به گزارش دویچه وله، کارشناسان درباره افزایش پنهان شیوع پاپیلوم انسانی در ایران هشدار داده و معتقدند، نهادهای حکومتی نرخ واقعی مبتلایان به این ویروس را همواره پنهان کرده‌اند، آن هم به دلیل اهمال در ارائه واکسن آن در برنامه واکسیناسیون ملی.

مراکز غربالگری مخصوص قشر پر درآمدند، وزارت بهداشت از ارائه آمار دقیق مبتلایان طفره می‌رود، داروخانه‌ها خالی از واکسن‌اند و موجودی‌ها در چشم به هم زدنی تمام می‌شود، واکسن‌ها در مطب‌های خصوصی و بازار سیاه با قیمت‌های نجومی به فروش می‌رسند؛ این است وضعیت ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) در ایران!

پزشکان و متخصصان در روز هفتم آوریل که به عنوان "روز جهانی سلامت" نامگذاری شده از افزایش شیوع و کاهش سن ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی در ایران خبر می‌دهند.

ویروس HPV همان پاپیلوما یا پاپیلوم انسانی است که باعث زگیل تناسلی شده و برخی سویه‌های آن حتی خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم، سرطان حلق و مقعد را در زنان افزایش می‌دهد.

هرچند طی سال‌های گذشته در مورد افزایش شیوع این ویروس در ایران هشدارهای زیادی از سوی متخصصان داده شده است، اما مینو محرز، متخصص بيماری‌های عفونی، عضو فرهنگستان پزشكی ايران و رييس پيشين مركز تحقيقات ايدز، آذر ماه ۱۴۰۳ در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد در این باره گفته بود: «از آنجا كه مبتلایان به ويروس اچ‌پی‌وی، نياز به بستری شدن ندارند، نمی‌توان عدد دقيقی در مورد میزان ابتلا گفت.»

او افزوده بود: «در واقع تعداد بیماران در جايی ثبت نشده‌، اما بر اساس مشاهدات باليني مي‌توانم بگويم كه ميزان شيوع سويه‌های اين ويروس به ‌شدت افزایش و حتی سن ابتلا بسيار كاهش پيدا كرده و در بين بیماران، نوجوانان زیر ۲۰ سال هم دیده می‌شوند.»

انکار گستردگی جامعه آماری مبتلایان از سوی بالاترین نهاد سلامت

یک فوق تخصص آنکولوژی که نخواسته نامش فاش شود در گفتگو با دویچه وله فارسی می‌گوید، ۲۳۰ سویه از ویروس پاپیلوم انسانی وجود دارد که هفت‌درصد آن، از جمله سویه‌های ۱۶ و ۱۸ خطرآفرین و سرطان‌ساز هستند.

او می‌افزاید: «تک به تک این هفت درصد از سویه‌های ویروس HPV متاسفانه در ایران شناسایی شده است. حتی در حال حاضر ابتلا به سویه ۱۸ این ویروس در ایران به شدت در حال گزارش است. با این حال وزارت بهداشت تنها قصد عادی‌سازی وضعیت را دارد و به هیچ وجه حاضر به گزارش این موارد نیست.»

او ادامه می‌دهد: «وزارت بهداشت از طرف دیگر جامعه آماری مبتلایان را بین سنین ۱۵ تا ۵۰ سال قرار داده و اعلام کرده که شیوع این ویروس در این سنین، سالانه ۶ تا ۸ درصد است. به قاطعیت می‌توانم بگویم که این آمار کاملا غلط است. زیرا اولا بسیاری از متخصصان در سنین ۱۱ سالگی و حتی زیر آن هم این ویروس را در میان بیماران خود تشخیص داده‌اند و حتی خود من بیمار ۹ ساله داشته‌ام و ثانیا گزارش‌های آزمایشگاهی ما نشان می‌دهد که شیوع این ویروس در سنین ۱۵ تا ۵۰ سالگی حداقل ۱۲ تا ۱۴ درصد است.»

به گفته این فوق تخصص آنکولوژی، از آنجا که سیستم ثبت سرطان در ایران سال‌هاست که غیر فعال است، حتی نمی‌توان به آمار دقیق مبتلایان به سرطان دهانه رحم دست یافت و این در حالیست که مسئولان حوزه سلامت همواره این ادعا را دارند که شیوع این سرطان در ایران "اصلا زیاد نیست".

بی‌رنگ بودن اهمیت آموزش جنسی، عامل شیوع ویروس HPV در ایران

به عقیده متخصصان، هنجارهاي فرهنگی و مذهبی در ایران، نگرش‌ها نسبت به سلامت جنسی و آموزش جنسی را به ‌شدت تحت ‌تاثير قرار می‌دهند.

دکتر پروین دلشاد، متخصص پزشکی عمومی از دانشگاه کوئینزلند استرالیا در گفتگو با دویچه وله فارسی می‌گوید: «متاسفانه بحث آموزش جنسی در مدارس و از سنین پائين در مدارس ایران از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی بسیار کمرنگ شده و کودکان از کمترین اطلاعات در این باره محرومند. مسئولان جمهوری اسلامی مدعی هستند از آنجا که رفتارهای پرخطر و محافظت‌نشده جنسی و رابطه جنسی در میان نوجوانان ایرانی وجود ندارد، پس بحث آموزش جنسی از سنین پائين اصلا یک بحث ضروری نیست.»

به گفته دکتر دلشاد، کودکان اگرچه مانند یک بزرگسال رفتار جنسی ندارند، ولی کنجکاوی آنها نسبت به جنس مخالف و تمایل به سمت او حتی از طریق یک بوسه ساده، این معنا را منتقل می‌کند که بحث آموزش جنسی ضروری است و اهمیت تزریق واکسن حداقل از سن ۱۱ سالگی به بعد باید پررنگ شود.

مذهب، عامل بازدارنده تست غربالگری

متخصصان می‌گویند که "زنان" قربانیان اصلی این ویروس HPV هستند؛ گروهی که عوارض این ویروس برایشان می‌تواند از یک عارضه پوستی تا فاجعه سرطان پیش برود.

یک فوق تخصص آنکولوژی در این باره می‌گوید: «من بارها به وزارت بهداشت پیشنهاد داده‌ام که غربالگری ویروس HPV را در تست‌های اجباری قبل از ازدواج بگنجانند ولی هر بار این پیشنهاد به مهم‌ترین دلیل، یعنی مذهب رد شده است.»

به گفته او، بهانه اصلی مسئولان وزارت بهداشت این است که دختر باکره نمی‌تواند این تست را انجام دهد. در غیر این صورت پرده بکارت خود را از دست می‌دهد. در روش کلپوسکوپی واژن باید باز شود و با استریو میکروسکوپ دیده شود. ولی در فرد باکره این کار غیر ممکن است.

این متخصص سرطان‌شناسی ادامه می‌دهد: «خانواده فرد باکره هم این اجازه را در اکثر موارد به فرزند خود نمی‌دهد. زیرا ترس از از دست دادن ازدواج و طرد دختر از سوی خانواده شوهر به دلیل از دست دادن بکارت وجود دارد. پس تا زمانی که حاکمیت اسلامی وجود دارد، نمی‌توان این تست را جزو غربالگری‌های پیش از ازدواج قرار داد.»

سرباز زدن پزشکان از انجام تست پاپ اسمیر بر روی دختران باکره در حالی صورت می‌گیرد که به گفته این متخصص سرطان شناسی، انتقال ویروس HPV فقط "با دخول کامل" در فرایند سکس صورت نمی‌گیرد، بلکه از راه بوسه ساده و تماس پوست با پوست نیز این اتفاق به راحتی خواهد افتاد.

در این میان دخترانی وجود دارند که بکارت خود را با این باور که ممکن است در آینده مانعی برای ازدواج آنها باشد نمی‌خواهند در یک رابطه جنسی از دست بدهند ولی همچنان در معرض خطر آلودگی با این ویروس در صورت رابطه جنسی بدون دخول هستند.

زهرا. ر. دختر جوان ۳۱ ساله‌ای است که به گفته خودش، در حد "بوسه و معاشقه" با پارتنر خود در ارتباط است. او می‌گوید: «من مطمئنم که پارتنر من در گذشته روابط متعدد جنسی داشته است ولی از آنجا که حاضر به انجام تست غربالگری ویروس HPV نیست، نمی‌دانم که به این ویروس آلوده شده یا نه.»

زهرا ادامه می‌دهد: «از طرفی وقتی به مراکز بهداشتی برای این تست مراجعه می‌کنم، چون هنوز باکره هستم، متخصصان از انجام تست پاپ اسمیر برای من خودداری می‌کنند و می‌گویند اجازه انجام چنین کاری را ندارند. من می‌ترسم و نمی‌دانم که من هم به این ویروس دچار شده‌ام یا نه و هیچ راهی هم برای فهمیدن آن ندارم.»

اما ماجرای سمانه. م. زن ۴۱ ساله‌ای که از سوی همسر خود به این ویروس مبتلا شده، حکایت دیگری است. سمانه به دویچه وله فارسی می‌گوید: «من پیش از ازدواج با همسرم رابطه جنسی را هیچ وقت تجربه نکرده بودم. ولی یک سال بعد از ازدواج و هنگام رابطه جنسی متوجه وجود برآمدگی روی آلت تناسلی همسر خود شدم. از او در مورد آن پرسیدم و همسرم اظهار بی اطلاعی کرد. روز بعد به پزشک مراجعه کردیم و مطلع شدیم که برآمدگی ناشی از زگیل تناسلی بوده است.»

سمانه ادامه می دهد: «همسرم ابتدا از این که بگوید، پیش از ازدواج با من رابطه جنسی داشته کاملا امتناع می‌کرد ولی با اصرار من به این امر اعتراف کرد و گفت، رابطه جنسی محافظت‌نشده را قبلا تجربه کرده است.»

سمانه بعد از آگاهی از این که همسرش به زگیل تناسلی دچار شده، با انجام تست پاپ اسمیر متوجه می‌شود که او هم به ویروس HPV مبتلاست.

این زن ۴۱ ساله می‌گوید که تا حد طلاق با همسرش دچار مشکل ارتباطی شده ولی در نهایت کوتاه آمده و حالا باید به گفته پزشکش، برای غربالگری سرطان دهانه رحم، هر شش ماه یکبار به مراکز درمانی مراجعه و همیشه با ترس از ابتلا به این بیماری زندگی کند.

ترس از انگ اجتماعی، عامل مهم کتمان

بنا به نظر کارشناسان، از آنجا که مهمترین عامل انتقال ویروس HPV، "رابطه جنسی محافظت‌نشده و پر خطر" است، "ترس از انگ اجتماعی و طرد‌شدگی" مهمترین عامل کتمان در مبتلایان به ویروس HPV است.

به گفته این فوق تخصص آنکولوژی، در واقع عدم کتمان ابتلا به ویروس، فرد را با انگ‌های مختلف اجتماعی از جمله بی‌بند و بار بودن رو‌به‌رو کرده و او را از نظر روانی بسیار متزلزل می‌کند: «یکی از بیماران من به همین دلیل خودش را سوزاند و درگذشت. من حتی بیمار دیگری داشتم که آنقدر به دلیل انگ اجتماعی از نظر روانی آسیب رسیده بود که قصد انتقام از سایر افراد اجتماع را داشت به طوری که به خود قول داده بود سایر افراد را نیز به ویروس HPV آلوده کند.»

به گفته این فوق تخصص سرطان‌شناسی، از آنجا که تست‌های غربالگری این ویروس از جمله پاپ اسمیر فقط شامل زنان است تا مردان و از آنجا که این ویروس در مردان به غیر از زگیل تناسلی کمترین خطری ایجاد نمی‌کند، به همین دلیل ترس از انگ اجتماعی و به خطر افتادن سلامت روان در میان زنان جامعه بسیار بیشتر است و در بیشتر موارد، زنان به همین دلیل حاضر به انجام تست پاپ اسمیر نیستند. همین امر حتی روند درمان آنها را به تاخیر می‌اندازد.

پاپ اسمیر، تست لاکچری و واکسن، مخصوص افراد مرفه جامعه

این فوق تخصص سرطان‌شناسی که نخواست نامش فاش شود در گفت‌وگو با دویچه وله ادامه داد: «حتی اگر زنان ترس از انگ اجتماعی را کنار بگذارند و حاضر به غربالگری شوند، گران بودن تست‌های تشخیصی ویروس HPV باز هم برای آنها بخصوص در مناطق روستایی و محروم یک ترمز مهم است.»

او با اشاره به این جمله می‌افزاید: «متاسفانه یک ریال از هزینه‌های غربالگری ویروس HPV در ایران تحت پوشش بیمه‌ها نیست و برای همین است که مردم به همین دلیل به اطلاعات نادرست موجود در شبکه‌های اجتماعی بسنده و از غربالگری اجتناب می‌کنند. این در حالیست که بسیاری از مراکز در شبکه‌های اجتماعی مدعی‌اند که این ویروس را به طور کامل ریشه‌کن می‌کنند و درمان قطعی پیش آنهاست.»

این کارشناس ادامه می‌دهد: «این مراکز در واقع در حال تبلیغ درمان‌های غيرعلمی و بی‌اثر و گاه خطرناك در اين حوزه هستند. پس می‌توان گفت، ابعاد تاریک ویروس HPV در جامعه ایران بسیار بیشتر از مسائل پزشکی است.»

از واکسن HPV چه خبر؟

به گفته کارشناس یادشده، واکسنی به نام "پاپیلوگارد" که تولید داخلی ایران است، چند سال پیش برای افراد ۹ تا ۲۶ سال وارد بازار شد ولی ایمنی‌زایی آن هیچ وقت از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا و ژورنال‌های علمی تائيد نشد. زیرا کارخانه‌های واکسن‌سازی ایران به هیچ وجه دانش ساخت این واکسن را نداشته‌اند.

همین منبع می‌افزاید، بعد از این واکسن، واکسن سرواریکس وارد ایران شد که فقط علیه سویه‌های ۱۶ و ۱۸ موثر بود و علیه سویه‌های دیگر تاثیری نداشت. در مرحله بعد واکسن گارداسیل وارد ایران شد که در ابتدا ۴ظرفیتی بوده و علیه سویه‌های ۶ و ۱۱ و ۱۶ و ۱۸ موثر بود. بعد از مدتی واکسن ۹ ظرفیتی این واکسن نیز وارد شد.

او ادامه می‌دهد، این واکسن آمریکایی ۸۰ تا ۹۰ درصد در برابر نوع خطرناک و سرطان‌زای این ویروس ایمنی می‌دهد و اثربخشی نوع ۹ ظرفیتی آن بسيار بالا و گاهی نزديك به ۱۰۰ درصد است. ولی بحث اینجاست که این واکسن یا اصلا در دسترس نیست یا در بازار سیاه با قیمت‌های نجومی به فروش می‌رسد.

یکی از کارمندان وزارت بهداشت جمهوری اسلامی با شرط عدم ذکر نام، در گفتگو با دویچه وله فارسی تائيد کرده که داروخانه‌ها روزانه به اندازه دو نفر واکسن گارداسیل به فروش می‌رسانند و نفر سوم باید روز بعد برای خرید مراجعه کند. از طرفی این واکسن در مطب‌های خصوصی و بازار سیاه با مبالغ عجیب و غریب به فروش می‌رسد و هیچ نظارتی از سوی نهادهای حکومتی بر آنها وجود ندارد.

این فوق تخصص سرطان‌شناسی به دویچه وله یادآور شد که این واکسن به هیچ وجه تحت پوشش بیمه‌ها نیست و نوع ۴ ظرفیتی آن ۲۰ میلیون تومان در بازار آزاد به فروش می‌رسد. از آنجا که نوع ۴ ظرفیتی در سه دوز باید تزریق شود، چیزی حدود ۶۰ میلیون تومان هزینه آن خواهد شد. در این میان، قیمت واکسن ۹ ظرفیتی گارداسیل با قیمت مصوب ۲.۹ تا ۶.۷ میلیون تومان، در بازار سیاه ۱۸ تا ۴۵ میلیون تومان به فروش می‌رسد و در سه مرحله، تزریق این واکسن چیزی حدود ۱۳۵ میلیون تومان هزینه خواهد داشت.

خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، روز یکشنبه، ۱۷ فروردین ماه در گزارشی با عنوان "واکسن HPV؛ سلامت یا جنایت در حق زنان و دختران"، مدعی شده بود که بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده واکسن این ویروس با تبلیغ این واکسن به مبالغ هنگفتی دست می‌یابند که این خود سبب ایجاد نگرانی‌هایی در خصوص اولویت یافتن جنبه تجاری و سوددهی این واکسن بر جنبه علمی آن شده است.

این در حالیست که به گفته این فوق تخصص آنکولوژی، اگرچه مسئولان حکومتی تلاش می‌کنند از طریق رسانه‌های خود اثربخش بودن واکسن HPV را زیر سوال ببرند، اما باز هم تاکید می‌کنم که با توجه به افزايش شيوع این ویروس در ایران كه نه‌تنها جسم بيمار را درگير می‌كند كه حتی باعث ايجاد مشكلات شديد اجتماعی و خانوادگی می‌شود، لازم است در بحث غربالگری و همچنین همگانی ‌كردن واكسن HPV بازنگری جامع و کاملی صورت گیرد و همه اقشار جامعه را پوشش دهد نه فقط قشر خاص و ثروتمند جامعه.