از ثبت ملی آثار تا تخریب آثار ثبت ملی

این هفته خبرها با آغاز پنجمین همایش ثبت ملی رنگ و بوی دیگری گرفت. تعداد بسیاری از آثار تاریخی که پرونده هایشان تشکیل شده بود، تهیه و به این همایش فرستاده شد تا آثار تاریخی در پناه قوانین ثبت از تخریب نجات پیدا کنند. با این وجود، آخر این هفته با دخل و تصرف در قوانین میراث فرهنگی در کاخ گلستان که سال هاست ثبت ملی است، به اتمام رسید.

خبرگزاری میراث فرهنگی- گروه میراث فرهنگی – آخرین خبر این هفته این بود، عمارت خوابگاه کاخ گلستان سوراخ شده تا آسانسوری برای آسانتر شدن رفت و آمدها کار گذاشته شود. این اقدام به بهانه مرمت و بهسازی یکی از گزینه های ثبت جهانی امسال در حال انجام شده است.

عمارت خوابگاه، یکی از بناهای الحاقی است که زمان پهلوی به کاخ شاهان قاجار پیوست و سال‌ها یکی از اقامتگاه‌های مهم مهمانان خارجی ایران به شمار می‌رفت. این بنا اکنون تبدیل به بخش اداری کاخ گلستان شده، با این وجود همچون بخش‌های دیگر کاخ گلستان ثبت ملی بوده و هر گونه اقدام برای مرمت و بازسازی در آن نیازمند اجرای قوانین و ضوابط میراث فرهنگی است. «محمدحسن محبعلی»، کارشناس عالی مرمت آثار و بناهای تاریخی در گفت و گو با CHN درباره این اقدام می‎گوید: «اجرای هرگونه اقدام مرمتی نیاز به بررسی و مطالعه کارشناسان دارد و نصب آسانسور به دلیل دخل و تصرف در بنا مغایر با قوانین سازمان میراث فرهنگی است.» برخی از دلایلی که برای نصب آسانسور در کاخ گلستان عنوان شده، تغییر کاربری بنا و آسان شدن حمل و نقل آثار به دلیل قرار گرفتن مخزن گنجینه کاخ گلستان در سایر طبقات این کاخ است.

چسب و پلاستیک محافظان محراب تاریخی خرقانی
خبر دیگر این هفته از شاهرود بود. آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی که در 24 کیلومتری شاهرود روی تپه ای در شمال روستای خرقان قرار دارد، حول یک محراب تاریخی یک مسجد فرو ریخته شکل گرفته است. اکنون اما تنها حفاظ این محراب چسب و پلاستیکی اکنون پلاستیک های تکه تکه شده ای است که با چسب به هم وصل شده است. پلاستیکی نیم بند که به راحتی کنده و پاره می شود و اصلا مقاومتی در برابر هیچ گونه آسیب انسانی یا طبیعی ندارد.

رییس اداره میراث فرهنگی شاهرود اما می گوید که ظرف امروز و فردا این حفاظ تعویض می شود و حفاظ شیشه ای مناسب و استانداری تهیه شده است که جای این حفاظ پلاستیکی را می گیرد.

کاروانسرای تاژه وانچی مرکز تجاری شد
این هفته از سقز هم خبرهای خوبی به گوش نرسید. کاروانسرای تاژه‌وانچی یکی از مهمترین مراکز تجاری بازرگانان شهرستان سقز است که به دوره قاجار تعلق دارد. آنطور که در مستندات تاریخی آمده تاجران معتبر ایرانی و عثمانی تا اوایل دوره‌ی رضاشاه که مصادف و همزمان با پایان امپراطوری عثمانی و آغاز جمهوری مصطفی کمال در ترکیه بوده در مراکز تجاری ایران از جمله سقز به داد و ستد می‌پرداختند؛ اما با تمام این تفاسیر هم‌اکنون وضعیت کاروانسرای تاژه‌وانچی بسیار نابسامان است؛ به‌طوری‌که ‌نه‌تنها 80 درصد از بنا کاملا از بین رفته بلکه گفته می‌شود 90 درصد مواد مخدر در شهر سقز از این کاروانسرا تامین می‌شود.

به‌گزارش CHN، طرح کاروانسرای تاژه‌وانچی متشکل از حیاط مستطیل شکل با حوضی در وسط و حجره‌های مختلف است که در حال‌حاضر تعدادی از این حجره‌ها از بین رفته و برخی با ظاهری بهم‌ریخته تبدیل به مغازه کهنه فروشی و سمساری شده است.

قلعه داوودآباد هر روز آبیاری می شود!
قلعه داوودآباد شهرستان انار که قدمت آن به دوره صفویه می‌رسد، چند سالی است که در میان درختان پسته قرار گرفته و هرگاه که این درختان آبیاری می شوند، آب به پایه های قلعه نیز نفوذ می کند. این نفوذ آب باعث تخریب تدریجی این بنا شده است.

قلعه داوود آباد که بیش از سه هزار مترمربع مساحت و چهار برج با ارتفاع 9 متر دارد، هر روز هنگام آبیاری باغ پسته به پای آن آب ریخته می شود. این آبیاری مداوم باعث شده که روز به روز این بنا به ویرانی کامل نزدیک تر شود.

این در حالی است که این قلعه در اسفند 1386، با شماره 21483 در فهرست آثار ملی ایران جای گرفته و حفاظت از آن با نظارت قوانین و ضوابط سازمان میراث فرهنگی باید انجام شود.

بهای تاریخی مقدس در ایران تکریم نمی‌شوند!
اکنون یک سال است که از 21 آگوست زمانی که رییس جمهور ایران از سوی سازمان کنفرانس اسلامی بنیانگذار هفته مقدس مساجد شد، می‌گذرد. با این وجود کمتر مسجد تاریخی در ایران است که از حال و روزش پرسیده شود و تاسف به همراه نداشته باشد.

خبرها نگران کننده است. بناهای مقدس به حال خود رها شده‌اند. از هر مسجد تاریخی در ایران که سراغی گرفته می شود، چندتایی شرایط مناسبی ندارند. درحالی که در جهان اسلام از ترکیه گرفته تا عربستان سعودی مساجد از ایاصوفیه تا مسجد قبا و مسجد الاحرام چنان تکریم و تجلیل می‌شوند که آوازه شان در گوش جهانیان پیچیده است.

اکنون خبری که از تاریخانه دامغان می‌رسد، این است: «نبود پرداخت اعتبارات لازم برای تعمیرات اولیه که باعث شده، بخش‌هایی از این بنای تاریخی در آستانه تخریب قرار گرفته شود.»

باورش سخت است اما قدیمی‌ترین بنای مقدس ایرانی که زمانی آتشکده بوده و سپس تبدیل به مسجد شده و ساخت آن به قرن دوم هجری باز می‌گردد، در انتظار رسیدن اعتبارات است. معماری این بنا برگرفته از معماری دوره ساسانیان بوده و یکی از باشکوه‌ترین مساجد ایران به شمار می رود.

با این وجود، دیوارهای آن اسیر دیوارنویسی‌ها و ستون‌های کم نظیر آن قربانی نبود اعتبارات شده است. اینجاست که این سوال پیش می آید، چرا این مسجد تاریخی که زمانی جزو نخستین نهادهای آموزشی ایران بوده، چنین سرنوشتی را دارد؟
مسجد نایین یکی از مساجد شاخص ایران که با الگوبرداری از مسجد پیامبر در مدینه بنا شده، اکنون دچار شرایط تاسف انگیزی است.
یوارها، ستون‌ها و سردرهای این مسجد به محلی برای اطلاعیه‌ها و پارچه‌ها و اعلانات روزانه‌ای تبدیل شده که با میخ و چسب بر پیکر یادگار هزارساله فرهنگ و هنر ایرانی نصب می‌شوند.

آغاز پنجمین همایش ثبت ملی
پنجمین همایش شورای عالی سیاستگذاری ثبت آثار ملی از امروز (18 شهریور) آغاز شده است. آخرین خبرها از این همایش حاکی از آن است که پرونده ثبت خانه معین التجار بوشهری، ثبت آیین مراسم حج و ثبت نخستین دست کند ایرانی از پرحاشیه ترین پرونده های اعلام شده در این همایش هستند.
تا اکنون 27 پرنده از سوی مسئولان میراث فرهنگی تهران برای بررسی در همایش آماده شده است که برای نخستین بار یکی از این پرونده‌ها یعنی خانه معین التجار بوشهری از سوی انجمن‌های دوستدار میراث فرهنگی تهیه شده‌است.
این پرونده به دلایل تاریخی و بحث‌های مربوط به صاحب این خانه همچنان یکی از پرحاشیه‌ترین پرونده‌های این همایش به شمار می‌رود.
عمارت قدیمی الهیه، تنگه واشی، محوطه باقرآباد ورامین، امامزاده جعفر پیشوا، کلیسای سرکیس مقدس، کلیسای صلیب مقدس، کلیسای گریگوری، کلیسای استپانوس مقدس، سابات شیرازی پامنار و ... از دیگر پرونده‌های آماده شده از سوی میراث فرهنگی تهران هستند.
پرونده آیین و مراسم حج نیز به دلایل بی‌سابقه بودن پرونده مطرح شده در همایش ثبت یکی دیگر از پرونده‌های پرحاشیه این همایش است.
نخستین دست‌کند ایرانی که از سوی میراث فرهنگی همدان معرفی شده است، به دلیل چالش‍های باستانی و پژوهشی یکی دیگر از پر حاشیه‍ترین پرونده‍های همایش ثبت محسوب می‍شود.

حریم خیابان ادیان ابراهیمی در تهران شکست
بلندمرتبه‌سازی در خیابان میرزاکوچک‌خان تهران، حریم سه اثر ثبتی نیایشگاه زرتشتیان، مدرسه فیروز بهرام و کلیسای مریم را خدشه‌دار کرده‌است. گفته می‌شود، مجوز این ساخت و ساز دو سال قبل توسط سازمان میراث فرهنگی تهران صادر شده بود.

بلندمرتبه‌سازی در خیابان میرزاکوچک‌خان تهران، حریم سه اثر ثبتی نیایشگاه زرتشتیان، مدرسه فیروز بهرام و کلیسای مریم را خدشه‌دار کرده‌است. گفته می‌شود، مجوز این ساخت و ساز دو سال قبل توسط سازمان میراث فرهنگی تهران صادر شده بود.

به گزارش CHN خیابان 30 تیر و میرزا کوچک‌خان جنگلی تهران، از مهم‌ترین خیابان‌های ایران و جهان محسوب می‌شوند که مکان‌های مذهبی ادیان کلیمی، مسیحی، زرتشتی و مسلمان در آنجا کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.

قرار گرفتن این بناها که علاوه بر مذهبی بودن، جلوه‌ای تاریخی و ملی نیز دارند، باعث شده است که این خیابان با بافتی فرهنگی، تاریخی و مذهبی به‌عنوان خیابان ادیان ابراهیمی جهان در ایران معروف شود.

نیایشگاه زرتشتیان (آدریان) یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی خیابان میرزا کوچک‌خان جنگلی است که در ضلع شمالی مدرسه‌ی فیروزبهرام قرار دارد و همزمان با آغاز دهه‌ی فجر در سال 1381 با شماره‌ی 7442 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. این بنا از نظر معماری یکی از مهم‌ترین آثار فاخر شهر تهران محسوب می‌شود و معماری آن برگرفته از معماری آتشگاه یزد است.

به گفته اعضای کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران، در چند روز گذشته کنار این اثر و در حریم مدرسهی فیروزبهرام و کلیسای حضرت مریم (س) که هر دو این آثار در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند، سازه‌ای بلندمرتبه در حال ساخت است که باعث شکسته شدن حریم درجه یک این سه اثر ثبتی شده و به منظر این آثار و خیابان ادیان آسیب می‌زند.