گمانه زنی های برخی تحلیلگران، حکایت از احتمال آغاز دور جدید مذاکرات تهران و واشنگتن در تاریخی نزدیک دارد. با این وجود، این موضوع هنوز به طور رسمی مورد تایید قرار نگرفته است. همچنین گرچه آتش بس میان اسرائیل و رژیم ایران برقرار شده است اما مشخص نیست معادلات سیاسی، منتهی به ادامه آتش بس می شوند یا شعله ور شدن مجدد آتش جنگ.

محسن جلیلوند، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل در تهران در این باره گفته است: درخصوص دور جدید مذاکرات اما، اولین پرسش مهم این است که اساسا قرار است درباره چه موضوعی صحبت کنیم؟ آیا قرار است درباره برنامه هسته ای صحبت کنیم؟ مگر خود ترامپ مدعی نیست که برنامه هسته ای ایران را نابود کرده است؟ مذاکره درباره موضوعی که به ادعای آنان نابود شده معنایی ندارد. این در حالیست که هم ویتکاف و هم ترامپ بار دیگر درباره ادامه مذاکرات اظهارنظر کرده اند. بنابراین مذاکرات قرار است درباره موضوعی دیگر باشد. اخیرا ترامپ در اظهارنظری گفت که ایران باید مرگ بر امریکا و مرگ بر اسرائیل را کنار بگذارد. شاید بتوان از همین نوع اظهار نظر ترامپ درک کرد که حالا موضوع مذاکره، فراتر از برنامه هسته ای و موشکی است.

وی افزود: به نظر می رسد اکنون اسرائیل و آمریکا دوباره به مسئله ای رسیده اند که درباره آن اختلاف نظرهایی دارند. اسرائیلی ها در آرزوی تغییر نظام حاکم بر ایران و آمریکایی ها به دنبال تبدیل آن هستند. بنابراین بخش مهمی از پیچیدگی های این دور مذاکرات معطوف به نوع گفتمانی است که قرار است بین دو طرف شکل بگیرد. گفتمان مبتنی بر مسائل سیاسی پیچیده که از دید من حتی پیچیده تر از مسئله موشکی و هسته ای خواهد بود. اگر رد سخنان ترامپ را بگیریم، خواسته های او را شفاف تر می بینیم . او پیش از این نیز ادعایی تحت عنوان «تسلیم بی قید و شرط طرف ایرانی» را مطرح کرده بود. همین ادعا نشان می دهد ترامپ و تیم او چه سطح توقعی دارند با توجه به این که چنین ایده ای، عملا برای طرف ایرانی قابل پذیرش نیست. مسئله اسرائیل نیز مطرح است. همه چیز به شکل گام به گام شروع می شود.

این تحلیلگر ارشد سیاسی ادامه داد: شاید در گام اول تضمینی برای به موجودیت شناخته شدن اسرائیل نخواهند. اما احتمال این که برای حفظ امنیت اسرائیل، از ایران درخواست تضمین شود، بسیار بالا است. بنابراین موضوع مذاکرات بسیار خاص تر و حساس تر از همیشه است. در این دور مذاکرات، دعوا سر این که مذاکرات مستقیم است یا غیرمستقیم هم نخواهد بود. اکنون بیش از هر زمان دیگری حساسیت ها روی حل مسئله معطوف است.

محسن جلیلوند افزود: این نکته مهم را نیز نباید فراموش کنیم که آتش بس میان ایران و اسرائیل، هنوز جایی ثبت رسمی نشده، هنوز پایداری قطعی ندارد و مشخص نیست آیا دوباره آتش جنگ در بازه زمانی کوتاه برافروخته می شود یا خیر. کاملا مشخص است که اسرائیل و آمریکا سعی کرده اند ما را در یک «ناتعادلی استراتژیک» قرار دهند. یعنی ما همیشه باید در حالت آماده باش و گوش به زنگ باشیم. هدف اسرائیل و آمریکا چیست؟ آن ها می خواهند هزینه های نظامی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بیشتری را به ما تحمیل کنند. همچنین آن ها قصد دارند با ادامه و امتداد این شرایط، میزان «تاب آوری» ایران را کاهش دهند. درواقع هدف آنان این است که با اعمال فشار و قرار دادن ایران در شرایطی نامشخص و مبهم، امکان برنامه ریزی بلندمدت را از دولتمردان سلب کنند. برای مثال دولت باید برای قیمت بنزین، ناترازی های انرژی، کمبود آب و امثالهم برنامه ریزی کند. اما در شرایطی که هنوز وضعیت آتش بس نامشخص باشد، دولت نمی تواند برای برنامه های بلندمدت خود بودجه بندی یا برنامه ریزی دقیق داشته باشد. بنابراین هدف فعلی اسرائیل و آمریکا همین فشارها است.

وی افزود: اما این که فکر کنیم آمریکا به دنبال افزایش زمان رسیدن به توافق خواهند بود نیز اشتباه است. آمریکا ترجیح می دهد هرچه سریعتر به نتیجه برسد. پیش از این نیز در گفتگویی اشاره کرده بودم تعیین تکلیف شرایط فعلی تا پایان مرداد ماه خواهد بود. دیدار اخیر نتانیاهو و ترامپ نیز در همین راستا بود که به جمع بندی برسند. اگر توافق به نتیجه نرسد مسیر اجرای مکانیسم ماشه فعال می شود و سپس شاهد تغییرات دیگری خواهیم بود. در شرایط فعلی نمی توان به قطعیت صحبت از این کرد که آیا ممکن است دوباره جنگ شود یا نه یا اصلا چه زمانی جنگ رخ خواهد داد.

این در حالیست که عبدالله شهبازی، مدیر سابق موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی (منسوب به وزارت اطلاعات) درباره وضعیت حکومت ایران پس از جنگ ۱۲ روزه نوشت فضای کشور در دست «قدرت متخاصم» است و مقام‌های جمهوری اسلامی شبیه اعضای گروه‌های چریکی مخفی باید هر شب خانه امن عوض کنند.

شهبازی که یک دهه همکاری نزدیکی با وزارت اطلاعات داشت،‌ در حساب شبکه ایکس خود نوشت مقام‌های جمهوری اسلامی باید وسایل ارتباطی مثل موبایل را از «بیم ترور» از خود دور کنند.

این عضو سابق حزب توده، که پس از بازداشت در سال ۱۳۶۱ و پس از تشکیل وزارت اطلاعات، نقش پررنگی در پژوهش‌های وزارت اطلاعات داشته، اضافه کرد: اکنون روشن شده که علاوه بر نیروی هوایی و موشکی و ریزپرنده، نیروی فعالی از شبکه ایرانی موساد بر روی زمین فعال است. نمی‌دانم این وضعیت دوگانه تا کی دوام می‌آورد؟

جمشید برزگر، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی مقیم خارج نیز به ایران اینترنشنال گفت: جمهوری اسلامی چنان دچار دگردیسی شده که دیگر شباهتی به یک حکومت نرمال و عرفی ندارد و بیشتر به یک سازمان تبهکار و تروریستی شباهت پیدا کرده است.