خانه هاي نيمه کاره و زلزله زدگان کانکس نشين
حالا بعد از گذشت ۱۷ ماه براي دومين بار به مناطق زلزله زده بوشهر آمده ايم.منطقه اي که در گوشه و کنارش خانه هاي ناتمام جلب توجه مي کند و خانواده هاي زيادي مجبور به سپري کردن روزگارشان در کانکس هاي اسکان موقت اند. با يک نگاه مشخص مي شود که خبري از بازسازي کامل خانه ها نيست. بيش از آن که خانه هاي تکميل شده و سکونت پذير به چشم بيايد اين خانه هاي نيمه کاره و کانکس هاست که نگاه ها را به خود جلب مي کند. اگر چه مدرسه ها و مساجد تکميل شده اند ولي بسياري از مردم شهر و روستاهاي اطراف همچنان بي خانمانند و روزهاي گرم بوشهر را در کانکس هاي داغ به شب مي رسانند.

سعي مي کنيم ساعت حرکتمان از بوشهر به سمت شُنبه را طوري تنظيم کنيم که پيش از گرماي ظهر به منطقه برسيم. وقتي به روستاي چاهگاه مي رسيم عقربه هاي ساعت ۱۰ صبح را نشان مي دهد. چاهگاه يکي از ۱۳ روستايي است که بر اثر زلزله سال گذشته صد درصد تخريب شد. با اين که کولر خودرو روي آخرين درجه است اما هواي داخل خودرو به قدري گرم است که با گرماي تير و مرداد تهران فرقي ندارد! بالاخره به چاهگاه مي رسيم و خودرو متوقف مي شود. در خودرو را که باز مي کنم گرماي هواي جنوب را با تمام وجودم احساس مي کنم و خرما پزان برايم معنا مي شود. گرماي هوا نفس هايمان را به شماره انداخته و از سوي ديگر آفتاب آن قدر سوزان است که حتي نمي تواني در مقابلش سر بلند کني. با اين که ساعت ۱۰ صبح است اما کوچک ترين صدايي از روستا شنيده نمي شود.حتي پرنده ها هم جرات بيرون آمدن و پر زدن ندارند چه رسد به بچه هايي که بايد در اين ساعت از روز در حياط خانه ها مشغول بازي باشند. همراه عکاس روزنامه کوچه پس کوچه هاي روستا را در پيش مي گيريم تا شايد با يکي از اهالي روبه رو شويم. با اين که اسکلت همه خانه ها ساخته شده است و بعضي از خانواده ها هم در خانه هاي تکميل شده شان سکونت دارند اما خبري از ديوار کشي حياط خانه ها نيست. داخل حياط يکي از خانه ها مي شويم و با صداي بلند ساکنان خانه را صدا مي زنيم. مرد جواني بيرون مي آيد و بدون اين که بداند ما که هستيم و براي چه کاري وارد حريم خانه شان شده ايم با روي باز از ما استقبال مي کند.اصرار دارد به داخل برويم.برايش تفاوتي ندارد که چه کسي هستي و براي چه کاري آمده اي چون ميهمان نوازي و خونگرمي بوشهري ها اجازه نمي دهد از ميهمانشان در زير آفتاب داغ شهريور ماه پذيرايي کنند. پدر خانواده هم به جمع ما اضافه مي شود و با اصرار ما حاضر مي شود در همان حياط خانه به سوالاتمان پاسخ دهد. پيرمرد نامش عزيزا... است پيشه اش کشاورزي است. گوجه فرنگي، گندم و جو مي کارد و از اين راه امرار معاش مي کند.

تحويل خانه ها در مرحله سفت کاري
وقتي مي پرسم چند وقت است خانه هايتان تکميل شده؟ مي گويد ستاد بازسازي دي ماه سال گذشته خانه هايمان را در همان مراحل سفت کاري تحويلمان داد.يعني ديوارها و سقف را زدند، در و پنجره ها را هم آوردند و گفتند باقي کارها به عهده خودتان است.

عزيزا... که براي سکونت پذير شدن خانه 86متري اش 12ميليون تومان هزينه کرده است خدا راشاکر است که اين پول را داشته و توانسته است خانه اش را تکميل کند. او مي گويد: با اين حال ۲ ماه پيش توانستيم خانه را تکميل کنيم و تا همين ۲ ماه پيش در اوج گرماي بوشهر داخل کانکس زندگي مي کرديم. او البته گلايه اي هم از دولت دارد. چون به گفته عزيزا... قرار بود دولت بخشي از ضررو زيان کشاورزان منطقه را هم تامين کند که متاسفانه چنين اقدامي تاکنون صورت نگرفته است. در ضمن از تسهيلات بلاعوضي که قرار بود براي ساخت دامداري هايمان در اختيارمان قرار دهند هم خبري نيست و تنها در حد حرف باقي ماند.

همراه عزيزا... و پسرش به داخل روستا مي رويم و سري هم به ساير همسايه ها مي زنيم. درست روبه روي خانه او و پسرش خانه اي نيمه کاره با کانکسي که معلوم است خانواده اي زلزله زده هنوز در آن ساکنند به چشم مي خورد.

۲ خانواده باهم درون يک کانکس کوچک زندگي مي کنند. ۸ نفر بزرگسال که تنها امکاناتشان يک دستگاه کولر گازي،يک قطعه فرش، يک تلويزيون کوچک و يخچالي است که پس از وقوع زلزله به آن ها داده شده است. از پدر خانواده مي پرسم چرا خانه ات را تکميل نکرده اي؟ با لبخندي بر لب مي گويد: پول ندارم، ولي خدا را شکر همين که همه بچه ها سالم هستند و کسي در زلزله بلايي سرش نيامد خودش جاي شکر دارد.خانه اش را نشانم مي دهد و مي گويد خانه اي که به ما تحويل دادند همين است که مي بيني ،فقط ديوار دارد و سقف. گفته اند باقي کارها را بايد خودتان انجام دهيد.من و پسرم هر دو کارگر ساده هستيم و پولي براي تکميل خانه هايمان نداريم.

به هر طرف که نگاه مي کني کانکس هاي آبي رنگ در کنار خانه هاي نيمه کاره به چشم مي خورد. جز چند نفري که از وضعيت مالي بهتري برخوردار بوده اند بقيه روستاييان هنوز نتوانسته اند خانه هايشان را تکميل کنند. در يکي از کانکس ها ۲ خواهر و دو برادر که پدر و مادرشان را در طول يک سال گذشته از دست داده اند زندگي مي کنند.يکي از برادرها مي گويد پول نداريم خانه را تکميل کنيم.شوخي که نيست ،صحبت از ۱۰ ميليون تومان پول است.مي گويد بنياد مسکن تنگستان که مسئوليت بازسازي خانه هاي روستاي چاهگاه را برعهده داشته است بر اساس تعهدش به دولت خانه ها را در مرحله سفت کاري تحويلمان داده است.

به داخل شهر شُنبه مي رويم. شهر آن قدر کوچک است که نمي توان بالاي شهر و پايين شهر برايش تعريف کرد. اعياني نشين و فقير نشين هم ندارد. تقريبا همه ساکنان اين شهر کوچک در يک سطح اند و از لحاظ مالي برتري خاصي بر يکديگر ندارند.

بولوار بسيج و محلات مجاور آن اولين جايي است که به آن سرمي زنيم. هر چه مي گذرد بر گرماي هوا افزوده مي شود و کمتر کسي را مي توان در شهر و محلات آن ديد. به در يکي از خانه ها مي روم. مرد جواني بيرون مي آيد. از شرايط بعد از زلزله و بازسازي خانه اش که مي پرسم مي گويد: خدا را شکر ما توانستيم خانه مان رابا قرض از فاميل و دوست و آشنا تکميل کنيم ولي خيلي از مردم شهر هنوز کانکس نشين هستند. مصطفي ۲ پسر و يک دختر دارد و به شغل کشاورزي مشغول است. وقتي از روند بازسازي و تکميل خانه هايشان سوال مي کنم مي گويد:همان ابتداي کار 35ميليون تومان سفته از ما گرفتند و قرار شد خانه به ما تحويل دهند. اما ۱۰ ماه بعد يک چهارديواري و سقف به ما تحويل دادند و گفتند خودتان تکميلش کنيد و ساکن شويد.به هر بدبختي و مشکلي که بود خانه را تکميل کردم.خوشبختانه تا امروز هم براي بازپرداخت اقساط به سراغمان نيامده اند.

کمک هاي بلاعوض دولت کفاف ايزوگام و گچ کاري ساختمان را هم نمي کند
به يکي ديگر از محلات مي رويم.بازهم خانه اي نيمه کاره با کانکسي در مقابلش. در کانکس را که مي زنيم ۲ جوان از آن خارج مي شوند. ماشاءا... شهسوار پسر بزرگ خانواده است و وقتي مي پرسم چرا خانه را تکميل نکرده ايد، مي گويد دستمان خالي است.من و پدرم هر دو کارگر ساختماني هستيم.خيلي هنر کنيم بتوانيم شکم خواهر و برادرهايم را سير کنيم.ديگر چيزي براي ساخت و تکميل خانه نمي ماند.

دريکي ديگر از محلات شهر شُنبه ۲ خانه نيمه کاره و البته ۳ کانکس پر از بچه هاي قد و نيم قد توجه هر تازه واردي را به خود جلب مي کند.سراغ بزرگ خانواده را که مي گيرم بچه ها يکي يکي داخل يکي از کانکس ها مي دوند و پدربزرگشان را صدا مي زنند. نامش سرمست رسولي است و در نخلستان هاي منطقه خرماچيني مي کند.مي گويد خانه من و ۲ پسرم در زلزله سال گذشته کاملا تخريب شد ولي تنها ۲ خانه برايمان ساختند. مي پرسم چرا هنوز داخل کانکس زندگي مي کنيد؟با ناراحتي مي گويد: پول نداريم. راستش را بخواهيد خانه ها را در مرحله سفت کاري تحويلمان دادند با ۴ ميليون تومان براي هر خانه که خودمان تکميل شان کنيم. ولي ۴ ميليون تومان به کف سازي و ايزوگام سقف هم نرسيد.به همين خاطر هر ۳ خانواده همچنان درون کانکس ها زندگي مي کنيم.

هنگام گشت در شهر به بخشداري شُنبه مي رسيم. با غلامرضا مهرجو فرماندار شهرستان دشتي و علي زارعي بخشدار قديمي شُنبه گفت وگو مي کنم و برايشان از مشکلات مردم مي گويم، از کارهاي بر زمين مانده و مشکلات مردم.مهرجو مي گويدبا وجود خدمات ارزنده اي که در منطقه انجام شده است بازهم نواقصي به چشم مي خورد.مردم اين منطقه از لحاظ اقتصادي ضعيف اند و بسياري از آن ها موفق به تکميل خانه هاي خود نشده اند.وقتي از تعهدات دولت در قبال زلزله زدگان مي پرسم مي گويد: دولت تنها متعهد بود خانه هاي زلزله زدگان را تا مرحله سفت کاري تکميل کرده و تحويل شان دهد.البته مبلغي هم به عنوان کمک بلاعوض براي تکميل خانه هاي آسيب ديده در اختيار زلزله زدگان قرار گرفت که متاسفانه کفاف مخارج سنگين تکميل واحدهاي مسکوني را نمي کند. مهرجو مي گويد: پرداخت 20ميليون تومان تسهيلات بانکي با سود 4درصد و پرداخت 5ميليون تومان تسهيلات بلاعوض از مسئوليت هاي دولت بوده است.بلافاصله بعد از وقوع زلزله تسهيلات 20ميليون توماني در اختيار بنياد مسکن هاي طرف قرار داد قرار گرفت و کمک هاي بلاعوض هم پس از تحويل خانه به آسيب ديدگان ،بر اساس ميزان پيشرفت کار به سرپرستان خانواده پرداخت شد.

مردم از 5ميليون تومان انتظار معجزه نداشته باشند
اما توجه داشته باشيد که اين جا از مرکز استان فاصله دارد و هزينه هاي ساخت بنا دراين منطقه به مراتب از مرکز استان يا شهرستان دشتي بيشتر است. امروزه ساخت هر متر مربع بنا در اين منطقه حدود يک ميليون تومان هزينه دارد. يعني براي يک خانه 86متري بايد حداقل 86ميليون تومان هزينه شود. در حالي که تسهيلات اعطايي به زلزله زدگان فقط 25ميليون تومان است. با وجود اين، بنياد مسکن شهرستان هاي مختلف توانسته اند با ۲۰ ميليون تومان خانه هارا تا مرحله سفت کاري جلو ببرند.مردم هم نبايد از ۵ ميليون تومان انتظار معجزه داشته باشند.از طرف ديگر دليل اصلي اين که تکميل کردن خانه ها به خود اهالي واگذار شد اين است که هرکس با سليقه و نظر شخصي خود خرده کاري هاي خانه اش را تکميل کند.

جبران نشدن خسارت کشاورزان در سايه نبود اعتبارات
وقتي نارضايتي کشاورزان منطقه از تخصيص نيافتن کمک هاي دولتي به بخش کشاورزي را به اطلاع مهرجو مي رسانم و مي گويم که برخي دامداران هم از پرداخت نشدن کمک هاي بلاعوض دولتي براي ساخت دامداري هاي تخريب شده گلايه دارند، او در جوابم مي گويد:اين حرف شما و مردم کاملا صحيح است. متاسفانه سال گذشته به دليل کمبود اعتبارات نتوانستيم کمک هاي بلاعوضي را که دولت براي آسيب ديدگان بخش کشاورزي در نظر گرفته بود پرداخت کنيم. ضمن اين که بر اساس مصوبه هيئت دولت قرار بود به ازاي هر واحد دامي ۲ ميليون تومان پرداخت شود که اين موضوع نيز به دليل کمبود اعتبارات محقق نشد.از ديگر تعهدات دولت در قبال زلزله زدگان که مي پرسم، مي گويد:دولت براي بازسازي واحد هاي مسکوني تخريب شده 20ميليون تومان وام و 5ميليون تومان کمک بلاعوض در نظر گرفته بود. براي واحدهاي مسکوني نيازمند تعمير ۱۰ ميليون تومان تسهيلات و ۲ ميليون تومان کمک بلاعوض در نظر گرفته شده بود. در ضمن صاحبان هر واحد تجاري هم 5ميليون تومان تسهيلات دريافت کرده اند. موضوع ديگر که شايد ناديده گرفته شده است تسهيلات ۲ ميليون توماني براي حصار کشي خانه هاست که به دليل کمبود اعتبارات موفق به پرداخت آن نشده ايم.