با وجود ادعای وزیر نفت دولت پزشکیان مبنی بر این‌که مکانیسم ماشه تحریم جدیدی به همراه ندارد، صادرات نفت ایران کاهش یافته است. کارشناسان هشدار می‌دهند مردم فقیرتر و دولت ورشکسته‌تر می‌شود و کشور به مرز فروپاشی اقتصادی سوق داده می‌شود.

داده‌های شرکت ردیابی نفتکش‌ها، کپلر نشان می‌دهد پیش از فعال شدن مکانیسم ماشه، ایران روزانه حدود ۱.۴۶ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی به چین صادر می‌کرد، که پس از آن کاهش یافته است.

کارشناسان شرکت ردیابی نفتکش‌ها "کپلر" بر این باور هستند که سیاست نفتی جمهوری اسلامی به جایی رسیده که برای فروش هر بشکه نفت، باید تخفیف‌های سنگین بدهد و هزینه‌های سنگین‌تری هم بابت انتقال آن بپردازد.

به گفته یک کارشناس حوزه نفت و گاز، طبق قانون بودجه سال جاری، سپاه پاسداران مسئول فروش یک‌سوم نفت صادراتی کشور و دریافت درآمد آن است؛ نهادی که تحت شدیدترین تحریم‌های نظامی قرار دارد و هرگونه همکاری با آن، در سطح بین‌المللی به‌شدت رصد می‌شود.

آیا تشدید تحریم‌های نفتی می‌تواند منجر به فروپاشی اقتصادی جمهوری اسلامی شود؟

این کارشناس در پاسخ به این پرسش دویچه وله می‌گوید: مردم ایران هر روز فقیرتر می‌شوند و دولت نیز در مسیر ورشکستگی قرار دارد. ایران اکنون در مرز فروپاشی اقتصادی است و زمان چندانی برای رسیدن به نقطه بی‌بازگشت باقی نمانده است. او اضافه می‌کند که حجم بدهی دولت به حدود ۴۰ درصد کل اقتصاد کشور رسیده و عملا ساختار مالی دولت فروپاشیده است.

به گفته این کارشناس، جمهوی اسلامی در شرایط فعلی فعال شدن مکانیسم ماشه از هر زمان دیگر منزوی شده و نفت خود را زیر بهای بازار می‌فروشد. در عمل، تنها خریدار واقعی نفت ایران چین است؛ آن هم نه از سر دوستی، بلکه چون می‌داند ایران تحت فشار است و چاره‌ای جز فروش ارزان ندارد. این وابستگی یک‌طرفه، قدرت چانه‌زنی تهران را از بین برده است. آنچه باقی مانده، اقتصادی است آسیب‌پذیر و گرفتار در دور باطل تحریم.

در تهران نیز اعلام شد که روند نزولی رشد اقتصادی در تابستان سال جاری، زنگ خطری جدی برای سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی است. اگرچه بخشی از این کاهش ناشی از عوامل خارجی مانند تحریم‌ها و بحران‌های جهانی است، اما بخش مهمی از آن ریشه در ضعف‌های ساختاری و سیاست‌گذاری داخلی دارد که برای عبور از این گرداب خطرناک، به اصلاحات عمیق، تصمیم‌گیری‌های شجاعانه و بازنگری در اولویت‌های اقتصادی کشور نیاز است. در غیر این صورت، رکود ساختاری می‌تواند به بحران اجتماعی و سیاسی گسترده‌تری منجر شود.

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان در پاسخ به اینکه باتوجه به کاهش رشد اقتصادی، آیا می‌توان گفت اقتصاد ایران وارد رکود ساختاری شده است؟ گفت: شرایط بی‌سابقه و سختی است. در حال حاضر هیچکدام از موتور‌های رشد اقتصادی ما کار نمی‌کند. بخش مسکن در رکود سنگینی قرار دارد، نفت با تحریم مواجه شده، به دلیل ناترازی انرژی بخش صنعت با مشکل مواجه است، بهره‌وری در اقتصاد وجود ندارد، بخش خصوصی جایگاه و سهمی در اقتصاد ندارد و تامین مالی و تولید ما با مشکل مواجه است. اینها موتور‌های رشد اقتصادی ما هستند که همه با مشکل مواجه هستند.

حسین راغفر، اقتصاددان حکومتی نیز به روزنامه شرق گفته: پنج میلیون پیک‌موتوری و هشت میلیون راننده اینترنتی در یکی دو ماه اخیر بیکار شده‌اند. بحران ها از هم تغذیه می‌کنند و کشور دچار فروپاشی تودرتو شده است. کشور در شکننده‌ترین وضعیت ممکن قرار دارد و ادامه این مسیر ممکن نیست.