یکشنبه، 11 شهریور ماه 1403 = 01-09 2024
نگرانی از تکرار فاجعه تالاب هورالعظیم اینبار در تالاب بین‌المللی شادگان
تالاب بین‌المللی شادگان، دوباره مورد هجوم تخریب‌گران قرار گرفته است. اینبار در تخلفی آشکار و در سکوت خبری، ۱۴ هزار هکتار از مساحت این تالاب را کم کرده‌اند تا راه برای ساخت پتروپالایش شادگان و توسعۀ کارخانۀ فولاد شادگان باز شود؛ این اقدام را باید آخرین ضربۀ دولت سیزدهم بر پیکر تالاب بین‌المللی شادگان دانست که پیش از این با ندادن حقابه، لرزه‌نگاری‌های شرکت نفت، طرح گردشگری و ساخت زائرسرای غیرقانونی، ضربه‌های مهلکی بر این تالاب نیمه‌جان وارد کرده بود.
تالاب بین‌المللی شادگان، بزرگ‌ترین تالاب ثبت‌شده در فهرست تالاب‌های بین‌المللی (رامسر سایت) با بیش از ۵۰۰ هزار هکتار مساحت در جنوب خوزستان قرار دارد که معیشت حداقل یکصد هزار نفر از اهالی، وابسته به آن است. این تالاب که از ۱۹۹۳ در فهرست قرمز تالاب‌های بین‌المللی (مونترو) قرار دارد، پیش از این هم از صنایع فولاد و نیشکر و نفت و پتروشیمی و شیلات زخم خورده بود. واکنش‌ها به ساخت پتروپالایش شادگان اما از دو سال پیش آغاز شد؛ زمانی که این پتروشیمی بدون داشتن مجوز و با وجود مخالفت ادارۀ کل منابع طبیعی و حفاظت محیط‌زیست خوزستان، خاک‌برداری را با ماشین‌آلات سنگین شروع کرد.
قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌های کشور، وزارت نیرو را متولی تعیین حریم و بستر تالاب‌ها و سازمان حفاظت محیط‌زیست را مسئول حفاظت از آن‌ها اعلام کرده. حالا خبر رسیده است که در اقدامی بی‌سابقه و غیرمعمول، حد بستر تالاب شادگان با دستور «مخبر»، معاون اول رئیس‌جمهوری سابق و با فشارهای استانداری خوزستان، توسط سازمان آب و برق خوزستان کاهش یافته و این تغییرات بی‌ضابطه با موافقت ادارۀ کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان تأیید شده است؛ این کار در قالب مطالعاتی غیرشفاف تحت عنوان «بازنگری تعیین حد بستر و حریم تالاب شادگان» با هدف رفع موانع ساخت پتروپالایش شادگان و توسعۀ فولاد شادگان انجام گرفته. این درحالی‌ست که تالاب شادگان، دارای مطالعاتی ۲۵ساله است و مطالعۀ دوبارۀ بستر و حریم آن مجاز نیست.
آن‌طور که یک کنشگر محیط‌زیست که نخواست نامش ذکر شود، به «پیام ما» می‌گوید: «مطالعات ۲۵سالۀ تعیین حد بستر و حریم تالاب شادگان در سال ۹۵ ابلاغ شد. طبق این مطالعات، پهنۀ تالاب ۲۸۲ هزار هکتار (بدون احتساب خوریات) تعیین شده بود؛ بنابراین در مقایسه با مساحت تالاب در مطالعات بازنگری که ۲۶۸ هزار هکتار اعلام شده، ۱۴ هزار هکتار کاهش یافته است. حدود ۱۵ نقطه در غرب و شمال و شرق تالاب در این بازنگری تغییر کرده است. ادارۀ کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان نیز اردیبهشت‌ماه امسال این مطالعات را تأیید کرد و بدین ترتیب طرح پتروپالایش شادگان از بستر و حریم تالاب خارج شده است.»
سناریوی جدید برای تالاب شادگان
با وجود پیگیری خبرنگار «پیام ما»، سازمان آب و برق خوزستان و ادارۀ کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، حاضر به پاسخگویی نشدند، اما «محمد راضی‌جلالی» معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان، تغییر در بستر و حریم تالاب شادگان را تأیید می‌کند: «پتروپالایش شادگان یکی از پروژه‌های اولویت‌دار برای استان به‌ویژه شهرستان شادگان است که به‌واسطۀ بحث اشتغال و تولید، می‌تواند اثرگذاری خوبی داشته باشد، ولی برای صدور مجوزهایش، موانع و مشکلاتی وجود داشت که مهم‌ترین آن، قرارگیری پروژه در حریم و بستر تالاب شادگان بود. به‌حمدالله پیگیری‌های خوبی انجام شد و بعد از مدت‌ها بررسی توسط سازمان آب و برق خوزستان در قالب یک کار علمی و پژوهشی در ارتباط با تعیین حریم و بستر تالاب، با هماهنگی ادارۀ کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، با دستور و تأکید استاندار خوزستان، این کار نهایتاً به نتیجه رسید. بعد از انجام این مطالعات، طی جلسه‌ای که حدود دو ماه پیش در استانداری برگزار شد، موافقت استانداری همچنین بلامانع‌بودن ساخت این پتروپالایش از سوی سازمان آب و برق و محیط‌زیست اعلام شد. خوشبختانه با مطالعۀ سازمان آب و برق، علاوه‌بر پتروپالایش شادگان، مشکل توسعۀّ فولاد شادگان هم مرتفع شد که تقریباً درگیر همین مسئلۀ تعیین حریم و بستر بود و سازمان آب و برق و محیط‌زیست، با این طرح توسعه هم موافقت کردند.»
سرمایه‌گذار پتروپالایش شادگان آبان‌ماه پارسال در نامه‌ای به استاندار خوزستان اعلام کرد که: «این شرکت درصدد انصراف از اجرای طرح احداث پتروپالایشگاه شادگان در شهرستان شادگان است.»، حالا معاون استاندار خوزستان می‌گوید: «سرمایه‌گذار به‌هیچ‌وجه انصراف نداده؛ آن انصراف در واقع بابت تأخیر در صدور مجوز و یک‌جور گله‌مندی بود.»
