند. در اين ميان آب انبارهاي شهر کرمان که اکثرا در همين قسمت از شهر نيز ساخته شده اند و هر کدام از نظر معماري بي نظير و از قدمت بالايي برخوردارند بيشترين صدمه را از پديده بالا آمدن آبهاي زير زميني ديده اند. ساختار اين آب انبارها به گونه است که چندين متر زير زمين ساخته شده اند و در حقيقت کف بسياري از آنها عملا زير سطح آبهاي زير زميني قرار گرفته است.
ساختار اين بناهاي منحصر به فرد که حاصل انديشه بشري براي بقاي حيات بوده است به گونه اي ساخته شده که مردم روزگار قديم کرمان با استفاده از پلکاني که در ورودي اين آب انبارها تعبيه شده بود چندين متر زير زمين مي‌رفتند و در آنجا مخازني بزرگ وجود داشت که به مرور از آب باران، قنات و رودخانه هاي فصلي پر مي‌شدند و ساکنان شهر مي‌توانستند آب مورد نياز خود را از اين مخازن تامين کنند.
اين آب انبارها که عموما سقفي مخروطي شکل داشتند و داراي بادگير نيز بودند به صورتي طراحي شده بودند که از تهويه لازم برخوردار باشند و آب موجود در اين مخازن زير زميني که از معماري منحصر بفردي نيز برخوردار هستند در اوج گرماي کوير گوارا و خنک باقي مي‌ماند.