سازمان حقوق بشر ایران کمتر از یک سال پیش در گزارشی با عنوان زندان قرچک، جهنم زنان و کودکان، درمورد وضعیت این زندان هشدار داده و آن را یکی از تاریک‌ترین نمادهای نقض سیستماتیک حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران خوانده بود.

محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، در واکنش به جان‌باختن این دو زندانی گفت: «ما خواستار تحقیق و بررسی علت مرگ این دو زندانی زن توسط یک کمیته حقیقت‌یاب مستقل هستیم. مسئولیت حفظ جان و سلامت زندانیان بر عهده سازمان زندان‌ها، رئیس قوه قضائیه و در نهایت رهبر جمهوری اسلامی است. آنان باید در قبال جان‌باختن سمیه رشیدی و جمیله ع. در زندان قرچک پاسخگو باشند.»

او پیش‌تر درباره وضعیت غیرانسانی زندان قرچک گفته بود: «زندان قرچک نمادی از انکار آشکار انسانیت و کرامت بشر است. ادامه فعالیت چنین مکان‌هایی لکه ننگی بر وجدان جهانی است. امروز، بیش از هر زمان دیگری، باید از جامعه جهانی بخواهیم که در برابر این نقض گسترده حقوق بشر سکوت نکند.»

بنابر اطلاعات رسیده به سازمان حقوق بشر ایران، جو حاکم بر زندان قرچک مملو از ناراحتی و خشم زندانیان و سکوت مسئولان زندان در برابر مرگ‌های اخیر در آن‌جاست. یکی از زندانیان زن به سازمان حقوق بشر ایران درمورد درگذشت جمیله ع. گفت: «بچه‌ها گریه کردند، جیغ زدند، اعتراض کردند… یک نفر نیامد. جلوی چشم ما مرد. چشمانش باز ماند و از سالن بیرون بردندش.» او در بند مالی سالن مشاوره ۲ محبوس بود.

همچنین روز ۳ مهر ۱۴۰۴ قوه قضائیه جمهوری اسلامی در مورد سمیه رشیدی، زندانی محبوس در قرچک که طی روزهای اخیر درپی وخامت حالش به کما رفته بود، بیانیه‌ای صادر کرد و از درگذشت او خبر داد. قوه قضائیه با بی‌مسئولیتی، درگذشت خانم رشیدی را «به‌دلیل مشکلات جسمانی ناشی از قبل از بازداشت» اعلام کرد. قوه قضائیه اتهام این زندانی سیاسی را ارتباط با «منافقین» ذکر کرد- واژه‌ای که جریان‌های رسمی و غیررسمی وابسته به حکومت، برای سازمان مجاهدین خلق ایران به کار می‌برند.

سمیه رشیدی پس از حمله اسرائیل به زندان اوین در ۲ تیر ۱۴۰۴، همراه با تنی چند از زندانیان سیاسی زن به زندان قرچک منتقل شده بود.

پیشتر در ۲۲ دی ۱۴۰۳ یک زندانی به نام فرزانه بیجنی‌پور که در بند شش زندان زنان قرچک محبوس بود، بر اثر خودداری پزشک زندان از رسیدگی درمانی کافی، جان باخته بود. بنا بر گزارش سازمان حقوق بشر ایران، فرزانه بیجنی‌پور، زندانی جرائم عمومی که در بند شش زندان قرچک محبوس بود، با احساس لرز و حال بد به بهداری زندان مراجعه کرد اما پزشک زندان گفت که او تمارض می‌کند. یک بار دیگر همبندی‌های فرزانه بیجنی‌پور او را با حال بد به بهداری بردند اما پزشک به یک قرص مسکن اکتفا کرد. سرانجام خانم بیجنی‌پور در بند بیهوش شد و پس از انتقال به بهداری در حال بیهوشی، درگذشت. مقام‌های زندان زمانی اقدام به اعزام او به بیمارستان کردند که از دنیا رفته بود.

سازمان حقوق بشر ایران در گزارش مفصل خود از زندان قرچک نوشته بود: «این زندان که ساختمان آن در ابتدا به‌عنوان مرغداری طراحی شده بود، امروز به مکانی غیرانسانی برای نگهداری زنان زندانی، از جمله زندانیان سیاسی، تبدیل شده است. شرایط این زندان نه‌تنها استانداردهای جهانی از جمله قوانین بانکوک و قواعد نلسون ماندلا را زیر پا می‌گذارد، بلکه ابتدایی‌ترین اصول کرامت انسانی را نیز نادیده می‌گیرد.

در زندان قرچک زنان در فضایی بسیار کوچک، بدون تهویه و نور کافی نگهداری می‌شوند. آب شرب ناسالم، کیفیت پایین غذا، نبود خدمات بهداشتی و درمانی مناسب، و رفتارهای تحقیرآمیز و جنسیت‌زده، بخشی از رنج روزمره زندانیان است. این زندان نه‌تنها محیطی مملو از خشونت و سوءاستفاده است، بلکه به‌واسطه‌ تراکم جمعیت بسیار بالا و کمبود امکانات اولیه، بسیاری از زندانیان حتی از جای خواب محروم‌اند و «کف‌خواب» شمرده می‌شوند.

این زندان همچنین نماد بارزی از نقض حقوق زنان و مادران است. مادرانی که کودکانشان تا دوسالگی در این محیط پرخطر و آلوده بزرگ می‌شوند و سپس از آن‌ها جدا و به مراکز بهزیستی منتقل می‌شوند، اغلب هیچ امکانی برای پیگیری سرنوشت فرزندان خود ندارند. کودکان بی‌شناسنامه‌ای که در این زندان به دنیا می‌آیند، از همان آغاز زندگی در چرخه‌ای از محرومیت و بی‌عدالتی گرفتار می‌شوند.»

سازمان حقوق‌بشر ایران بار دیگر از جامعه جهانی، نهادهای حقوق بشری و تمامی انسان‌های آگاه می‌خواهد که برای پایان دادن به فعالیت این زندان اقدام کنند. همان‌گونه که در گزارش قرچک ذکر شد، «زندان قرچک نباید صرفاً یک موضوع داخلی تلقی شود؛ بلکه آزمونی برای جامعه جهانی است که آیا می‌تواند برای دفاع از کرامت انسانی و حقوق بشر به‌صورت متحد عمل کند یا خیر. بسته‌شدن این زندان نه‌تنها گامی ضروری برای احقاق حقوق زندانیان، بلکه نمادی از پایبندی جهانی به عدالت و انسانیت خواهد بود.»