سه شنبه، 27 دی ماه 1390 برابر با 2012 Tuesday 17 January
استدلالی موهوم در توجيه آزادسازی قيمت نان
سایت الف: اخبار حكايت از افزايش مجدد و افسارگسيخته قيمت نان دارد. آزادسازي قيمت با توجه به آرد نامرغوب و كارگران فصلي نانوايي‌ها، جزء فشار بر مردم هيچ توفيقي ندارد.
افزايش كيفيت نان، هدف اصلي هدفمندي يارانه نان
پس از اجراي طرح هدفمندي يارانه‌ها به جهت اثرات رواني حذف سهميه آرد نانوايي‌ها و افزايش قيمت آرد، كاهش محسوسي در تقاضاي نان رخ داد. كاهش مصرف نان شاهدي شد براي دولتمردان تا هدفمندي يارانه نان را يكي از مصاديق موفقيت اين طرح بزرگ ذكر كنند. اما آنچه بايد مورد توجه قرار گيرد اينكه مهمترين هدف اجراي طرح هدفمندي يارانه نان، موضوع ارتقاي كيفيت نان است. هدفي كه تيرماه سال پيش از سوي رهبر انقلاب ذيل سياست‌هاي كلي اصلاح الگوي مصرف مورد مطالبه قرار گرفته بود. امسال به اذعان اغلب نانواهاي غير صنعتي كشور به جهت افت كيفيت آرد، نان با كيفيتي پائينتر نسبت به سال پيش عرضه شد. دولت پس از ۱۶ ماه كه از ابلاغ سياست‌هاي كلي اصلاح الگوي مصرف مي‌گذشت، با تشكيل كارگروهي براي حل اين مشكل به تكاپو افتاد. يكي از محورهاي پيشنهادي در جلسات اين كارگروه موضوع آزادسازي قيمت نان بود. با توجه به اخبار رسيده اجراي اين سياست در برخي از نقاط تهران كليد خورده است.
تعميم شرايط نانوايي‌هاي آزادپز براي همه نانوايي‌هاي كشور استدلالي موهوم
زماني كه پاي صحبت موافقان سياست آزادسازي قيمت نان بنشينيد، محكمترين استدلالشان بيان تجربه‌ايست كه كشور قبل از هدفمندي يارانه نان كسب كرده است. ايشان بر اين باورند كه علت اساسي برتر بودن كيفيت نان آزادپزها نسبت به نانوايي‌هاي سهميه‌اي، بالا بودن قيمت محصول نهايي است.
در بررسي عوامل مؤثر در عملكرد نانوايي‌هاي آزادپز، اثرگذاري دو عامل «آرد با كيفيت» و «نيروي انساني ماهر» در مشتري‌پسندي و توليد باكيفيت، به مراتب بيشتر از ديگر عوامل است. به عقيده اغلب كارشناسان حوزه نان و همچنين به اذعان متوليان واحدهاي نانوايي در شرايط فعلي، هر دو عامل مذكور محدود بوده و در دسترس اغلب نانوايي‌هاي غير صنعتي كشور نيست. درضمن توجه به اين نكته ضروري است كه عامل اساسي ايجاد كشش در نانوايي‌هاي آزادپز جهت ارائه نان باكيفيت‌تر از نانوايي‌هاي سهميه‌اي اين بوده كه با قيميتي متفاوت و بالاتر محصول خود را عرضه مي‌كردند. نانوايي‌هاي آزادپز مجبور بودند براي حفظ مشتري خود با ارائه نان مطلوبتر، گرانتر بودن محصول خود را توجيه كنند. اما با آزاد سازي قيمت نان تك نرخي محققاً اين كشش ايجاد نخواهد شد. بنابراين در نگاه كلان، سياست آزادسازي قيمت نان در افزايش كيفيت نان ناكارآمد بوده و نارضايتي مردم را بيشتر كرده و جزء فشار بر طبقات پائين جامعه هيچ توفيقي نخواهد داشت.
سطح بندي آرد و درجه بندي نانوايي‌ها لازمه اجراي سياست‌هاي قيمتي
به نظر كارشناسان با توجه به كمبود نيروي انساني ماهر و در دسترس نبودن آرد مرغوب براي عموم نانوايي‌هاي سطح كشور، لازم است سياست دولت در جهت رفع دو مانع مذكور باشد. بنابراين اولاً سياست سطح‌بندي آرد در دستور كار قرار گيرد تا انگيزه لازم براي توليدكنندگان آرد جهت افزايش دسترسي به آرد مرغوب افزايش يابد و ثانياً دولت متناسب با كيفيت نان توليدي، قيمت‌گذاري كند. اين مهم را مي‌توان با درجه‌بندي نانوايي‌ها بر اساس كيفيت محصول نهايي و قيمت‌گذاري عادلانه انجام داد. اين راهكار از يك‌سو شرايط را براي نانوايي‌هايي كه توان به‌كارگيري نيروي انساني ماهر و تهيه آرد مرغوب دارند فراهم مي‌سازد تا توليدي با كيفيت را ارائه دهند و از سوي ديگر مابقي نانوايي‌ها را براي ايجاد بستر توليد كيفي نان ترغيب مي‌نمايد.
درجه‌بندي نانوايي‌هاي غير صنعتي كشور هميشه به عنوان راه‌حلي اساسي در پيشبرد راهبرد ارتقاي كيفيت نان مدنظر خبرگان امر بوده كه مشخص نيست چرا پس از گذشت يك سال از اجراي طرح هدفمندي يارانه‌ها هنوز توسط متوليان بخش نان كشور مغفول مانده و اجرايي نشده است!
*مركز تحقيقات راهبردي غذا و كشاورزي دانشگاه تهران
خبر بعدی: روز به روز نظام قیمی بر نظام وکالتی غلبه می‌کند