به گزارش مهرخانه، در کنار روسپیگری حضوری و خیابانی که مدل سنتی روسپیگری است، امروزه به طور گسترده ای با روسپیگری مجازی در محیط اینترنتی رو به رو هستیم. روسپیگری سنتی و حضوری با روسپیگری مجازی دارای تفاوت های بارزی است. بارزترین این تفاوت ها این است که روسپیگری مجازی، حضوری نیست، فیزیکی و لمسی نیست، بلکه در چارچوب روسپیگری صوتی و یا تصویری محقق می شود. روسپیگری اینترنتی مدت زمان زیادی نیست که در جامعه ایرانی باب شده است. گذری به سابقه این عمل نشان می‌دهد که اولین روسپیان اینترنتی کار خود را از شبکه اجتماعی 360 آغاز کردند.

بعد از آن یاهو مسنجر و اتاقک های چت روم طرفداران زیادی یافت و با گسترش روزافزون استفاده از فیس‌ بوک در میان جوانان ایرانی، این پدیده وارد این شبکه پرطرفدار نیز شد. همزمان با این اتفاق بود که توسعه ارتباطات تصویری در چت‌ روم یاهو، باعث شد تا پدیده روسپیگری مجازی به شکل تصویری نیز رواج یابد. اتفاقی که به سرعت در میان روسپیان اینترنتی رشد پیدا کرد و حالا در هیچ کدام از اتاق ‌های چت نیست که حداقل یکی از آنها نباشد. البته در کنار چت روم ها و امکانات تصویری سیستم های رایانه ای(webcam)، باید از امکان ارتباط تصویری(رایتل) و گفتگویی (وایبر، کیک، تانگو و... ) روی تلفن های همراه هم نام برد که همراه با امکان اتصال به اینترنت، ارتباط صوتی و تصویری میان افراد را ساده تر کرده است. پدیده ای که مانند هر تکنولوژی مدرن دیگری دارای دو وجه است؛ یک روی آن پیشرفت ارتباطات و نزدیک کردن افراد به یکدیگر و روی دیگر، سوءاستفاده از آن در جهت رواج روسپیگری.

شارژ تلفنی، درخواست اصلی روسپیان اینترنتی

ظاهراً اصلی ترین شکل پرداخت در میان مشتریان روسپیگری، ارسال شارژ تلفنی برای فرد روسپی است. ورود به این فضا خیلی ساده است. آنها با ساختن یک «آی دی» به دنیای چت وارد می ‌شوند؛ نام و نشانی که می ‌تواند هیچ بویی از واقعیت نبرده باشد؛ نام و نشانی مجازی در دنیایی مجازی. دنیایی که آمارها نشان می ‌دهد، 70 درصد حاضرانش را جوانان تشکیل می‌دهند؛ 55 درصدشان بین 16 تا 25 سال و 45 درصد هم بالاتر از 25 سال. برای پیدا شدنشان تنها چند دقیقه حضور در اتاق ‌های چت کافی است. اغلب روسپیان اینترنتی، کارشان را فقط در دنیای مجازی انجام می دهند. اما بعضی ‌هاشان صورت حضوری هم تن ‌فروشی می‌ کنند.

با این جمله خود را معرفی می‌ کنند؛ «من ... هستم. ... ساله. شارژ می ‌گیرم. وب (ارتباط تصویری) می‌ دهم. وُیس(ارتباط صوتی) هم می ‌دهم.» بعضی ‌هاشان می ‌گویند: «تست هم می ‌دهم تا مطمئن شوید» و بعضی‌ هاشان هم اهل تست دادن نیستد.

وقتی با آنها چت خصوصی را آغاز می ‌کنی، حرفی ندارند جز اینکه اول شارژ می‌ خواهند. کارشان را وقتی آغاز می‌ کنند که شارژ بگیرند. بساط چانه‌ زنی اینجا هم برپاست. بعد از چانه‌ زنی‌ های معمول، رقم می ‌شود 10 دقیقه وب، یک شارژ 2 هزار تومانی. نیم ساعت، یک شارژ 5 هزار تومانی. آنها تن‌فروشی می‌ کنند، بدن خود را به نمایش می‌ گذارند، حرف می ‌زنند و هر کاری که بخواهی می‌ کنند تا در نهایت از دیدنشان خسته شوی. خسته که شدی می ‌روند سراغ مشتری بعدی. روایت مکرری که در روز بارها صورت می‌ گیرد. بگذریم از اینکه در این بین بعضی دزدهای اینترنتی هم هستند که از این ترفند استفاده می ‌کنند تا فقط شارژ بگیرند و باز بگذریم از آنهایی که شارژ دادنشان دزدی است.

دلایل شکل گیری این پدیده

در واقع نوع دریافت آنها که کارت شارژهای تلفن است، دو مسئله را به ذهن متبادر می کند: اول اینکه آنها این همه شارژ تلفن را برای چه می خواهند؟، دوم اینکه گویا شکل روسپیگری این قشر از شیوه سنتی آن که برای تأمین معاش بود، فرسنگ ها فاصله دارد.

این نوع روسپیگری در ازای گرفتن شارژ تلفن، ذهن را به سوی معنای دیگری از روسپیگری به شیوه مدرن آن هدایت می کند که به این شغل به عنوان نوعی سرگرمی، تفنن و در جهت تأمین مخارج تجملاتی فرد نگاه می شود.

مهدی مسلمی فر، روانشناس، مشاورازدواج، و سکس تراپیست(روان‌درمانگر جنسی)، در زمینه دلایل اقدام به روسپیگری مجازی و اینترنتی، مسائلی را عنوان می کند که به ویژگی های افزایش چنین پدیده ای در میان جوانان اشاره دارد: روسپیگری اینترنتی برخلاف روسپیگری سنتی و حضوری صرفاً جنبه اقتصادی ندارد، بلکه در حال حاضر به ابزاری برای "واسطه گری های جنسی" و "پرزنت کردن خود" در برابر دریافت کنندگان سرویس هایی بدل شده است که در پی تأمین پنهانی و فوری تمایلات و فانتزی های جنسی غیرمعمول خود، از طریق مشاهده گزینش شده چنین تصاویری بر می آیند. این مسئله بر می گردد به اینکه "سکسوالیته" از دیدگاه روان شناسی اجتماعی نیز یک پدیده چندبعدی است و ابعاد مختلف آن در جوامع مختلف به اشکال و دلایل متفاوتی بروز پیدا می کند. از این منظر، فراوانی روسپیگری اینترنتی در ایران دارای دلایلی چند است:

1. کلیه مزایای فعالیت های تحت وب، در مناسبات مجازی روسپیگری اینترنتی نیز به چشم می خورد؛ برای یک دختر جوان می تواند به صورت کاملاً بی نام و نشان و با کمترین احتمال شناسایی اتفاق بیفتد. به پوشیدن لباس فاخر و حضور در مکان های عمومی احتیاجی نیست و در یک اتاق با حداقل امکانات شخصی(اینترنت و ساخت یک آی دی) می تواند انجام شود. حتی متأسفانه برای مشتریان این نوع سرویس ها، خصوصاً متأهلین و نوجوانان، این بی نام و نشان بودن به عنوان یک مکان امن، سهل الوصول و دور از دسترس تلقی شده که در بسیاری از موارد زمینه ساز تقاضاهای بیشتر و ملاقات های حضوری در آینده نزدیک چنین روابطی است.

2. این نوع از روابط جنسی زمان و مکان خاصی ندارد. در حالیکه در روسپیگری سنتی تنها در طی ساعاتی از شبانه روز و در مکان های خاصی این امکان برای روسپیان وجود دارد که به خیابان بیایند و در معرض دید مشتری ها باشند. بنابراین چنین افرادی که معمولاً روزانه به طور متوسط حدود 5 تا 10 مشتری دارن،. در هر ساعتی از شبانه روز و با صرف انرژی و هزینه بسیار کمتر، می توانند فعالیت داشته باشند. همچنین شعاع جامعه آماری انتخاب مشتریان در هرلحظه از چنین فعالیتی می تواند تا خارج از مرزها گسترده شود.

3. اما به عقیده من، مهم ترین مسئله در روابط فعلی روسپیانه و شبه روسپیانه دنیای مجازی، چه به عنوان ارائه دهنده و چه به عنوان دریافت کننده، مناسباتی است که در بسیاری از موارد بر پایه مشاهده "فانتری‌های انحرافات جنسی" نظیر نمایشگری (exhibitionism)، تماشاگری (voyeurism)، آزارگری جنسی (sexual sadism) یادگارخواهی (fetishism) و ارائه سبک‌های غیرمعمول روابط جنسی شکل می گیرد که جستجو و گزینش چنین مواردی عملاً در گذشته و در روسپیگری سنتی و حضوری، با دشواری های زیادی حتی برای متقاضیان حرفه ای آن رو به رو بوده است. در واقع بسیاری اوقات در این نوع روسپیگری برای هر دو طرف قضیه، نه مسئله مالی و بده بستان اقتصادی مطرح است و نه حتی لزوماً ارضای جنسی و روابط ارگاسمیک، بلکه در این پدیده مبتذل اجتماعی، گاهی اصل بر پرداختن به فانتزی های جنسی است که فرد به هر دلیل معمولاً قادر به دریافت آنها در روابط جنسی معمول نیست.

همچنین با بررسی سایت ها و صفحات پورنوگرافی در محیط مجازی می توان اشکال مختلف انحرافات جنسی را در چنین مواردی مشاهده کرد که حتی در نامگذاری پسوندها و پیشوندهای این صفحات می توان به راحتی آنها را مشاهده نمود. بنابراین افرادی که به دنبال این نوع سرویس ها در محیط مجازی اند، در واقع در جستجوی ارضای سلائق جنسی خاص و بعضاً منحرفانه خود هستند که در فضای معمولی نمی توانند آنها را بدست بیاورند.

4. همچنین در کنار مسائلی که ذکر شد (مانند هزینه کمتر، صرف زمان کمتر، قابلیت سرچ و در دسترس تر بودن)، یکی از دلایل دیگر پرداختن به این نوع روسپیگری که بیشتر می توان آن را نوعی پورنوگرافی دانست، عدم وجود برخی از پیامدهای رابطه جنسی حضوری مانند به مخاطره افتادن سلامت، احتمال از دست دادن آبرو، آسیب های جسمانی و کنترل اجتماعی و انتظامی برای طرفین است که از این منظر، روابط ناسالم و پرخطر کارت شارژی و اینترنتی، می تواند به فضای تأسف برانگیزی برای گسترش خودارضایی جوانان(و البته خوداشتغالی کم دردسر روسپیان) بدل شود.

همچنین باید اشاره کنم که در کنار عوامل گسترش فحشای مجازی، نباید وجود دلایل دیرینه روسپیگری را از یاد برد؛ دلایلی مانند: فقدان روابط محبت آمیز با خانواده، خشونت، فقر، مهاجرت، زاغه نشینی، مشکلات اقتصادی، خانواده های از هم پاشیده و همجواری با سوءاستفاده های جنسی دوران کودکی؛ چراکه اینها تشدید کننده و تقویت کننده یکدیگرند.

روسپیگری مجازی تنها یک مبادله بین فردی است؟

نوع و شکل متفاوت این نوع روسپیگری از آن جهت که ظاهراً در حریم خصوصی بین دو فرد در خانه انجام می شود، برخی از مدعیان آن و یا رویکردهای نظری خاصی را بر آن داشته که این نوع روسپیگری بر اساس رضایت دو شخص به دور از چشم جامعه و در ملأعام انجام می پذیرد و از این منظر اقدام به آن امری کاملاً شخصی است و نباید برای آن مجازات یا نظارتی در نظر گرفته شود.

مهدی مسلمی فر، زوج درمانگر در این زمینه معتقد است: «روسپیگری به لحاظ قانونی یا غیرقانونی بودن با دو نگاه مواجه است؛ یکی نگاه مخالفت با آن به عنوان روسپیگری غیراختیاری(اجباری) که در قالب پروتکل جنایات سازمان یافته سازمان ملل مطرح شده و به مثابه یکی از مصادیق "تجارت سفید" با آن مخالفت می شود. اما نظر دوم، روسپیگری اختیاری را نوعی آزادی شخصی و به مثابه حریم خصوصی افراد برای تن فروشی در نظر می گیرد که درست مانند یک معامله باید حق اقدام به آن برای فرد محترم شمرده شده و چون آزادی کسی را محدود نمی کند و با توافق هردو طرف صورت می پذیرد، نباید با آن مخالفت کرد.

این رویکرد از دو جنبه قابل نقد است: اول اینکه در صورت پذیرش این دیدگاه، باید با هر قانونی مخالفت شود؛ چون هر قانونی ممکن است آزادی شخصی عده ای را محدود می کند که بخواهند با توافق هم، کار مشترکی را انجام دهند. حال آنکه قانون نماینده وجدان عمومی و معیار اخلاق حداکثری است نه حداقلی. این مسئله فقط مربوط به کشور ما هم نیست. مثلاً چهار کشور فرانسه، ایسلند، نروژ و سوئد حتی برای خریداران خدمات جنسی، مجازات درنظر گرفته اند.

ثانیاً گرچه این مسئله در نگاه اول شخصی به نظر می آید، اما باید پیامدهای جمعی آن هم در نظر گرفته شود؛ اقدامات روسپیگرانه و شبه روسپیگرانه حتی به صورت اینترنتی(که یکی از اشکال این نوع روابط در کنار اشکالی نظیر تلفنی، سیار، پشت شیشه ای و... است)، در جهت ترویج و تشویق افراد جامعه برای وارد شدن به این حیطه، هم به عنوان روسپی و هم به عنوان مشتری است. در کشور هلند در فواصل سال های۱۹۹۰ که دلالی فحشا در هلند قانونی شد تا سال ۲۰۰۰ که خانه‌های فحشا غیرجنایی به حساب آمد، صنعت جنسی در هلند از ۵ به ۲۵ درصد گسترش پیدا کرد.یا در سوئیس و ایالتی از استرالیا، پس از نیمه قانونی شدن خانه ‌های فحشا، تعداد این مراکز به بیش از 2 برابر رسید.

نکته جالب این است که برای مروجان چنین روابطی، هیچ مرزی وجود ندارد و متأسفم که بگویم آنها حتی کودکان و نوجوانان را باپوشیدن کفش های بچه گانه یا در دست گرفتن عروسک ها و انجام بازی های جنسی به القای آمیزش و انجام تجربه جنسی آنلاین تشویق می کنند. بنابراین نباید تعجب کرد اگر در خبرها می خوانیم که سن روسپیگری در ایران به 14 سال تنزل پیدا کرده است. لذا روسپیگری مجازی، در بسیاری از مواقع، مقدمه روسپیگری حضوری است و در نهایت باید گفت آنچه آزادی و سلامت روان کل جامعه را مخدوش می کند، باید محدود و ممنوع باشد.»

در واقع به نظر می رسد روسپیگری اینترنتی آنچنان معایب و مضراتی را داراست که نمی توان تنها به بهانه شخصی و اینترنتی بودن، آن را از جمله آزادی های شخصی افراد دانست. ضمن آنکه محیط مجازی، خود بخشی از جامعه بوده و در خلأ شکل نگرفته است. روابط و ارتباطات میان افراد حاضر در آن، نمودی هر چند کوچک از جامعه بوده و از بدنه کل جامعه قابل تفکیک نیست.

همچنین دکتر محمدجعفر ساعد، دکترای حقوق کیفری و جرم شناسی در رابطه با این امر که آیا روسپیگری اینترنتی به دلیل مجازی بودن، می تواند حق شخصی در نظر گرفته شود یا خیر، عنوان می کند: «چه بسا عده ای بر این باور باشند که روسپیگری اینترنتی، چندان مغایر عفت و اخلاق عمومی نیست. زیرا در دامنه حریم خصوصی افراد و در کنج خانه خود بدور از هرگونه تبلور عینی و خارجی صورت می گیرد. اما در مقابل با نگاهی کلان تر، می توان چنین مدعی بود که روسپیگری اینترنتی نیز در قالب بخشی از جامعه در معنای عام آن قرار می گیرد که هر فعل و انفعالی در آن روی دهد، باید مطابق با ضوابط و مقررات محیط خارجی انجام شود و در نتیجه، هرگونه عملی که در محیط خارجی و طبیعی جامعه، مغایر عفت و اخلاق عمومی باشد، در محیط سایبر نیز مغایر آن محسوب می شود.»

پیامدهای روسپیگری اینترنتی برای کاربران

آیا می توان گفت چون این نوع روسپیگری در فضای مجازی رخ می دهد، پس دارای تبعات کمتر برای ارائه کنندگان و درخواست کنندگان آن است؟ آیا اینترنتی بودن یک حاشیه امن برای کاربران به لحاظ سلامت جنسی و روحی ایجاد می کند؟ مسلمی فر، روانشناس و سکس تراپیست در پاسخ به این سؤال اینچنین عنوان می کند: «در این نوع روسپیگری به دلیل تمایلات خاص و متفاوت کاربران آن، شاهد وجود انواع انحرافات جنسی بر اساس فانتزی های ذهنی فرد هستیم که منجر به وسواس فکری و اعتیاد به سکس می شود و پیامدهای روانشناختی نیز برای فرد به همراه خواهد داشت؛ پیامدهایی نظیر احساس خشم، افسردگی و حالات اضطرابی. این نوع رابطه بیشتر شبیه اعتیاد به پورنوگرفی است و از این منظر ویژگی ها و پیامدهای آن را هم می تواند داشته باشد؛ مانند رابطه جنسی همزمان، خودارضایی و افزایش شهوت جنسی که همگی در بلندمدت فرد را معتاد و وابسته به آن می کند. در واقع در این پدیده، ذهن فرد به دنبال یافتن "انواع" روابط جنسی و تأمین فانتزی های جنسی است و نه ارضای جنسی صرف. به همین منظور زمانیکه از اعتیاد به رابطه جنسی صحبت می کنیم، منظور سکس خواهی مداوم و زیاد نیست، بلکه در جستجوی "انواع" روابط جنسی متنوع و متعدد بودن است.

ضمن آنکه باید در نظر داشت روسپیگری مجازی یک نوع مقدمه برای وارد شدن به عرصه روسپیگری حضوری است. بسیاری از روابط مجازی در این زمینه، به منزله تست اولیه برای داشتن قرارهای حضوری و خارج از خانه است و از این منظر خود مقدمه روسپیگری به معنای عام آن است. همچنین برخی از روسپیان اینترنتی، به کار دلالی و معرفی دیگر دوستان خود برای این کار مشغول اند؛ چراکه مشتریان آنها دارای سطح بالایی از تنوع طلبی و انحرافات جنسی بوده و برای ارضای این حس خود، به دنبال روابط با افراد متعدد و متنوع هستند.

علاوه بر تأثیر بر سلامت روان فرد و ایجاد انحرافات جنسی، باید بر تأثیر این نوع روابط مجازی بر متابولیسم بدن و مشکلاتی که برای سلامت جسم افراد ایجاد می کند، نیز اشاره کرد. در واقع به همین دلیل است که روسپیگری مجازی از حیث بسیاری از بیماری های جسمی، جنسی و روانی دارای اشتراکاتی با روسپیگری حضوری است و نمی توان برای آن حاشیه امنی تصور کرد»

تمام این موارد در کنار یکدیگر توجه ما را به این نکته جلب می کند که بر خلاف آنچه به نظر می رسد، روسپیگری در عرصه اینترنت، تنها به دلیل مجازی بودن نمی تواند یک حق شخصی بدون وجود مخاطرات و تبعات برای روسپیان و روسپی خواهان مجازی باشد و در نهایت دارای کلیات مشابهی با روسپیگری حضوری به شکل سنتی آن است.

آموزش، تنها راه موجود برای پیشگیری و درمان

اینکه چرا جوانان ایرانی وارد این حوزه شده‌ اند و چرا این پدیده در حال رشد و بسط یافتن حتی در شهرستان‌ هاست، موضوعی است که به نظر می ‌رسد نه با فیلترینگ اینترنت کاهش می ‌یابد نه با افزایش اخطارها و تهدیدها.

گذری به فضای اینترنت نشان از آن دارد که این پدیده تا چه میزان در میان جوانان ایرانی رسوخ کرده است؛ حال چه واقعی باشند و چه بهانه ‌ای برای تلکه کردن، باید کاربران را برای یک زیست سالم‌ تر در دنیای مجازی آموزش داد. محمدجعفر ساعد، حقوقدان، راهکار مقابله با این پدیده و کاهش و تحدید آن را اینچنین ارزیابی می کند: «راهکار کاهش این پدیده را باید در قلمرو پیشگیری اجتماعی از یک سو و کاهش نیازمندی های بنیادین جوانان در امر تفریح و اشتغال از سوی دیگر جست. پیشگیری اجتماعی تکیه بر آموزش و فرهنگ سازی در 2 وادی پیشگیری رشدمدار و پیشگیری جامعه محور دارد. پیشگیری رشدمدار بر کودکان تمرکز دارد و پیشگیری جامعه مدار بر وادی محله و اجتماع با تکیه بر آموزش و تربیت شهروندان. اما این دو قلمرو به نتیجه نمی رسد مگر همراه با لوازم دیگر اجتماعی از منظر توسعه سیاسی و اقتصادی. نبود یا کمبود شغل برای جوانان، هرگونه آموزشی را با دشواری و بعضاً شکست مواجه می کند. نبود یا کمبود فرصت های تفریحی و سرگرمی، برخی از جوانان کنجکاو را به ارضای خواسته های روانی و جنسی خود از رهگذر اینترنت و اتاق های گفتگو و شبکه های اجتماعی مجازی سوق می دهد. از این رو، مسئله چندبعدی و چندجنبه ایست و تحقق مطلوب یک جامعه در این زمینه مستلزم جمع این ابعاد در یک تصویر و برنامه و اعمال آن است. بر این اساس تدابیر پیشگیرانه اجتماعی هم تکلیف دولت است و هم ملت.»

همچنین مسلمی فر در رابطه با راهکارهای پیشگری و درمان طرفین ارائه دهنده و درخواست کننده به "اصل آموزش" به عنوان مهم ترین و اساسی ترین اصل اشاره می کند و می گوید: «همانطور که گفتم سکسوالیتی ایرانی یک مسئله پیچیده و چندبعدی است و به راحتی نمی توان برای آن راه حل ساده و در دسترسی در نظر گرفت. هنوز کنترل ارتباطات تحت وب دانش آموزان از طرف خانواده به سختی صورت می گیرد. اطلاعات و مهارت خانواده ها برای تربیت جنسی کودکان و نوجوانان کافی نیست و پاسخ به پرسش های جنسی آنان که بعضاً غافلگیرانه نیز هست به درستی داده نمی شود. بسیاری از والدین با محیط اینترنت آشنایی چندانی ندارند و اصلاً صفحه ای در شبکه های اجتماعی ندارند. مسئله بعدی این است که افرادی که در این فضا به دنبال پاسخ به فانتزی های جنسی خود هستند، سائق های تحریک کننده قوی تری نسبت به سائق های بازدارنده دارند و از این لحاظ متقاعد کردن آنها برای ترک این کار و پیامدهای منفی آن بسیار مشکل است. خصوصاً اینکه از این کار لذت دریافت کرده و برخی از آنها به این کار به دیده نوعی تفریح و سرگرمی نگاه می کنند.

از سوی دیگر راهکارهایی مانند فیلترینگ که به سادگی و با روش های مختلف، این روزها توسط جوانان دور زده می شود، نه تنها پاسخ به این مسئله نیست، بلکه تنها پاک کردن صورت مسئله و فرار به جلو است. زیرا این پدیده ماهیتی کاملاً روانشناختی دارد و نمی توان با اقدامات سلبی جلوی آن را گرفت. برای مقابله جدی و اساسی با روسپیگری اینترنتی، باید از سنین پایین ذهن بچه ها را با مبانی اخلاقی لازم برای حضور در اینترنت آشنا کرد و در هر مرحله رشدی، با ادبیات و شیوه خاص خودشان، آنها را با پیامدها و مضرات این گونه ارتباطات در فضای مجازی آشنا نمود. شاید افزایش آمار بلوغ های زودرس و پایین آمدن سن آغاز مشکلات جنسی، به ما می گویند که باید کمی واقع بین تر باشیم.»