دریاچه ارومیه فرزند بیمار ایران است

نماینده ارومیه در مجلس تاکید دارد که مسئولان سازمان حفاظت از محیط زیست تا کنون هیچ راهکار جدی و اجرایی برای نجات دریاچه ارومیه از خشک شدن نداشته‌اند و دریاچه را به حال خود رها کرده‌اند.

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه مجلس ـ چند ماه یا شاید چند سالی است هیچ خبری از بهبود وضعیت دریاچه ارومیه منتشر نمی‌شود؛ اما تا دلتان بخواهد خبرهای نا امید کننده زیاد است. سطح آب دریاچه هر سال و هر ماه کمتر می‎شود و نمک با سرعتی دور از تصور جای آب را در بستر دومین دریاچه آب شور دنیا می‎گیرد. مسئولان سازمان حفاظت از محیط زیست هر روز وعده از راهکارهای جدیدی به میان می‏آورند و مصاحبه پشت مصاحبه که به فکر نجات دریاچه ارومیه هستند. اما باز هم خبری از بهتر شدن اوضاع به گوش نمی‎رسد.

«عابد فتاحی»، در انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی به بهارستان آمد و به دلیل تخصصش به کمیسیون پزشکی رفت و همچنین به عضویت فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار نیز در آمد. اظهارات کارشناسی‌اش درباره دریاچه ارومیه گویای دغدغه جدی‌اش درباره این دریاچه است. فتاحی تاکید دارد که مسئولان سازمان حفاظت از محیط زیست تا کنون هیچ راهکار جدی و اجرایی برای نجات دریاچه ارومیه از خشک شدن نداشته‌اند و دریاچه را به حال خود رها کرده‌اند.

با او درباره راهکارهای عملی نجات دریاچه ارومیه سخن گفتیم و پرسیدیم که چرا بحث دریاچه ارومیه به عنوان یک موضوع محیط زیستی، سیاسی شده است. موضوعی که نماینده ارومیه آن را توهین به مردم استان می‌داند و تاکید می‌کند اعتراض‌ها درباره ارومیه به دلیل نگرانی مردم است و نه چیز دیگر؛ اگرچه پیش از این گفته می‌‎شد دریاچه ارومیه تا 5 سال دیگر آب خواهد داشت، اما فتاحی به نقل از کارشناسان می گوید این دریاچه در بهترین حالت 3 سال دیگر زنده می‌ماند.

آخرین وضعیت دریاچه ارومیه را تشریح کنید. آیا فعالیت جدیدی برای نجات این دریاچه انجام شده‌است؟
تا این لحظه هیچ گام موثری برای نجات دریاچه برداشته نشده‌است. این دریاچه در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. عمق آب در قسمت جنوبی آن بسیار کم شده و نمک جای آب را در سطح وسیعی از دریاچه گرفته است. همچنین بر اساس گزارش های مختلف سازمان حفاظت از محیط زیست استان و فعالان محیط زیست نشانه‌هایی از بروز شن‌های روان و طوفان نمک در منطقه و اطراف دریاچه ارومیه مشاهده شده‌است.

تا امروز راهکارهای بسیاری از سوی افراد مختلف برای نجات دریاچه ارومیه پیشنهاد شده‌است، اما چرا تاکنون هیچ یک از این راهکارها اجرایی نشده‌است؟
تمام راهکارهای نجات دریاچه ارومیه در حد حرف و برنامه‌های روی کاغذ باقی مانده‌اند و هیچ کار عملی صورت نگرفته‌است. درمواردی هم که خواسته شده یک کار عملیاتی انجام شود، به جای انجام کار، افکار از اصل موضوع که نجات دریاچه ارومیه است، دور شده است. بطور مثال در حال حاضر بحث انتقال آب از رود ارس یا دریای خزر به دریاچه ارومیه مطرح است؛ اما به جای این که به اصل موضوع نجات دریاچه توجه شود، توجهات به جریان انتقال آب است.

مشکل این طرح چیست؟ آیا نمی‌تواند راه نجات مناسبی برای نجات دریاچه ارومیه باشد؟
موضوع اینجاست که اجرای چنین طرحی چندین سال طول می‌کشد و هزینه بسیاری دارد. تا این طرح به نتیجه برسد، دریاچه ارومیه بطور کامل از بین رفته‌است. همچنین باید توجه داشت که آب ارس از آذربایجان شرقی عبور می‌کند تا به آذربایجان غربی برسد، بدون شک آذربایجان شرقی درخواست حق آب خواهد کرد که این موضوع حاشیه‌های جدید را همراه دارد.

آیا راهکار دیگری برای انتقال آب وجود دارد؟
می‌توان ترتیبی داد که آب رودخانه‌های زرینه رود و سیمینه رود که از نزدیکی دریاچه ارومیه عبور کرده است به این دریاچه جاری شوند. در ضمن دریاچه ارومیه باید لایروبی شود. سخره‌های نمکی باید از دریاچه خارج شوند. نباید آنها را در آب حل کرد. با این وضعیت هرچقدر آب به در دریاچه جاری شود، جذب نمک می‌شود و تاثیری در دریاچه ندارد. همین لایه‌های ضخیم نمک باعث غیر فعال شدن حوضچه‌های فعال در بستر دریاچه شده‌اند. همچنین با توجه به این که ما از شهریور تا خرداد ماه آینده به آب کشاورزی در این منطقه احتیاجی نداریم، بهتر است ترتیبی داده شود تا آب بیشتری به دریاچه ارومیه برسد.

آیا در دیگر نقاط مختلف دنیا مورد مشابهی وجود داشته است؟ آیا راه حلی بوده که پیش از این نتیجه موفقیت‌‌آمیز داشته باشد و ما بتوانیم از آن برای دریاچه ارومیه استفاده کنیم؟
تا جایی که من خبر دارم نظیر این اتفاق در کشور آمریکا رخ داده است و آنها دریاچه را به دو قسمت تقسیم کرده‌اند. ابتدا یکی از قسمت‌های دریاچه را نجات داده‌اند و در مرحله دوم به سراغ نجات قسمت دوم رفته‌اند. در حال حاضر نیز این دریاچه به حیات خود ادامه می‌دهد. چنانکه من با کارشناسان محیط زیست صحبت کرده‌ام یکی از راه حل‌های اصلی نجات دریاچه ارومیه همین است که دریاچه به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شود. قسمت شمالی دریاچه عمق بیشتری دارد و کارشناسان معتقدند تا سه سال آینده زنده می‌ماند. اما بر اساس نظر کارشناسان قسمت جنوبی در بهترین حالت یک یا دو سال زنده می‌ماند. به همین دلیل ما باید در مرحله اول، قسمت جنوبی را از خشک شدن کامل نجات دهیم و بعد به سراغ بخش شمالی برویم.

آقا فتاحی مسئولان استانی و کشوری تاکنون وعده‎های بسیاری درباره نجات دریاچه ارومیه داده‎اند. اما هیچ کار عملی و جدی در این باره انجام نشده است. باید چه کرد؟
مسئولان استان تا کنون حرف زده‎اند، اما تاکنون وارد حوزه کار نشده‎اند. نخستین کاری که باید برای دریاچه انجام گیرد این است که در استانداری یا دانشگاه ارومیه ستاد بحران برای نجات دریاچه ارومیه تشکیل شود و متخصصین آب و خاک و محیط زیست از ایران و سراسر جهان دور هم جمع شوند و راهکارهای مختلف نجات دریاچه را بررسی کنند. با این کار بدون شک می‎توان به نتایج خوبی رسید.

برخی اعتراض‌ها درباره دریاچه ارومیه باعث شد تا این موضوع وارد فاز سیاسی شود. آیا این که به موضوعی مثل دریاچه ارومیه که کاملاً محیط زیستی است، نگاه سیاسی شود، درست است؟ آیا می‎تواند موضوع را حل کند؟
من به عنوان نماینده مردم شریف ارومیه، تاکید می‎کنم که موضوع دریاچه ارومیه به هیچ عنوان سیاسی نیست و سیاسی کردن این موضوع از سوی برخی افراد بی‌انصافی به شهر و مردم ارومیه است. وقتی کسی می‌بیند یکی از نزدیکانش مقابل او جان می‌دهد به هر کاری برای نجات او دست می‌زند. درباره دریاچه ارومیه هم چنین وضعیتی پیش آمده‌است. اعتراض خیابانی برخی به این معنا نیست که ما به موضوع نگاه سیاسی یا قومیتی داشته باشیم. می‎خواهم قاطعانه بگویم که موضوع نه سیاسی است و نه قومیتی و نه حتی افراد خاصی در این موضوع دخالت دارند. اعتراض‎ها تنها از روی دلسوزی بود.

به نظر می‌رسد اگر نگاه سیاسی از موضوع دریاچه ارومیه برداشته شود، پروسه نجات این دریاچه آغاز و با سرعت ادامه پیدا می‌کند؛ آیا مردم دیگر نقاط ایران هم در این باره با مردم ارومیه هم نظر هستند؟
خشک شدن دریاچه ارومیه عوامل بسیاری دارد از جمله این که بارندگی در سال‌های اخیر بسیار کم شده‌است. همچنین در استفاده از آب‌های جاری به دریاچه دچار سوء مدیریت هستیم. این هیچ ربطی به قومیت ندارد. به این خاطر همه مردم کشور درباره موضوع دریاچه ارومیه با ما همصدا هستند. من هر جایی می‌روم و می‌فهمند اهل ارومیه هستم، اولین سوال حال و احوال از دریاچه ارومیه است. من احساس می‌کنم دریاچه ارومیه فرزند بیمار این کشور است. این همدلی مردم بدون شک دریاچه ارومیه را نجات می‌دهد.