شنبه، 29 آذر ماه 1404 = 20-12 2025
اخترشناسان دریافتهاند زمین یک همراه جدید پیدا کرده است؛ یک ماه اضافه
اخترشناسان دریافتهاند که زمین یک همراه جدید پیدا کرده است؛ یک «ماه» اضافه که تا سال ۲۰۸۳ در مدار خواهد بود. اما این تنها جرم آسمانی نزدیک به سیاره ما در مسیر گردش به دور خورشید نیست.
این سیارک کوچک که «پیان هفت ۲۰۲۵» نام دارد، تقریباً همزمان با زمین برای دههها در حرکت بوده است.
دکتر جنیفر میلارد، اخترشناس در آزمایشگاههای «فیفث استار» در ولز، توضیح میدهد: «شبه ماهها جالباند، چون مثل ماه، به دور سیارهها نمیچرخند، بلکه فقط در نزدیکی ما هستند.»
این سیارک حدود ۲۰ متر طول دارد.
او به بیبیسی گفت: «خیلی بزرگ نیست، در حد یک ساختمان اداری کوچک. فکر میکنیم که حدود ۶۰ سال است که وجود دارد و بر اساس مدار فعلیاش، ۶۰ سال دیگر هم باقی میماند.»
این جرم توسط رصدخانه «پن-استارز» در هاوایی کشف شده است.
این رصدخانه میزبان تلسکوپهایی است که برای یافتن اجرام نزدیک به زمین مانند سیارکها و ستارههای دنبالهدار استفاده میشوند.
زمین اکنون در مجموع هشت شبهماه شناختهشده دارد، تعداد نامعلومی مینیماه و احتمالاً دو شبح ماه. اما هیچ کدام از این اجرام، رقیب قمر واقعی و بزرگ زمین یعنی ماه، نیستند.
این اجرام به این دلیل شبه ماه نامیده میشوند که از دید ما روی زمین، به نظر میرسد که مانند ماه، به دور زمین میچرخند. اما نگاه دقیقتر نشان میدهد که آنها در واقع سیارکهایی هستند که به همراه زمین، به دور خورشید میگردند.
دکتر میلارد توضیح میدهد: «آنها به دور خورشید میچرخند، اما در فضایی حرکت میکنند که بسیار شبیه مسیر زمین است. به نظر میرسد که دارند به دور ما میچرخند چون خیلی نزدیک به ما میمانند، گاهی جلوتر و گاهی عقبتر از ما میروند، اما در واقع از نظر گرانشی به ما وابسته نیستند، و این همان تفاوت است.»
اما وقتی این سیارکها در مدارشان حرکت میکنند، اندکی نیز تحت تاثیر گرانش زمین قرار میگیرند که آنها را به زمین نزدیکتر میکشد.
همه شبهماههای شناختهشده زمین موقتی هستند و مدار آنها میتواند دههها یا حتی بیش از یک قرن دوام داشته باشد.
مینیماهها
در مقابل، یک مینیماه، جرمی است که در واقع به دور یک سیاره میچرخد.
مینیماههای زمین سیارکهای کوچکی هستند که به طور موقت توسط گرانش زمین به دام افتادهاند؛ بازماندههایی از شکلگیری منظومه شمسی یا شاید زبالههای فضایی دیگر که معمولاً کمتر از یک سال در مدار باقی میمانند.
آنها بسیار کوچک و شناساییشان دشوار است. تاکنون فقط چهار مورد مشاهده شدهاند، و هیچ کدام اکنون به دور زمین نمیچرخند.
آخرین مینیماه مشاهدهشده در اوت ۲۰۲۴ بود. این سیارک که به نام «پیتی پنج ۲۰۲۴» شناخته میشود، حدود ۱۰ متر طول دارد.
گمان میرود که این سیارک از کمربند سیارکی «آرجونا» آمده باشد؛ گروهی از سنگهای فضایی که مدارشان به مدار زمین در اطراف خورشید شباهت دارد.
اما تحلیلهای بیشتر از ترکیب شیمیایی آن نشان میدهد که «پیتی پنج ۲۰۲۴» ممکن است در واقع تکهای از ماه خودمان باشد که بر اثر برخورد یک سیارک، در گذشتهای دور جدا شده است.
این جرم تنها چند ماه در نزدیکی زمین باقی ماند و سپس به کمربند سیارکی که از آن آمده بود بازگشت.
شبح ماهها
شبح ماهها، همانطور که از نامشان پیداست، مرموزترین نوع در میان این سه دسته هستند.
گمان میرود که آنها ابرهایی در حال چرخش از غبار باشند که در مدار زمین حرکت میکنند، در حالی که جلوتر یا عقبتر از زمین در مسیر گردش به دور خورشید باقی میمانند. اما هنوز هیچ اجماع علمی گستردهای درباره وجود واقعی آنها شکل نگرفته است.
با این حال، دکتر میلارد این مفهوم را باورپذیر میداند.
او میگوید: «در فضا غبار زیادی هست. ذرات غبار بینسیارهای وجود دارند. بنابراین اگر مقداری غبار توسط نقاط گرانشی پایدار در اطراف مدار زمین به دام افتاده باشد، برایم تعجبآور نخواهد بود.»
آیا شبهماهها یا مینیماهها خطرناک هستند؟
با وجود نزدیکیشان از نظر نجومی، این اجرام هرگز آنقدر نزدیک نمیشوند که خطرساز باشند.
حتی در نزدیکترین حالت، آنها چندین برابر دورتر از ماه باقی میمانند.
از منظر فضایی، این فاصله «نزدیک» تلقی میشود، اما در واقعیت، جای نگرانی نیست.
دکتر میلارد توضیح میدهد: «اینطور نیست که ناگهان از دل تاریکی ظاهر شوند. اگر واقعاً داشتند به ما نزدیک میشدند، حرکتشان بسیار کند میبود، آن را میدیدیم و زمان زیادی برای واکنش داشتیم.»
فقط در دهههای اخیر بود که تلسکوپها آنقدر حساس شدند که بتوانند این سیارکهای کمنور و گریزان را تشخیص دهند.
این اجرام در آستانه توان شناسایی فناوری کنونی از نظر درخشندگی قرار دارند.
علاوه بر این پیشرفتها، پیشرفتهای محاسباتی نیز امکان مدلسازی حرکات آنها و تایید اینکه این اجرام اسرارآمیز در واقع شبهماه هستند را فراهم کرده است.
دکتر میلارد میگوید: «این پدیدهای غیرعادی نیست. فقط بسیار دشوار برای شناسایی است. اگر شناسایی آنها در نزدیکی زمین دشوار است، میتوانید تصور کنید که یافتنشان در سایر نقاط منظومه شمسی چقدر سخت است.»
تا کنون شبهماههایی در اطراف مشتری، زهره، زحل، نپتون و پلوتو مشاهده شدهاند، و ممکن است در آینده موارد بیشتری کشف شوند.
دکتر میلارد میافزاید: «منظومه شمسی هنوز هم یک محیط بسیار فعال و پویاست. ایستا یا مرده نیست. همه چیز مدام در حرکت است.»
English SummaryAstronomers have discovered that Earth has acquired a new companion—a "mini-moon" named PN7 2025, which will remain in orbit until 2083. Unlike true moons, mini-moons do not orbit planets but rather accompany them around the Sun.
According to Dr. Jennifer Millard from Fifth Star Laboratories in Wales, this small asteroid, about 20 meters long, has been in motion alongside Earth for several decades. It was discovered by the Pan-STARRS Observatory in Hawaii, which specializes in finding near-Earth objects.
Currently, Earth has eight known quasi-satellites and possibly more temporary mini-moons. Quasi-satellites appear to orbit Earth but, in reality, move around the Sun in a similar path, affected slightly by Earth's gravity.
Mini-moons, on the other hand, are small asteroids temporarily trapped by Earth's gravity, typically remaining in orbit for less than a year. The last observed mini-moon, known as PT5 2024, was about 10 meters long and possibly originated from the Arjuna asteroid belt.
The most enigmatic category is shadow moons, believed to be swirling clouds of dust that move in Earth's orbit, often remaining ahead or behind it. The existence of these shadow moons lacks broad scientific consensus, although Millard finds the concept plausible, given the abundance of interstellar dust.
Despite their close proximity, these celestial objects do not pose a threat to Earth. Even at their nearest, they remain many times farther away than the Moon. Millard emphasizes that astronomers now have the technology to identify these dim and elusive asteroids, suggesting that the solar system remains a dynamic and active environment continually revealing new phenomena.
