چهارشنبه، 28 خرداد ماه 1393 = 18-06 2014
برادر رفسنجانی؛ کشاورزی که دیپلمات شد و باقی ماجرا
روزنامه شرق: محمود هاشمی، کوچک‌ترین برادر خانواده هاشمی‌رفسنجانی است. او را شاید بتوان شبیه‌ترین و کمتر دیده‌شده‌ترین برادر آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی خواند. محمود هاشمی، بازنشسته وزارت امور خارجه است و به‌طورکلی از دنیای سیاست کنار کشیده و به قول خودش، کشاورزی می‌کند و هم از این‌روست که هرگز در محافل خبری از او عکس و مطلبی منتشر نشده است. این دیپلمات بازنشسته، سال‌ها مسئولیت معاونت وزارت خارجه در دوران علی‌اکبر ولایتی را در کارنامه دارد اما از آن دوران تصویری از او موجود نبود.
این نخستین مصاحبه رسمی محمود هاشمی 65ساله پس از سال‌های دور به شمار می‌آید:
گفت‌گو را از سوالی در خصوص خانواده هاشمی‌رفسنجانی آغاز می‌کنیم. چند برادر هستید و به چه کاری مشغولید؟
پنج‌برادر بودیم. قاسم، اکبر، محمد، احمد و من که حاج‌قاسم، سال 44 فوت کرده و هم‌اکنون، آیت‌الله علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی بزرگ‌ترین برادر ما به شمار می‌آیند. پدرم کشاورز بود و این علاقه به ما نیز سرایت کرده به‌طوری‌که هم‌اکنون در 20هکتار اراضی متعلق به خودمان مشغول کشاورزی هستم.
چگونه ممکن است در جایی که فرزندان و حتی همسر علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی طی سالیان اخیر خبرساز بوده‌اند، محمود هاشمی به‌عنوان کوچک‌ترین برادر هاشمی‌رفسنجانی از دید رسانه‌های جمعی پنهان مانده باشد؟!
در جایی‌که بسیاری از افراد سیاسی با کوچک‌ترین ناملایمتی سیاسی، با نزدیک‌ترین افراد خانواده خود دچار مشکل شده‌اند، آقای هاشمی به‌عنوان بزرگ‌تر در همه حال مراقبت از کل این خانواده را برعهده داشته‌اند و تمام مصایب و مشکلات را به جان خریده‌اند. وجود ایشان به‌عنوان پایه اصلی و مستحکم عامل اصلی اتحاد و همدلی و صمیمیت در خانواده هاشمی‌رفسنجانی است و از این رو نیز بقیه خانواده از بسیاری مسایل در امان بوده‌اند.
از دوران حملات بی‌وقفه علیه آیت‌الله بگویید. چگونه آن دوران را پشت‌سر گذاشتید؟
حقیقت این است که فقط آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی می‌تواند حجم حملات و تخریب‌های غیرمنصفانه علیه خود را توصیف کند. ایشان آنقدر بزرگوار هستند که با صبر و حوصله، تمام تخریب‌ها را پشت‌سر گذاشته و در جایی که هیچ‌کس تصور نمی‌کرد، دوباره به چهره‌ای محبوب و تاثیرگذار در صحنه سیاسی ایران بدل شدند.
با وجود حجم تخریب و حملات علیه وی در سالیان گذشته، چگونه این امر محقق شد؟
همچنان که خداوند می‌گوید مکر مکاران به خودشان بازمی‌گردد، تخریب غیرمنصفانه نیز بسیاری از اوقات به خود مخربان بازمی‌گردد. به نظر من، محبوبیت امروز آقای هاشمی نشانگر واقعیت‌های جامعه و جایگاه واقعی ایشان در عرصه سیاسی است.
جایگاه آقای هاشمی‌رفسنجانی در عرصه سیاسی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
باید یادآوری کنم حفظ نظام و اهداف عالی انقلاب همواره دغدغه اصلی آقای هاشمی بوده است. حتی در سالیان گذشته و در اوج مسایل به‌وجودآمده، عده‌ای در تلاش بودند آقای هاشمی را از خط ولایت جدا کرده و بین ایشان و مقام‌معظم‌رهبری اختلاف‌افکنی کنند اما موفق نشدند.
با سوالی در مورد حوزه تخصصی شما، به حوزه مسایل جاری کشور می‌پردازیم. نظرتان در خصوص عملکرد وزارت خارجه و شخص آقای ظریف چیست؟ رویکرد سیاست خارجی دولت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به‌طور حتم هرگز در این مدت کوتاه نمی‌توان در خصوص عملکرد وزارت خارجه قضاوت کرد. درحالی مذاکرات اتمی به عنوان اصلی‌ترین چالش وزارت خارجه مطرح است که امروز جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی طی هشت‌سال گذشته به‌شدت نزول یافته و روابط‌مان با کشورهای مختلف از جمله خاورمیانه در بدترین شرایط خود قرار دارد، بنابراین باید اذعان کرد دستگاه دیپلماسی کار بسیار سختی در پیش دارد گرچه تلاش‌های صورت‌گرفته طی این مدت کوتاه برای تنش‌زدایی و کاهش فشارهای بین‌المللی قابل تقدیر است.
تحلیل و شناخت شما از عملکرد آقای ظریف چگونه است؟
ایشان یکی از توانمندترین دیپلمات‌های وزارت خارجه است و به نظرم بهترین انتخاب برای پست وزارت خارجه در مقطع کنونی به‌شمار می‌آمدند. با کنار گذاشته‌شدن افرادی مانند ایشان از راس سیاستگذاری‌های دستگاه دیپلماسی شاهد بودیم که سیاست خارجی ما نه‌تنها توسعه نداشت بلکه به‌شدت تنزل پیدا کرد.
گفتید وزارت خارجه برای موفقیت و رسیدن به اهداف دولت تدبیر و امید کار سختی در پیش دارد، تحلیل شما از عملکرد دولت و انتقاداتی که تندروها علیه آقای روحانی دارند، چیست؟ آیا تغییری در شعارها و عملکرد رییس‌جمهوری دیده می‌شود؟
من سال‌هاست که از بطن سیاست کنار کشیده و در حاشیه قرار دارم. با این حال اما معتقدم آقای روحانی هرگز عقب‌نشینی نداشته بلکه با موانع پیش‌بینی‌نشده و سنگ‌اندازی‌های تندروها مواجه شده است. با توجه به اینکه کمتر از یک‌سال از آغاز به کار رسمی دولت آقای روحانی می‌گذرد، طبیعی است که سنگ‌اندازی تندروهای کنارمانده از قدرت و تلاش آنها برای بازگشت به صحنه سیاسی کشور، سرعت کار دولت را با مشکل مواجه می‌کند.
با این وضعیت، آیا به عقیده شما عملکرد مخالفان مانع از تحقق سیاست‌های دولت خواهد بود؟
واقعیت این است که حتی در صورت عدم‌سنگ‌اندازی مخالفان، کار آقای روحانی بسیار سخت است چراکه مشکلات بیش از آن است که تصور می‌کردیم! با این‌حال، معتقدم دولت روحانی رو به پیشرفت خواهد بود و مشکلی پیش نمی‌آید.
با توجه به مشکلات سالیان اخیر در عرصه داخلی و خارجی، آینده دولت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا دولت تدبیر و امید می‌تواند از عهده انتظارات مردم بر‌آید؟
بزرگ‌ترین امید دولت تدبیر و امید، حمایت مقام‌معظم‌رهبری از آقای روحانی و آقای ظریف است. معتقدم جمهوری‌اسلامی ایران طی سه‌دهه گذشته، در سایه رهبری ولایت‌فقیه، همواره از بحران‌های مختلفی عبور کرده و از بحران‌هایی که ایجاد شده نیز به سلامت عبور خواهد کرد.
به‌نظر شما اولویت دولت در عرصه‌های داخلی و خارجی چیست؟
دولت روحانی باید بهبود جایگاه بین‌المللی ایران و نیز بهبود وضعیت اقتصادی کشور را به‌عنوان دو اولویت اصلی محور خود قرار دهد. فعال‌شدن دیپلماسی و ارتباط خوب با جهان بدون دشمنی بی‌جهت و نیز بهبود اوضاع اقتصادی و معیشت مردم به طور حتم خواسته اصلی عمومی در کشور است. البته در این بین، صبر و تحمل و نیز همکاری مردم شرط اساسی موفقیت دولت است چراکه مشکلات پدیدآمده طی هشت‌سال گذشته در عرض چند ماه قابل‌حل‌وفصل نیست.
نظر شما راجع‌به مشی اعتدال‌گرایی دولت تدبیر و امید چیست؟ به نظرتان با توجه به عملکرد آقای روحانی، ایشان به کدام جبهه تعلق دارند؟
باید عرض کنم آقای روحانی خودشان یک جناح هستند! معتقدم یکی از مهم‌ترین دلایل اقبال عمومی به آقای روحانی، مشی اعتدال‌گرایانه ایشان بود. امروز مردم از تندروی‌های هر دو جناح خسته شده‌اند و خط اعتدال می‌تواند کشور را از وضعیت کنونی نجات دهد. آقای روحانی خود یک جناح است اما برخی نمی‌خواهند وجود جناح سومی تحت عنوان «خط اعتدال» را بپذیرند!
یکی از انتقاداتی که به دولت‌های گذشته از جمله دولت آقای هاشمی وارد می‌کنند، تمرکزگرایی شدید و عدم توجه به استان‌های پیرامون است. نظر شما در این خصوص چیست؟
به‌نظرم چنین انتقادی چندان منصفانه نیست. در جمهوری‌اسلامی نسبت به استان‌های دیگر کوتاهی نشده اما طبیعی است که برخی مناطق از بسترهای لازم برخوردار بوده و آمادگی توسعه داشته‌اند اما در برخی نقاط این روند کند بوده است.
یعنی به نظر شما توزیع امکانات در دولت‌های گذشته عادلانه بوده و تمام استان‌های کشور به صورت یکسان از توجه دولت برخوردار شده‌اند؟
در جواب سوال شما باید مثالی بزنم. بنده پس از حدود یک‌دهه به تبریز آمده‌ام و در این مدت اندک اقامتم، با یک شهر کاملا متحول‌شده مواجه شده‌ام. اقدامات عمرانی و ساخت‌وسازهای صورت‌گرفته همگی ناشی از این است که در این منطقه نیز توسعه وجود داشته است. به‌طورکلی باید عرض کنم به غیر از برخی مناطق محدود، امروز جایی سراغ نداریم که نسیم توسعه در آن منطقه وزیده نباشد.
قابل‌ذکر است با وجود تمام مشکلات به‌وجودآمده، به برکت انقلاب اسلامی، امروز ایران در بین کشورهای خاورمیانه بهترین و امن‌ترین کشور است اما هرگز نباید به وضع موجود قانع بود.
نظر شما در خصوص فضای مطبوعات و جریان آزاد اطلاعات چیست؟
هم‌اکنون جهان به یک خانواده کوچک بدل شده و کوچک‌ترین مورد در گوشه‌ای از جهان به‌سرعت در سراسر دنیا پخش می‌شود. بنابراین هرگز نمی‌توان جریان آزاد اطلاع‌رسانی را مسدود کرد.
در عصر کنونی، نمی‌توان با سانسور و تبلیغات کذایی و بزرگ‌نمایی و... مانع از انتشار اخبار شد. پرواضح است در چنین فضایی اگر به جریان آزاد اطلاع‌رسانی اهمیت ندهیم، رسانه‌های دیگر خلأ موجود را پر کرده و قطعا مشکل‌ساز خواهد بود.
