سکوت دولت در قبال نابسامانی اقتصاد

روزنامه مردمسالاری: نوسان نرخ سکه و ارز از روز به ساعت رسيده و اين درحاليست که دولت در قبال اين موضوع سکوت پيشه کرده و مشخص نيست دولتمردان در برابر وضعيت نابسامان بازار سکه و ارز چه پاسخي دارند. اين در حاليست که نوسان قيمت ارز و به ويژه سکه، در شرايطي به ضرر بخش اعظم مردم تمام مي شود که عده اي از اين التهابات سود مي برند و ماهي مقصود راصيد مي کنند. روز چهارشنبه گذشته دلار با 1800 تومان رکورد زد و سکه طرح جديد نيز مرز 800 هزار تومان و سکه گرمي، مرز 100 هزار تومان را شکستند; رکوردهايي که از اقتصاد آشفته بازار طلا و سکه ناشي است و قيمت ها کاذب و باورها نسبت به سامان دهي وضعيت سکه و ارز ناپايدار است. چهارشنبه هفته گذشته نرخ ارز و سکه در هر ساعت نوسان داشت به گونه اي که نرخ سکه طرح قديم از صبح تا عصر از 790 هزار تومان به 820 و سپس به 785 هزار تومان رسيد. بر اين اساس نيز سکه طرح جديد در روز چهارشنبه 28 دي ماه، از 770 به 800 و سپس به 775 هزار تومان، نيم سکه از 390 به 380 هزار تومان، ربع سکه از 190 به 197 هزار تومان و سکه گرمي از 90 هزار تومان به 94 و سپس به 100 هزار تومان رسيد. هم چنين هر گرم طلاي 18 عيار در روز چهارشنبه گذشته از 73 هزار تومان به 71 هزار و 800 تومان، سپس به 75 هزار تومان رسيد و در نهايت با 74 هزار تومان معامله شد. در حالي که خريداران ارز درصورت رفتن به صرافي براي خريد با دست خالي برمي گشتند، بازار خياباني ارز با تمام تهديدها لحظه به لحظه داغ تر مي شد به گونه اي که نرخ دلار در بازار سياه ارز در روز چهارشنبه 28 دي ماه، از 1750 تومان در صبح به بيش از 1800 تومان در عصر رسيد. سکه طرح قديم در روز پنجشنبه 790 هزار تومان، سکه طرح جديد 781 هزار تومان، نيم سکه 384 هزار تومان، ربع سکه 197 هزار تومان و سکه گرمي 96 هزار تومان معامله شد. بر اين اساس هر مثقال طلاي 17 عيار در روز پنجشنبه 324 هزار و 500 تومان، هر مثقال طلاي 18 عيار 345 هزار و 210 تومان و هر گرم طلاي 18 عيار 74 هزار و 910 تومان خريد و فروش شد. هم چنين هر دلار در بازار آزاد خياباني 1820 تومان، يورو 2350 تومان و پوند 2830 تومان معامله شد. نرخ دولتي دلار 11 هزار و 317 ريال، يورو 14 هزار و 555 ريال و پوند 17 هزار و 481 ريال بود. قيمت هر اونس طلا در جهان روز پنجشنبه 1651 دلار بود و سکه تمام نيز در بانک ملي با قيمت 546 هزار تومان پيش فروش شد اما خريدار در صورت کاهش نرخ سکه هنگام خريد حق هيچ گونه اعتراضي را ندارد; حال آنکه نرخ سکه در بازار و بانک تفاوت حداقل 235 هزار توماني دارند.
اين روزها اوضاع نابسامان اقتصاد سبب شده تا بازتاب ها و واکنش هاي بسياري در جامعه پديد آيد. افزايش لحظه اي قيمت ارز و طلا در بازار ايران، فشارهاي مختلفي به عرصه هاي مختلف و به خصوص توليد داشته است. اما نکته جالب و قابل تامل آن است که دولت در سکوت به سر مي برد و احمدي نژاد که عادت دارد در خصوص همه مسائل صحبت کند، اين روزها در خصوص اين موضوع فقط سکوت پيشه کرده و معلوم نيست دولتمردان چه پاسخي در قبال اين بي برنامگي در اقتصاد دارد.
تصميمات شتابزده که گاه با تکذيب و اصلاح سريع صورت مي گيرد، حکايت از آن دارد که کار کارشناسي صورت نگرفته است. در حالي که سکه و ارز ترمز بريده اند، دولت خواست با تصميمي آن را کنترل کند و بحث افزايش نرخ سود بانکي مطرح شد اما با برگشت احمدي نژاد از آمريکاي لاتين، به يکباره اين موضوع تکذيب شد.
بايد ديد محمود احمدي نژاد اين بار چه پاسخي در قبال بازار بي حساب ارز و طلا دارد. مطبوعات نيز در هفته گذشته باز هم به تلاطم بازار ارزو طلا پرداختند.
روزنامه تهران امروز در اين خصوص نوشته است: فقط 24 ساعت زمان کافي بود تا بار ديگر ابطال نظريه دولت درباره پايين نگه داشتن نرخ سود بانکي در شرايطي که اقتصاد کشور به رکود تورمي مبتلاست، ثابت شود. از وقتي که علي آقا محمدي، يکي از مقامات دولت به تکذيب طرح افزايش نرخ سود بانکي پرداخت، بازار ارز و سکه به اين خبر واکنش فوري نشان داد و سکه ظرف 24 ساعت با افزايش قيمت خيره کننده تا 60 هزار توماني مواجه شد.
به نوشته اين روزنامه علت هم اين بود که بازار ارز به نوعي با نظارت انتظامي مواجه شده و حضور محسوس و نامحسوس پليس و ماموران اقتصادي بانک مرکزي در کنار سختگيري هاي زيادي که براي خريد و فروش ارز اعمال شده است باعث شد نقدينگي سرگردان به ناگهان به سمت بازار طلا و سکه تغيير مسير داده و اين بازار را با موجي سهمگين مواجه سازد.
روزنامه شرق نيز به اين موضوع پرداخت و نوشت: اين رشد سريع قيمت ها در شرايطي صورت گرفت که بازار سکه بعد از عرضه هاي ارزان در شعب بانک ملي به ثبات نسبي رسيده بود و کفه هاي عرضه و تقاضا رودرروي همديگر قرار گرفته بودند. افزايش قيمت ها در چند روز گذشته از سه عامل عمده ناشي مي شوند; اول افزايش قيمت هاي جهاني، دوم افزايش هجوم مردم ناشي از جو رواني حاکم بر بازار و در نهايت پايان ماه صفر و آغاز جشن ها و عروسي ها که در مجموع به رشد تقاضا منجر مي شود.
در اين نوشتار آمده است : در جهش اخير قيمت ها نقش جو رواني حاکم بيش از ديگر عوامل بوده است. در حقيقت بعد از يک دوره آرامش در بازار سکه با رشد دوباره قيمت ها باز هم گروه کثيري از مردم به صرافت خريدهاي جديد افتادند تا بلکه بتوانند در روزهاي بعد از نوسان قيمت منتفع شوند و سود بيشتري به دست آورند. جالب اينکه کساني که به سوداي خريد گرفتار شده اند در حال حاضر مي توانند با پرداخت تنها 546 هزار تومان سکه بهار آزادي براي تحويل در سال آينده پيش خريد کنند.
در انتهاي مقاله شرق آمده است: در شرايطي که بازار آزاد با قيمت هزار و 400 تومان بانک مرکزي عملا در تعيين قيمت دلار نقشي ايفا نمي کند و قيمت گذاري در بازار سياه صورت مي گيرد، معلوم نيست در اين فرمول به جاي رقم دلار بايد چه عددي را قرار داد، به همين دليل هم قيمت سکه فعلا و تا اطلاع ثانوي بر اساس عرضه و تقاضا معين مي شود، يعني هر چه تقاضاي بيشتري وجود داشته باشد، گراني مضاعفي هم بر خريداران تحميل خواهد شد.
روزنامه روزگار هم نوشت: هنگام شروع تلاطم د ر بازار ارز طي هفته هاي گذشته و رکورد شکني نرخ دلا ر و تعيين د ستوري قيمت اين ارز، بسياري اين تصور غلط را مطرح مي کنند که بازار ارز به ثبات رسيد ه است و د ولت توانسته با تد ابير لازم از روند صعود ي قيمت د لار و ارزهاي خارجي د يگر جلوگيري کند اما بايد توجه د اشت اين تصور به همان اند ازه غلط و غير واقعي است که بگوييم اين روزها بازار طلا و سکه د ر ثبات و آرامش است.
در اين نوشتار آمده است : اگر شرايط پليسي از بازار ارز رخت بربند د به طور حتم روند صعود ي نرخ ارزهاي خارجي شروع خواهد شد ، زيرا علاوه بر شرايط بين المللي، بانک مرکزي براي عرضه ارز به بازار با مشکلاتي مواجه است.

دولت و داستان تکراري تاخير بودجه

تاخير در ارائه بودجه نيز، از داستان هاي تکراري هر سال دولت است. امسال هم باز دولت در ارائه بودجه تاخير کرد و حتي تذکر رياست مجلس در تخلف دولت هم کارساز نبود.
در اين خصوص مطبوعات نوشتند: واقعا توضيح يا حتي توجيه دولت و مجلس براي تاخير در ارائه و بررسي لايحه بودجه براي چيست و چه وضعيت فوق العاده اي پيش آمده است که دولت مجبور شده است به خاطر آن بحث بودجه را کنار بگذارد و به آن امور فوق العاده بپردازد؟ به نظر مي رسد که دولت هيچ توضيح منطقي براي تاخير پياپي در تنظيم و ارائه به موقع لايحه بودجه ندارد و اين تاخيرها هم کمترين تاثيرش بر قفل شدن اقتصاد کشور و عدم تخصيص بودجه هاي عمراني براي چند ماهه اول سال است. اين در حالي است که دولت احمدي نژاد بيشترين شعارش بر افزايش بودجه هاي عمراني و تخصيص به موقع اين بودجه هاست اما با تاخيرهاي عجيبي که در ارائه لايحه بودجه به عمل مي آورد عملا در راستاي تعطيلي فعاليت هاي عمراني کشور در چند ماهه اول سال گام برمي دارد و اين دقيقا خلاف شعارهايي است که تاکنون سر داده است.
در اين ميان البته بايد متذکر شد که نکته جالب در رفتار اقتصادي دولت آن است که محمود احمدي نژاد پس از سفر شش روزه به آمريکاي لاتين و در بدو ورود به کشور بلافاصله به بحث افزايش يارانه نقدي مي پردازد و از واريز يارانه بيشتر از مقدار فعلي به حساب خانوارها تا پايان سال خبر مي دهد اما در همان حال، نه او و نه هيچ مقام دولتي ديگري حاضر نيست 10 درصد اشتياقي را که براي افزايش يارانه نقدي و واريز آن به حساب خانوارها نشان مي دهند، براي مهم ترين وظيفه اقتصادي شان يعني تدوين و ارائه به موقع لايحه بودجه نشان بدهند. به نظر مي رسد که همه چيز تحت الشعاع شعارهاي انتخاباتي قرار گرفته است و هيچ مقام دولتي و مجلسي حاضر نيست در اين دو ماهه مانده تا برگزاري انتخابات پاي لايحه يا طرحي را امضا کند که به نوعي متضمن نارضايتي احتمالي از آن طرح يا لايحه باشد.
بي نتيجه بودن دستکاري در اقتصاد

همانطور که مطرح شد، آن ميزان تلاطم بازار ارز و طلا، همگان را با شگفتي روبرو کرده بود که مطبوعات نيز کوشيدند تا اين تغييرات را از زواياي مختلف بررسي کنند. فرشاد مومني هم در نوشتاري، مطرح کرد: کساني که تصور مي کنند با دستکاري تنها يک متغير مي توان مشکلات پيچيده اقتصاد ايران را بسامان کرد، مشخص کنند که آيا در شرايط بي ثباتي سياست ها و غيرقابل مهار نشان دادن آزمندي سوداگران و وضعيت ناهنجار توليد کنندگان مي توان انتظار داشت که با افزايش نرخ سود بانکي انگيزه براي سرمايه گذاري توليدي پيدا شود يا فقرا چشم انداز بهتري از آينده خود تصوير کنند؟
به نظر اين اقتصاددانان بايد اين افراد به ويژه کساني که در درون دولت چنين رويه هايي را توصيه يا دنبال مي کنند، توضيح دهند که دستکاري نرخ سود بانکي توسط مقام پولي و بي اعتنا به واقعيت هاي بخش حقيقي از منظر اسلامي تا چه ميزان قابل دفاع است. از منظر نگاه به واقعيت هاي اقتصادي ايران نيز بايد مشخص شود که در شرايط خاص توليد در کشورمان تامين اين ميزان بازدهي براي دارايي هاي پولي از چه محلي بايد صورت پذيرد. آيا واقعيت هاي بهره وري در اقتصاد ملي چنين چشم اندازي را نشان مي دهد يا براي پاسخگويي به اشتهاي سيري ناپذير کساني که مي خواهند کار و تلاش نکنند، ريسک و مخاطره نپذيرند اما بيشترين برخورداري ها را داشته باشند، اتخاذ چنين رويه اي به معناي تشديد وابستگي اقتصاد ملي به درآمد هاي نفتي است.

وظيفه مجلس

انتخابات مجلس شوراي اسلامي در حالي در اسفند برگزار مي شود که يکي از مهمترين انتقاداتي که مطرح است، عدم برخورد لازم مجلس با دولت است.
روزنامه جهان صنعت در نوشتاري به جايگاه رييس مجلس در حفظ جايگاه قوه مقننه در نظارت بر عملکرد پرداخته است. در اين نوشتار آمده است: براساس قانون بودجه سال جاري که آن هم با تاخير به اجرا درآمد، دولت مکلف شده بود که اوراق مشارکت منتشر کند اما امروز که تنها دو ماه به پايان سال باقي مانده است، خبري از اوراق مشارکت نيست، در نتيجه حجم نقدينگي سرگردان به جاي آنکه در قالب اوراق مشارکت منتشر شود در گرداب ارز و سکه گرفتار شده است.
روزنامه جهان صنعت سپس نوشته است :اين روزها بسياري از سياستمداران هم وارد مشکلات اقتصادي شده اند و بازار ارز و سکه را تحليل مي کنند. ديروز علي لاريجاني، رييس مجلس علت آشفتگي در بازار ارز و سکه را ناشي از نقدينگي سرگردان ذکر کرد.
به اعتقاد لاريجاني چون دولت قانون را اجرا نکرده، نقدينگي سرگردان براي اقتصاد مشکل ساز شده است.
حال آنکه آقاي لاريجاني در قامت رييس مجلسي سخن مي گويد که به زودي عمر آن به پايان مي رسد. پس او نيز به عنوان ناظر بر اجراي قوانيني که دولت اجرا کرده است، سهم مهمي در شرايط کنوني اقتصاد دارد، چراکه اگر مجلس با استفاده از ابزارهاي نظارتي که در اختيار داشت به موقع اقدام کرده بود، شايد امروز چنين آشفتگي هايي در بازار ارز و سکه نبود. بي شک آقاي لاريجاني صداي کارشناسان اقتصادي و نامه اقتصاددانان به دولت را شنيده و خوانده است و امروز مي داند که آن پيش بيني ها امروز به وقوع پيوسته است.کاش آقاي رييس مجلس آن روزها; توجه بيشتري به آن توصيه ها مي کرد و در مقام رييس مجلس از ابزارهاي نظارتي که در اختيار قوه مقننه بود استفاده مي کرد يا اينکه راه را براي تدوين قوانيني که مانع از بروز چنين شگفتي هايي مي شد، مي بست اگرچه اين تنها وظيفه رييس نيست و تمام نمايندگان مجلس را شامل مي شود اما شايد سنگيني مسووليت رييس بيش از ساير اعضاست.

تحريم از منظري ديگر

موضوع تحريم ها نيز اين روزها در عرصه سياست بين المللي ايران مطرح است. در حالي که اروپا مي کوشد تا تحريم هاي بيستر عليه ايران را به تصويب برساند ، ايران نيز در حال مذاکرات مختلف براي آغاز مذاکرات با 5+1 است.
در اين ميان روزنامه کيهان با نگاه خاصي که به همه مسائل دارد به تحريم ها از زاويه اي ديگر پرداخت. کيهان با اشاره به اينکه ماجراي تحريم ايران يک ماجراي تکراري و کسل کننده است، نوشت: تلاش ها و تحرکات آمريکا براي اجرايي شدن تحريم نفتي ايران تاکنون به شکست انجاميده است.
سرمقاله نويس کيهان نوشته است: "آمريکايي ها خيلي سعي داشتند در موضوع تحريم نفتي ايران، چين را به خاطر موقعيت اقتصادي و سياسي اين کشور با خود همراه سازند اما جالب است که نتيجه را از زبان گري لاک سفير آمريکا در پکن شنيد که به وضوح اعتراف مي کند لابي کشورش جهت همراه کردن چين براي تحريم نفتي ايران شکست خورده است."
روزنامه کيهان همچنين نوشته است: "افزون بر اينکه مقامات مسکو بارها و به کرات مخالفت خود را در موضوع تحريم نفتي ايران اعلام کرده اند آنچه تامل بيشتري را مي طلبد اظهارنظر گنادي گاتيلوف از مقامات ارشد وزارت خارجه اين کشور است که اخيرا خاطرنشان کرد هر قطعنامه اي درباره تحريم نفتي ايران را وتو مي کنيم." سرمقاله نويس سپس نتيجه گيري کرده است که "نکته اي که کمترين ترديدي در آن نيست عدم توان و شرايط آمريکا در اعمال تحريم ها بر ضدايران است".
روزگار هم در مقاله اي در تشريح اختلافات ايران و غرب نوشته است: در اين سالها تندروها در دو طرف ميداندار شده و رابطه را به خطرناکترين نقطه رسانده اند. به گونه اي که علاوه بر تندروهاي غربي، طي شش تا هفت سالي که از دولت نهم و دهم مي گذرد، برخي در درون نظام با تندروي ها و ادبيات تهاجمي خود حتي به تلاش هاي دولت هاي قبل در مسير ايجاد تفاهم با حفظ منافع ملي ضربه جدي وارد کرده و بازگشت به شرايطي که بتوان با مذاکره اي اثرگذار مشکلات ايران را حل کرد و موقعيت آن را تقويت کرد، از بين برده اند.
در اين نوشتار آمده است: در مقطعي با طرح گفت وگوي تمدنها فرصت استثنايي را ايجاد کرد که با استقبال غرب مي رفت تا زمينه هاي مناسبي در روابط فيمابين ايجاد کند اما در اين دولت روابط غرب و ايران نامناسب ترين دوره را رقم زد، به گونه اي که امروز زبان تهديد جاي زبان ديپلماسي را گرفته است.
مقاله روزگار با تاکيد بر اين که وضعيت چندان هم ساده نيست پيشنهاد کرده که ايران با اعتمادسازي به دنيا ثابت کند که به دنبال چارچوبهاي قانوني براي بهره برداري از انرژي هسته اي است و در اين مسير نقش تندروها را کاهش دهد. ضمن آنکه نبايد فرصت بي نظير انتخابات را که در اختيار حاکميت قرار گرفته دور از نظر داشت که به واسطه آن مي تواند با برگزاري انتخاباتي سالم و بدون مشکل با فراهم کردن حضور تمام گروههاي سياسي، هر گونه فشار از سوي غرب را سلب کند. اين مهم در سايه مناسب شدن شرايط داخل کشور با اصلا ح رفتار حکومت با مخالفان، تغيير رويه در برخورد با مسائل حقوق بشر، مطبوعات و... قابل تحقق خواهد بود.

وعده هاي انتخاباتي

اما در اين فضاي کشور که تحت تاثير قيمت لحظه اي طلا و ارز قرار گرفته است، تبليغات انتخاباتي نيز کم کم در حال آغاز شدن است. دادن وعده هاي غيرعملي نيز همواره يکي از نقدهاي جدي به عرصه انتخاباتي ايران بوده است. روزنامه ابتکار به رفتار کانديدا هاي حضور در انتخابات پرداخته و نوشته است: "تجربه انتخابات گذشته و بر زمين ماندن بسياري از مطالبات مردم، قرينه عرياني است که نشان مي دهد براي برخي از نامزدهاي مجلس، وعده هاي دروغين آفرينش گلستان به بهاي حضور در بهارستان، راحت تر از نوشيدن يک ليوان آب است." روزنامه ابتکار نوشته است "البته بسياري از کانديداهاي مجلس، در انديشه ساخت آينده اي بهتر براي شهر و کشور خود هستند و در ضمير و باطن آنان، انديشه خدمت رساني به آحاد جامعه موج مي زند اما اين سخن اصلا به اين معنا نيست که همه نامزدهاي انتخابات اخير، با چنين نگاه قابل ستايشي به ميدان گزينش آمده اند. "اشتهارگرايي" و کسب قدرت از معبر صندلي هاي سبز مجلس، آنقدر وسوسه کننده هست که برخي از نامزدهاي مجلس به گفتمان خودماني"وعده هاي سرخرمن" روي بياورند." روزنامه ابتکار با نقل قولي از يکي از مراجع که گفته است تخريب کانديداهاي ديگر خلاف شرع است نوشته است "در هر حال، جداي از نتايج انتخابات اسفندماه ، بايد عنوان کرد که پذيرفته شدن در صندوق هاي اخذ راي، همواره به معناي قبول شدن در آزمون اخلاق انتخاباتي نيست. چه بسا کانديدايي در پيشگاه مردم براي نمايندگي مجلس مقبول نيفتد اما اگر در پروسه انتخابات، کيسه بيت المال را صرف شانتاژ سياسي نکرد و زبانش را جز به راستي نچرخاند، آنگاه به طور قطع در آزمون "اخلاق انتخاباتي"در پيشگاه خداوند و مردم سرافراز بيرون آمده است.