اهداف اینترنت پاک برای مسئولان هم مشخص نیست

همشهری آنلاین: مطرح شدن طرح اینترنت پاک در کشور نگرانی‌هایی را در میان کارشناسان و کاربران اینترنت در زمینه احتمال قطع شبکه اینترنت در آینده و استفاده صرف از نوعی شبکه ملی اینترنت یا اینترانت پدید آورده است از همین رو به‌منظور آگاهی از مفهوم اینترنت پاک و وجوه اشتراک و وجوه تمایز آن با اینترنت ملی و امکان اجرای آن در سطح کشور گفت‌وگویی با دکتر علی اکبر جلالی استاد دانشگاه علم و صنعت انجام داده‌ایم که در پی می‌آید.

اهداف طرح اینترنت پاک را تا چه اندازه قابل تحقق می دانید؟
نه تنها هدف از اینترنت پاک برای بنده روشن نیست، بلکه برای کسانی که خودشان نیز این طرح را اعلام کرده‌اند روشن نیست. به همین دلیل تا‌کنون هیچ نوع اطلاعاتی که بتواند مخاطبین را قانع کند از جانب افراد مطرح‌کننده طرح اینترنت پاک شنیده نشده است. این طرح از نظر بنده به‌عنوان یک کارشناس فناوری اطلاعات کاملا غیرشفاف و دارای اهداف نامشخص است.

منظور از اینترنت پاک همان اینترنت ملی است یا یک طرح جداگانه‌ای است؟
آثاری در هفته‌های اخیر در حوزه اینترنت مبنی بر آسان‌تر شدن دسترسی به سایت‌های داخل ایران و افزایش سرعت بار اندازی یا همان دانلود مشاهده شده است، در مقابل نیز دسترسی به سایت‌های خارج از کشور سخت‌تر و دانلود از سایت‌های خارجی بسیار کند‌تر شده است. این تغییرات شاید نشانگر آن باشد که مقصود از اینترنت پاک این است که دسترسی به برخی از سایت‌ها مانند گوگل با مشکل یا محدودیت مواجه شود. این را می‌توان بخشی از اهداف اینترنت پاک دانست. از آنجایی که اهداف پیشنهاددهندگان اینترنت پاک مشخص نیست و هر نوع فرضیه‌ای در این باره می‌توان ارائه کرد.

آیا می‌توان طرح اینترنت پاک را به‌صورت سراسری اجرا کرد یا ظرفیت اجرای سراسری آن وجود ندارد و تنها محدود به سازمان‌ها و نهادها خواهد شد؟
از نظر فنی هر نوع اقدامی در حوزه شبکه اینترنت و شبکه اطلاعات ملی می‌توان انجام داد. به‌عنوان مثال می‌توان شبکه ملی اطلاعات را بسیار توسعه داد به‌گونه‌ای که تمام شهروندان بتوانند به 20‌مگابیت در ثانیه فیبر نوری و حتی بالاتر از این میزان در منازل دسترسی داشته باشند که می‌توان این وضعیت را ایده‌‌آل دانست. همچنین می‌توان از نظر فنی اینترنت را کاملا جدا کرد.
یعنی به‌صورت جداگانه یک شبکه ملی یعنی اینترانت و یک شبکه جهانی یعنی همین اینترنت را به کاربران ارائه کرد. می‌توان ترکیبی از شبکه ملی اطلاعات و اینترنت با محدودیت‌های کنترل شده باشد که به‌نظر می‌رسد این حالت آخر مد نظر ارائه دهندگان پیشنهاد اینترنت پاک باشد. در این حالت از دید کاربر تنها یک شبکه اینترنت وجود دارد اما از دید افرادی که بر شبکه‌ها نظارت دارند، دو شبکه به‌صورت کاملا کنترل شده و در کنار هم کار می‌کنند، یعنی در واقع کاربر اینترنت در این شرایط حس نمی‌کند که در حال استفاده از دو شبکه اینترانت و اینترنت است.

آیا این کار سابقه داشته است؟
در سال2002 در کنفرانس یونسکو که با موضوع آموزش در ملبورن استرالیا برگزار شد، بحث اینترنت 3 به‌عنوان یک شبکه که در آن بیشتر فعالیت‌های آموزشی، اخلاقی و پژوهشی انجام می‌گیرد، از سوی ایران پیشنهاد شد. مباحث مختلفی در این حوزه مطرح شد ولی از آنجا که امکان عملیاتی شدن آن وجود نداشت به مرحله عمل نرسید. بر همین مبنا قرار بود در شبکه اینترنت 3 هر نوع اطلاعات غیراخلاقی، سیاسی و اطلاعات مخل عقاید سایر کشورها وجود نداشته باشد. قرار بر این بود که در این شبکه تنها اطلاعات خوب خانوادگی، آموزشی و پژوهشی و فرهنگی گنجانده شود. شاید این پیشنهاد را که در سال2002 پیشنهاد شد بتوان نوعی اینترنت پاک قلمداد کرد. برهمین مبنا به این نتیجه می‌رسیم که ایده اینترنت پاک از قبل وجود داشته است.

بهترین حالت در استفاده از اینترنت را چه می‌دانید؟
بهترین حالت در استفاده از اینترنت آن است که بتوانیم مردم را آموزش داده و مانند سایر کشورهای جهان از این امکان استفاده کنیم. اینکه هر روز نسخه جدیدی براساس فکر شخصی یا ایده‌های خیالی بنویسیم و بخواهیم آن را اجرا کنیم به همان مشکلی دچار می‌شویم که 5سال قبل نیز به آن دچار شده بودیم. در آن زمان طرح اینترنت ملی را مطرح کردیم و امروز بعد از 5سال متوجه اشکال آن شده و طرح جدیدی تحت عنوان شبکه ملی اطلاعات را به‌عنوان جایگزین آن برگزیدیم. اکنون نیز باید چند سالی از طرح اینترنت پاک بگذرد تا طراحان آن متوجه اشکالات این طرح بشوند و باز موضوع جدیدی در این رابطه مطرح شود و وقت و انرژی متصدیان و سیاستگذاران حوزه شبکه و اینترنت گرفته شود و هیچ حاصلی نیز عاید نشود.
در حوزه سیاستگذاری حتی اگر مسئولین نیز نظرات خاصی داشته باشند که جنبه امنیتی داشته باشد باید آن را به‌صورت نامحسوس طراحی و اجرا کنند و نیازی به طرح این مسائل در فضای جامعه و نگران کردن جامعه از اینکه می‌خواهند اینترنت را قطع کنند وجود نداشته باشد. مسئولین خود نباید عامل تشویش اذهان عمومی شوند و نگرانی‌هایی را از این نظر در میان کاربران اینترنت به‌وجود آورند.