روزنامه شرق: استان هرمزگان جزو پنج استان برتر ايران در زمينه گردشگري است. سال گذشته تنها در ايام نوروز بيش از شش ميليون گردشگر به اين استان و به ويژه شهر بندرعباس و جزيره قشم سفر كردهاند، حدود يك سال است سواحل بندرعباس را موشهاي سياه و بزرگ نروژي اشغال كردهاند و هر روز هم بر تعدادشان افزوده ميشود. با اين حال تاكنون هيچ اقدام خاصي براي حل اين معضل انجام نشده و موشهاي نروژي با آرامش در حال زاد و ولدند.
مريم دانشجوي دانشگاه بندرعباس است و به همراه تعدادي از دوستان همدانشگاهياش براي گذراندن عصر سهشنبه خود كنار ساحل آمدهاند. اهل شيراز است و به تعبير خودش علاقهاش به دريا آنقدر است كه هر روز ساعتي از وقتش را به قدم زدن در كنار ساحل اختصاص ميدهد، با اين حال محلي كه آنها نشستهاند از ساحل فاصله زيادي دارد. از او ميپرسم چرا نزديكتر نميرويد و پاسخ ميدهد: «از وقتي سر و كله اين موشهاي سياه و بزرگ در كنار ساحل پيدا شده من و دوستانم جرات نميكنيم به دريا نزديك شويم، آنها آنقدر بزرگ و پررو هستند كه از آدمها هم نميترسند. اين موشها واقعا ترسناكند. هر روز هم تعدادشان بيشتر ميشود. ميتوانم بگويم ساحل بندرعباس ساحل اختصاصي آنها شده.»البته تنها اين دانشجو و دوستانش نيستند كه از دست موشها فراري شده و از ساحل دور شدهاند. اين موقع از سال دماي هوا در شهر بندرعباس كه در تابستانها تا 50 درجه بالاي صفر هم ميرود بهترين و مطبوعترين شرايط خود را ميگذراند. هوا و نسيم مرطوب و خنكي كه از سوي دريا به شهر ميوزد پوست آدم را زنده ميكند. در اين هوا هر كسي به شوق ديدن دريا دلش ميخواهد لحظهاي در كنار ساحل آرام بگيرد. با اين حال ديدن جولان موشها در ساحل رونق ساحلنشيني و نشستن در كنار دريا را از مردم و گردشگران بندرعباس گرفته است. عبدالصمد شهروند بندرعباس است، 30ساله و متولد همين شهر. او هم موشهاي نروژي را ساكنان جديد ساحل ميداند كه مدتي است اينجا ساكن شدهاند. عبدالصمد به شرق ميگويد: «نميدانم اين موشها از كجا آمدهاند اما هر چه هست فضاي زشتي به ساحل دادهاند، خانوادهها و حتي جوانها هم از ترس آنها جرات نميكنند لحظهاي كنار ساحل و روي سنگهاي ساحلي بنشينند. هر لحظه از زير سنگها موشي خارج ميشود و به اين طرف و آن طرف حركت ميكند.» رضا ساداتي فعال محيط زيست در بندرعباس نيز در رابطه با معضل موشها در ساحل بندرعباس معتقد است: «به نظر ميرسد افزايش آلودگي آب و ماهيهاي مردهاي كه موجها به ساحل ميآورند اصليترين دلايل افزايش تعداد اين موشها باشد، از آن سو شهرداري بندرعباس نيز تاكنون هيچ اقدام خاصي براي حل اين معضل نكرده است و موشها هم در بيتفاوتي مسوولان زاد و ولد ميكنند و هر لحظه بر تعدادشان افزوده ميشود.»
موشهاي باهوش و يككيلويي
موشهاي نروژي گونهاي از پستانداران جونده هستند كه به وسيله كشتيها به چهار سوي جهان و از جمله سواحل بندرعباس رفته و ساكن شدهاند. بر اساس گفته برخي كارشناسان وزن اين موشها از يك كيلوگرم شروع ميشود و بالاتر ميرود. بر اساس بررسيهاي انجامشده، موشهاي نروژي اجتماعيتر برخورد ميكنند و ميزان خطر و نقطه خطر را به اطلاع هم ميرسانند. همچنين بررسيهاي دانشگاهي نشان ميدهد كه اين موشها يك مسوول و سركرده دارند كه همديگر را از كانون خطر مطلع ميكنند. بدن آنها نيز نسبت به سم مقاوم است و به همين دليل ريشهكن كردن آنها بسيار سخت است. مـوش نـروژي به همراه موشهاي صحرايي و موشهاي سياه از جمله مهمترين گونههاي جوندگان موجود در اماكن شهري است. دوره آبســتني موشها 23-21 روز بوده و در هر زايمان 12-6 بچهموش به دنيا ميآورند. هر موش ماده نيز بهطور متوسط چهار تا شش زايمان در سال انجام داده و ميتواند در سال 20بچهموش را شير دهد. مهرداد حلوايي متخصص فيزيولوژي جانوري و فلوشيپ كنترل آفات شهري و صنعتي در تحقيقاتي كه درباره اين جوندگان موذي انجام داده است، ميگويد: «موشهاي نروژي از نظر تغذيه دانه غلات، خشكبار، گوشت و ماهي را بيش از ساير موادغذايي ترجيح ميدهند. اين جانوران اغلب در هنگام غروب خورشيد براي يافتن غذا و آب به بيرون از لانه ميروند. اما در صورت افزايش بيش از حد جمعيت موشها يا كم شدن مواد غذايي در محيط ميتوان موشها را به راحتي در روز نيز مشاهده كرد. موشها بيشتر به مكانهايي نظير انبارها يا محل جمعآوري زباله، كانال فاضلاب، خانهها و بازار راه مييابند. موشها ميتوانند همچنين سبب بروز صدماتي به تاسيسات صنعتي (كابلها، لولهها و...) و كانالهاي مخصوص آبياري شوند. يكي ديگر از مهمترين خطرات ناشي از موشها انتقال برخي بيماريهاي مشترك بين انسان و حيوان است. موشها ميزبان بسياري از حشرات نظير كك، كنه و... بوده و ميتوانند به عنوان حامل بيماري، سبب انتقال بيماريهاي خطرناكي همچون طاعون، تيفوس، جذام، تب راجعه و... بشوند. گسترش و همهگيري اين بيماريها معمولا با افزايش ناگهاني جمعيت موشها همراه است. انتقال بيماريها ميتواند از طريق آب دهان، ادرار موش و انگلهاي خارجي موشها اتفاق بيفتد.» حلوايي همچنين ميگويد: «چنانچه موش زنده هنگام روز ديده شود درخصوص فراواني موش بايد تعداد موش مشاهدهشده در عدد 20ضرب شود.» حالا با اين شيوه محاسبه شهروندان بندرعباسي ميدانند چه تعداد پرشماري از موشهاي نروژي سواحل شهرشان را اشغال كرده است. افزايش تعداد موشها چندي پيش صداي ابراهيم عزيزي استاندار هرمزگان را نيز درآورد. او در نشست ستاد تسهيلات سفرهاي نوروزي در اينباره گفت: «مشكل موشها در شهر به مسالهاي نازيبا به ويژه در بخش ساحل تبديل شده به نحوي كه اين امر سبب ميشود كه بسياري از خانوادهها ساحل را براي تفريح انتخاب نكنند.» علاوه بر اين گفته ميشود مصوبهاي مربوط به سال گذشته در كارگروه سلامت و امنيت غذايي استان مقرر شد، فرمانداري بندرعباس نسبت به اجراي طرحي براي رفع اين معضل اقدام كند، با اين حال اما مصوبه همچنان بدون متولي و اجرا مانده است و موشها در حال جويدن ساحل هستند.
سواحل گردشگرپذير و سواحل موشپذير
داشتن خط ساحلي يعني بالاترين قابليت براي جذب گردشگر است، توريستيترين شهرهاي جهان هم شهرهاي ساحلياند. حتما به همين دليل است كه بيشتر كشورهاي دنيا تلاش ميكنند سواحل خود را براي جذب گردشگر به جذابترين امكانات براي گردشگران مجهز كنند.
در ايران شمار گردشگران خارجي چندان نيست كه بتوان بر اساس آن سياستگذاري كرد، از آن سو بيشتر اين گردشگران وقتي به كشور ميآيند نه براي بودن در كنار سواحل كه براي ديدن جذابيتهاي تاريخي فرهنگي به ايران سفر ميكنند. با اين حال خطوط ساحلي هم در شمال و حاشيه درياي خزر و هم در جنوب و در كنار آبهاي گرم خليجفارس و درياي عمان جزو محبوبترين نقاط براي گردشگران داخلي است. با اين حال اما نقاط كمي از خطوط ساحلي ايران آنطور كه منطبق بر استانداردهاي جهاني گردشگري باشد آزاد و داراي امكانات قابل توجه براي گردشگران نيست. بيشترين بخش از خطوط ساحلي درياي خزر در شمال كشور يا در تصرف ادارات، نهادها و سازمانهاي دولتي و حاكميتي است يا به بندرگاهها اختصاص دارد، بخشهاي ديگر هم يا براي استفاده عمومي مناسبسازي نشده است يا به لحاظ بهداشتي آنقدر ناسالم است كه ارزش استفاده عمومي را ندارد. در سواحل جنوبي در خط ساحلي خليجفارس نيز كمابيش داستان همين است، با اين تفاوت كه در كل طول 1400 كيلومتري مرزهاي آبي و بيمانند كشور ايران با خليجفارس، كمتر ساحلي هست كه به لحاظ امكانات گردشگري بتوان به عنوان موردي خاص و ويژه از آن ياد كرد.
در اين ميان شهر بندرعباس مهمترين بندرگاه ساحلي ايران با خليجفارس در شمال تنگه هرمز با 16 كيلومتر مرز آبي با دريا، ميتوانست از زمره بهترين و پرمشتريترين سواحل كشور براي جذب گردشگر داخلي و خارجي باشد. علاوه بر اين بندرعباس تا جزيره و منطقه آزاد قشم كه جنگلهاي بيمانند حرا و دهها جاذبه گردشگري ديگر را در خود دارد و همچنين جزاير بكر و دستنخورده هنگام و هرمز تنها 28 كيلومتر فاصله دارد. روزانه چندين هزار نفر گردشگران داخلي براي بازديد از اين جزيرهها توسط قايقهاي تندرو و لنجهاي مسافربري از طريق بندرگاه شهيد رجايي به اين جزاير سفر ميكنند. همچنين سواحل خود شهر بندرعباس با خليجفارس به ويژه در فصول پاييز و زمستان و اوايل بهار كه از گرماي طاقتفرساي هوا كاسته ميشود به عنوان بهترين قابليت جذب گردشگر در اين شهر ميتواند عمل كند، حال آنكه هماكنون اين خطوط ساحلي باوجود تلاش شهرداري بندرعباس براي ساماندهي آن نتيجهبخش نبوده است. تردد پرشمار شناورهاي نفتكش و باربر و پسماندهاي ناشي از آن ميزان آلودگي آب دريا در اين خطوط ساحلي را به ميزان چشمگيري افزايش داده است، اما اين سواحل با وجود اين هنوز هم براي شهروندان اين شهر و گردشگراني كه از ديگر نقاط كشور سر ميرسند جذابيت دارد.