سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری خود در واشنگتن گفت: ما از واژه غیرقابل قبول استفاده می‌کنیم، چون رژیم ایران در زمانی تصمیم به تعلیق همکاری گرفت که هنوز برای تغییر مسیر و انتخاب راه صلح فرصت داشت.

دولت فرانسه نیز تعلیق همکاری جمهوری اسلامی با آژانس را محکوم کرده است. سازمان ملل نیز تصمیم رژیم ایران برای محدود کردن همکاری با آژانس اتمی را نگران‌کننده خواند. دولت آلمان هم اعلام کرد که تعلیق همکاری رژیم تهران با آژانس پیامی فاجعه‌بار دارد.

جنگ و مکافات ۴۶سال اشتباه استراتژیک جمهوری اسلامی

در همین حال وزیر خارجه اسرائیل امروز از سه کشور بزرگ اروپایی خواست تا مکانیسم ماشه یا همان "اسنپ‌بک" را علیه رژیم ایران فعال کنند.

گیدئون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل در واکنش به تعلیق همکاری جمهوری اسلامی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پیامی در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) نوشت: «این تصمیم، به معنای چشم‌پوشی کامل رژیم ایران از همه تعهدات و وعده‌های بین‌المللی هسته‌ای خود است.»

تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روز ۴ تیر در مجلس شورای اسلامی تصویب و همان روز نیز به تایید شورای نگهبان رسید. با این حال، دولت چهاردهم این قانون را روز سه‌شنبه ۱۱ تیر (۲ ژوئیه) رسما ابلاغ کرده است.

وزیر خارجه اسرائیل در پیام خود تاکید کرده است که "جامعه بین‌المللی باید اکنون با قاطعیت عمل کند و از تمامی ابزارهای موجود برای متوقف کردن جاه‌طلبی‌های هسته‌ای رژیم ایران استفاده کند."

این مقام اسرائیلی از کشورهای اروپایی عضو توافق هسته‌ای (برجام) آلمان، بریتانیا و فرانسه خواست تا "مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها" یا همان "اسنپ‌بک" را فعال و تمامی تحریم‌هایی که طبق برجام لغو شده بودند، دوباره اعمال کنند.

اجزای پازلی‌ که شاید پایان بازی را برای جمهوری اسلامی رقم بزنند

در همین حال رادیو بین المللی فرانسه در گزارشی نوشت: جمهوری اسلامی با شتاب به‌سوی غنی‌سازی نود درصدی پیش می‌رود و درهای همکاری با آژانس را می‌بندد، اما این بار واکنش‌ها فراتر از اسرائیل و آمریکا شکل گرفته‌اند: تماس بی‌سابقۀ پوتین و ماکرون پس از سه سال، نشانه‌ای‌ است از تشکیل جبهه‌ای بین‌المللی که شاید مسکو را نیز در صف تحریم‌کنندگان تهران قرار دهد. در چنین چشم‌اندازی، توافق آتش بس با میانجیگری قطر، سفر نتانیاهو به کاخ سفید، و مکانیسم اسنپ‌بک، اجزای پازلی‌اند که شاید پایان بازی را برای جمهوری اسلامی رقم بزنند.

اورانیوم برای کشتی‌های خیالی، فتوایی که کسی ندیده

علاءالدین بروجردی، عضو کهنه‌کار کمیسیون امنیت ملی مجلس، اعلام کرده که جمهوری اسلامی نه‌تنها قصد ندارد اورانیوم شصت‌درصدی‌اش را به خارج از کشور منتقل کند، بلکه مصمم است اورانیوم نود درصدی – همان جنس مخصوص مصارف نظامی – را نیز به‌قدر کفایت تولید کند. او برای خنثی‌سازی نگرانی‌ها وعده داده که این مواد رادیواکتیو قرار نیست سر از بمب درآورند، بلکه صرف ساخت پیشران برای کشتی‌های اقیانوس‌پیما می‌شوند؛ کشتی‌هایی که فعلاً در نقشه‌ها هم دیده نمی‌شوند. و برای آن‌که خیال همگان آسوده شود، دوباره فتوای معروف علی خامنه‌ای مبنی بر حرمت سلاح هسته‌ای را یادآور شده – فتوایی که هنوز کسی آن را نه به‌چشم دیده، نه روی کاغذ خوانده است.

درهای بسته به روی آژانس، آسمان باز برای پهپادها

در همین اثنا، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی، مصوبۀ شتابزدۀ مجلس شورای اسلامی را مبنی بر تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسماً ابلاغ کرده است؛ اقدامی که درست در دل گمانه‌زنی‌ها دربارۀ فروپاشی آتش‌بس نانوشته میان تهران و محور واشنگتن-تل‌آویو انجام شده. تحلیلگران هشدار می‌دهند که اگر سانتریفیوژها دوباره با شتاب بچرخند، این‌بار ممکن است آسمان ایران نه با نور توسعه، که با آتش پهپادها و موشک‌ها روشن شود.

در همین حال، رسانه‌های اسرائیلی گزارش داده‌اند که بنیامین نتانیاهو قصد دارد در دیدار روز دوشنبه هفتم ژوئیه خود با دونالد ترامپ در کاخ سفید، بسته‌ای از مطالبات را ارائه دهد که می‌توانند جغرافیای سیاسی خاورمیانه را از ریشه دگرگون کنند. طبق گزارش شبکۀ کان، نتانیاهو در پی تضمین رسمی و کتبی از سوی ایالات متحده است برای مجاز بودن حمله به ایران، در صورت تداوم برنامه‌های موشکی و هسته‌ای جمهوری اسلامی.

افزون بر این، نتانیاهو در نظر دارد از رئیس‌جمهوری آمریکا بخواهد که یک طرح منسجم برای حل‌وفصل قضیۀ غزه ارائه دهد؛ طرحی که البته نام خاورمیانه‌ای بر آن گذاشته‌اند، اما بیش از آن‌که نقشه‌ای برای صلح باشد، شاید نقشه‌ای باشد برای صف‌آرایی آینده : آرایشی منطقه‌ای و جهانی با محوریت واشنگتن، علیه جمهوری اسلامی. به‌ویژه آن‌که به نظر می‌رسد «حل مسئلۀ غزه» در این چارچوب، نه صرفاً پایان یک جنگ، بلکه گشودن راهی است برای انسجام جبهۀ متحدی از تل‌آویو تا ابوظبی، از ریاض تا قاهره، و از آنجا تا واشنگتن، به امید گسترش توافقات ابراهیم و آماده‌سازی زمینۀ رویارویی نهایی با جمهوری اسلامی. در این میانه، توافق موقتی که قطر روی میز گذاشته – با وعدۀ آزادی گروگان‌ها و آتش‌بس شصت‌روزه – شاید تنها یک ایستگاه دیپلماتیک باشد پیش از آن‌که جنگی دیگر، با جبهه‌ای دیگر، در افق پدیدار شود.

تماس ماکرون و پوتین: تله دیپلماتیک یا اتحاد علیه تهران؟

در یکی از معنادارترین تحولات دیپلماتیک روزهای اخیر، امانوئل ماکرون و ولادیمیر پوتین پس از بیش از هزار روز سکوت، دو ساعت تلفنی با یکدیگر گفتگو کردند. اگرچه اختلاف نظرها بر سر اوکراین پابرجاست، اما دربارۀ ایران، دو طرف به طرز کم‌سابقه‌ای هم‌صدا شده‌اند: حمایت از حق تهران برای دستیابی به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز، مشروط به نظارت آژانس و بازگشت بازرسان به سایت‌های هسته‌ای.

اما همین هماهنگی به‌ظاهر «متوازن»، در دل خود یک بده‌بستان آشکار را پنهان دارد: پوتین با امید به دریافت امتیازاتی در زمینۀ اوکراین، شاید حاضر باشد در شورای امنیت، به بازگشت تحریم‌ها علیه ایران چراغ سبز بدهد. این گفتگوی تلفنی دقیقاً در آستانۀ ضرب‌الاجل برجام در ۱۷ سپتامبر صورت گرفته؛ تاریخی که در آن سه کشور اروپایی می‌توانند با فعال‌سازی «مکانیسم اسنپ‌بک»، تحریم‌های شورای امنیت را به‌طور خودکار بازگردانند – مگر آن‌که روسیه مخالفت کند؛ مخالفتی که حالا، شاید دیگر قطعی نباشد.

جنگ و مکافات ۴۶سال اشتباه استراتژیک

پس از جنگ ۱۲روزه، همه‌ٔ جنبه‌های دنیای سیاست در ایران، متأثر از آثار و عواقب این جنگ است. نتایج این جنگ تا هم‌اینک، آزمایش ۴۶سال هیاهو برای هیچ بود. حالا آثار سیاسی و اجتماعیِ کارنامه‌ٔ ۴۶ساله‌ٔ حاکمیت، به درون جامعه و میان مردم می‌رود و حاصلش بازمی‌گردد. حالا آثار این کارنامه، درون حاکمیت را درمی‌نوردد.

سیاست داخلی و بین‌المللی حاکمیت خامنه ای گرفتار معرکه‌ای شده است که کارگزاران آن هم دچار شک و تردید هستند که نظام بتواند از این معرکه جان سالم به در ببرد. چرا که هرگونه تغییر لازمه‌اش دگرگونی در سیاست‌های داخلی و بین‌المللی است. هرگونه تغییر بنیادی به‌دلیل تمرکز قدرت در یک شخص و نیز به‌دلیل ساختار تمامیت‌خواه سیاسی و عقیدتی، منجر به تعمیق بیشتر آثار پساجنگ در کل نظام خواهد شد. از این‌رو کارگزاران نظام هشدار می‌دهند که اگر شواهدی دال بر تغییرات ملموسی در سیاست داخلی و رسانه‌ای دیده نشود، ریزش‌ها جدی خواهد بود. (روزنامه داخلی اعتماد)

اکنون فصل بروز پیاپی آثار سیاسی و اجتماعیِ جنگ در درون و بیرون حاکمیت خامنه ای است. آثاری که از جامعه برمی‌آید و به ساختار حاکمیت مشت می‌کوبد؛ مشتی که بطلان یک عقیده و یک سیاست در ۴۶سال گذشته را هم‌چون آینه‌ٔ دق، روبه‌روی صدر تا ذیل نظام گذاشته است:

روزنامه حکومتی سیاست روز نوشته است: برخی از آرمانهای پیشین نظام، مانند ایدئولوژی تقابل با اسراییل، دچار تزلزل شده‌اند. این وضعیت می‌تواند بنیانهای روانی جامعه را تحت تأثیر قرار دهد.

تاریخ جنگ‌ها گواهی داده است که وقوع ضربه‌های استراتژیک مثل انفجار بمبی است که ذرات آن به همه طرف پرتاب می شوند. این ذرات همان آثار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، داخلی و بین‌المللی هستند که اکنون مجموعشان بر ساختار نظام فرود آمده‌اند؛ آن‌قدر که ارتکاب مجدد اشتباه استراتژیک ۴۶سال گذشته، این‌بار می‌تواند کل ساختار را به نقطه فروپاشی برساند:

در این رابطه روزنامه داخلی جهان صنعت نوشت: با آتش‌بس جنگ ۱۲روزه شاهد فضای پراضطراب و نگرانی در جامعه هستیم. ایران دیگر ظرفیت یک اشتباه استراتژیک دیگر را ندارد. ما در حالی حرف از مقابله و مقاومت می‌زنیم که زیرساخت‌های اقتصادی‌مان در شرایط عادی هم توان پاسخگویی به نیازهای مردم را ندارند. ذخایر ارزی کشور تحلیل رفته، تورم افسارگسیخته معیشت مردم را فرسوده، تولید صنعتی کاهش یافته و بیکاری رو به افزایش است. در چنین شرایطی، یک بحران امنیتی یا نظامی دیگر می‌تواند کل این ساختار را به نقطه فروپاشی برساند.