انتظار کشنده

«سالاری» از جمله این دانش آموختگان است که از 3 سال قبل با وجود مشکلات اقتصادی خانواده اش، مدرک کارشناسی خود را از یکی از دانشگاه های استان گرفته اما بیکار است و پی گیری هایش تاکنون به نتیجه نرسیده است. وی در این باره می گوید: انتظار این که سرانجام بتوانم سر کار بروم دیگر برایم زجرآور شده است و به هر جایی مراجعه کرده ام بی نتیجه مانده ام. ای کاش با چشمانی باز، رشته تحصیلی ام را انتخاب می کردم و این گونه سرگردان و بیکار نمی ماندم.خیلی از جوانان در این روزگار مشکل شان مانند این دانش آموخته است؛ افرادی که با مهارت پایین و یا بدون مهارت و فقط با دریافت مدرک تحصیلی روانه بازار شده اند اما در کلاف بیکاری کلافه می شوند و به چاردیواری خانه شان پناه می برند.

سیاست هنرستان ها عملی نشد

البته رد پای نبود مهارت های لازم و سردرگمی بیکارانی که در زمره دانش آموختگان به شمار می روند در آموزش و پرورش هم دیده می شود زیرا به اذعان«لنگری» مدیرکل آموزش و پرورش خراسان شمالی، سیاست ایجاد رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش در آموزش و پرورش، تربیت نیروی انسانی برای بازار کار بود اما این اتفاق نیفتاده زیرا سازمان سنجش این موضوع را نادیده گرفته است.وی می افزاید: قرار بود دانش آموزانی که در رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش تحصیلات خود را به پایان می رسانند به عنوان تکنسین و متخصص وارد بازار کار شوند این در حالی است که به راحتی می توانند وارد دانشگاه های مختلف شوند و این موضوع اشکالاتی را ایجاد کرده است.وی با بیان این که قرار بود 50 درصد از نیروی بازار کار در هنرستان ها تربیت شوند، اظهارمی دارد: در رابطه با نیاز بازار کار، ارزیابی درستی وجود ندارد تا بدانیم در چه بخش هایی نیروی انسانی مورد نیاز است. بنابراین در برخی رشته های تحصیلی، تعدد نیرو وجود دارد و دانش آموختگان دارای مدارک بالا جایگاهی برای کار نمی یابند.

وی با بیان این که مشاوران آموزش و پرورش، طی سال تحصیلی دانش آموزان را نسبت به رشته های تحصیلی آگاه می کنند، ادامه می دهد: البته برخی از دانش آموزان، حد نصاب لازم را برای تحصیل در رشته تحصیلی مورد علاقه و یا رشته های مورد نیاز کسب نمی کنند و ناچار می شوند در رشته ای که به آن علاقه ای هم ندارند تحصیل کنند.وی با تأکید بر این که باید بازنگری اساسی در رابطه با تربیت نیروی انسانی از دوره ابتدایی و دانشگاه انجام شود، خاطرنشان می کند: برنامه مدونی در رابطه با رشته های اشباع شده وجود ندارد و با وجود این که برخی رشته ها اشباع شده است اما دانشگاه ها در پی کسب درآمد هستند و همچنان دانشجویان را در این رشته ها جذب می کنند.وی اظهارمی دارد: جامعه به کارگر ماهر و تکنسین نیاز دارد در حالی که دانش آموزانی که در رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش تحصیلات خود را به پایان می رسانند و در رشته هایی مانند مهندسی تحصیلات شان را تکمیل می کنند دیگر تمایلی ندارند که به عنوان تکنسین فعالیت داشته باشند و این امر بر بیکاری آن ها دامن می زند.

پذیرفته نشدن دانشجو به موازات نیاز بازار کار

در عین حال، دکتر«خشنود» رئیس مجتمع آموزش عالی کشاورزی شیروان می گوید: این موضوع را که پذیرش دانشجو به موازات نیاز بازار کار انجام نمی شود قبول دارم اما این که دانش آموختگان دانشگاهی کارایی لازم را ندارند نمی پذیرم زیرا همان کارشناسان و مسئولانی که این اظهار نظر را دارند دانش آموخته همین دانشگاه ها هستند.وی می افزاید: باید رشته های تحصیلی دانشگاهی ساماندهی شوند تا نیازهای بازار کار مد نظر قرار گیرند همچنین باید دانشجویان از مهارت لازم برخوردار باشند.وی خاطرنشان می کند: باید به نسل سوم دانشگاه ها که کارآفرینی است توجه داشته باشیم زیرا نسل اول، انتقال مطالب علمی به دانشجویان و نسل دوم، پژوهش بود.وی با بیان این که کارآفرینی به ساماندهی وضعیت رشته های دانشگاهی نیاز دارد، ادامه می دهد: با ایجاد رشته های کارآفرین می توان معضل بیکاری دانش آموختگان را تا حدودی برطرف کرد و به این ترتیب، نیازهای دستگاه های دولتی تأمین می شود.

شخم بزنیم!

وی معتقد است که باید رشته های تحصیلی موجود را شخم عمیقی بزنیم و آن ها را زیر و رو کنیم و رشته هایی با توجه به نیاز واقعی کشور و استان ایجاد شوند. به گفته وی، شمار دانش آموختگان در رشته کشاورزی بسیار زیاد است و این امر موجب اشباع شدن بازار کار می شود و از سوی دیگر، برخی مراکز آموزشگاهی توانایی پرورش نیرو را ندارند.

کمبود و اشباع

مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان شمالی نیز با تأکید بر این که اشتغال یک مقوله اجتماعی است، معتقد است که افراد ماهر شانس بیشتری برای احراز فرصت های شغلی دارند.وی داشتن مهارت را عامل اصلی ایجاد اشتغال بر می شمرد. «بابایان» با بیان این که باید توانایی های افراد بر اساس نیازها باشد، می گوید: بیشتر افرادی که به مراکز کاریابی مراجعه می کنند یا ماهر نیستند و یا اگر هم مهارت دارند بر اساس نیاز جامعه نیست و نیاز جامعه اشباع شده است.وی تعادل بین عرضه و تقاضای بازار کار را عامل مهم این عرصه می داند و می افزاید: 4.5 میلیون دانشجو در کشور مشغول به تحصیل هستند ضمن این که 80 درصد دانشجویان فقط در 20 رشته تحصیل می کنند.وی می افزاید: یکی از علت های اصلی بیکاری به ویژه در بین دانش آموختگان دانشگاهی نظام آموزشی است زیرا بدون توجه به بازار کار و برنامه های اشتغال نسبت به تربیت نیروی انسانی اقدام می کنند.وی تصریح می کند: در کارگروه اشتغال یک طرح پژوهشی مصوب شد مبنی بر این که میزان انطباق آموزش های ارائه شده در سیستم های آموزشی مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود آیا نیروهای انسانی که در استان تربیت می شوند منطبق با بازار کار است یا خیر.دبیر کمیته آموزش و پژوهش اشتغال و سرمایه گذاری خراسان شمالی با بیان این که در برخی از رشته ها با کمبود نیروی انسانی ماهر و متخصص و در بعضی رشته ها با اشباع نیروی انسانی مواجه هستیم، ادامه می دهد: مرجعی وجود ندارد که بر اساس آن، جهت گیری های اقتصادی و سرمایه گذاری ها مشخص باشد.«بابایان» با اشاره به این که در حال حاضر، تربیت نیروی انسانی ماهر مبتنی بر بازار و سفارش بازار کار انجام نمی شود، می افزاید: آموزش های فنی و حرفه ای دارای رشته های کوتاه مدت است و راحت تر می تواند خود را با شرایط بازار کار منطبق کند.

70 درصد متقاضیان کار، بدون مهارت هستند

«نجفی» معاون اشتغال و توسعه کارآفرینی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان این که از سال 84 تاکنون 40 هزار و 686 نفر در مراکز کاریابی استان ثبت نام کردند که 15 هزار و 449 نفر از آن ها زن و 25 هزار و 237 نفر از آن ها مرد هستند، می افزاید: از این تعداد 28 هزار و 174 نفر یعنی 70 درصد بدون مهارت و 30 درصد دارای مهارت بودند، ضمن این که 23 هزار و 636 نفر مدرک دیپلم و پایین تر از دیپلم (58 درصد) و 17 هزار و 50 نفر مدرک بالاتر از دیپلم داشتند.وی اظهارمی دارد: در این مدت 10 هزار و 382 نفر به کارگیری شدند که از این تعداد 3 هزار و 256 نفر زن و 7 هزار و 126 نفر مرد هستند.وی یکی از مشکلات اساسی افرادی که موفق به کاریابی نمی شوند را نداشتن مهارت بر می شمرد و ادامه می دهد: بسیاری از دانش آموختگان، مهارت لازم را برای ورود به بازار کار ندارند و این امر نشان دهنده این موضوع است که بیشتر تحصیلات دانشگاهی هدفمند نیستند و متناسب با بازار کار طراحی نشده اند.

نرخ بیکاری

وی نداشتن مهارت دانش آموختگان را عامل اصلی بیکاری این قشر می داند و تصریح می کند: طبق آخرین آمار، نرخ بیکاری استان 13.5 درصد است که نسبت به فصل قبل 2.7 درصد کاهش یافت. آمار رسمی تأمین اجتماعی استان نیز نشان می دهد از ابتدای فعالیت دولت یازدهم 9 درصد کارگاه های مشمول قانون کار و همچنین 14 درصد تعداد بیمه شدگان در بخش مشاغل رسمی افزایش یافته است.وی می گوید: نرخ بیکاری در بخش دانش آموختگان و جوانان بیشتر و همچنین بیکاری زنان نیز بالاتر است.وی خاطرنشان می کند: نرخ بیکاری دانش آموختگان کشور در سال 92، 18.9 درصد و در استان 23.8 درصد است. در این سال در بخش دانش آموختگان 52 هزار و 710 نفر فعال از نظر اقتصادی داشتیم که از این تعداد 40 هزار و 166 نفر شاغل و 12 هزار و 544 نفر بیکار بودند.«نجفی» از ایجاد کمیته آموزش و پژوهش خبر می دهد و می افزاید: این کمیته یکی از کمیته های 4 گانه ذیل در کارگروه اشتغال تعریف شده است. وی می گوید: این کمیته، یک طرح پژوهشی را به استانداری ارائه کرده است که مطالعه کنند آیا مهارت هایی که در مراکز آموزشی انجام می شود با نیاز بازار کار متناسب است یا نه و پیشنهاد دهند که در چه بخش هایی باید کار شود. وی ادامه می دهد: همچنین مقرر شده است طرح های اقتصادی که در کارگروه اشتغال، تسهیلات دریافت می کنند یک پیوست آموزش نیروی انسانی هم ارائه دهند. وی با بیان این که خیلی از رشته ها دانش آموخته دارند اما بیکار هستند، اضافه می کند: نبود مهارت یکی از دلایل اصلی بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی است و منجر به اشتغال نمی شود و یا این که فرد، مهارتی دارد که با نیاز بازار کار متناسب نیست. وی معتقد است: دستگاه های اجرایی که در بخش آموزش کار می کنند باید به فکر مهارت آموزی باشند و حتی از دوره کودکستان باید به فکر مهارت آموزی افتاد. «نجفی» یادآور می شود: این اداره کل درصدد است دوره های خلاقیت کارآفرینی را برای کودکان برگزار کند تا از همان ابتدا با موضوعات مربوط به کارآفرینی آشنا شوند و با دید کارمند محوری و پشت میزنشینی بزرگ نشوند. وی عنوان می کند: کمیته آموزش و پژوهش در این رابطه مصوباتی را تصویب کرده است که از فرصت تعطیلی پنج شنبه ها استفاده شود و از طریق بازی های کارآفرینی متناسب با سن دانش آموزان، آن ها را با اصول اولیه کارآفرینی آشنا کنند.وی اضافه می کند: مهارت آموزی باید به شکل ریشه ای و در سنین پایین انجام شود تا افراد فقط انتظار پشت میز نشینی و اشتغال در بخش های دولتی را نداشته باشند.

افشره