یکشنبه، 26 آبان ماه 1392 = 17-11 2013
تولید نحیف‌تر می‌شود
شرق: پیش‌نویس لایحه بودجه 93 که در راستای اتکای دولت از درآمدهای نفتی به مالیات تدوین شد با سخنان وزیر اقتصاد ابعاد تازه‌تری به خود گرفت. همسو با این سیاست، دولت به‌دنبال کشف پایه‌های جدید مالیاتی است تا درآمدهای خود از این محل را افزایش دهد. طیب‌نیا مالیات سبز و مالیات بر افزایش ارزش دارایی‌ها را از جمله حوزه‌های جدیدی دانست که باید به آن پرداخته شود حتی اگر عملیاتی‌کردن آن با پیچیدگی و مشکلات زیادی مواجه باشد. ایجاد پایه‌های جدید مالیاتی در شرایطی از سوی دولتمردان مطرح می‌شود که هنوز فرار مالیاتی با ابعادی بسیار گسترده در کشور رخ می‌دهد و دولت هنوز نتوانسته مالیاتی را که حق مسلمش بوده از این محل دریافت کند. از آن مهم‌تر وضعیت اقتصادی کشور است که رشد منفی 8/5درصدی گواهی بر وخامت آن است. فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها بدون پرداخت یارانه این بخش سپری شد و آنگونه که پیداست تولید در فاز دوم هم جایی ندارد. حالا در چنین شرایطی دولت می‌خواهد مالیات بیشتری از تولید به زانو درآمده بگیرد در حالی‌که تولیدکنندگان و صاحبان واحدهای تولیدی نتوانسته‌اند تعهدات قبلی خود به بانک‌ها را پرداخت کنند. در کشورهای پیشرفته دریافت مالیات در رونق اقتصادی مرسوم است و دولت‌ها معمولا در شرایط ویژه اقتصادی مانند ایران سعی می‌کنند مالیات را به گونه‌ای دریافت کنند تا فشاری بر فعالان اقتصادی وارد نشود. براساس آخرین آمار موجود، مطالبات معوق بانک‌ها به بیش از 70هزارمیلیاردتومان رسیده که بخشی از آن بدهی بنگاه‌های اقتصادی به بانک‌هاست.
از همه مهم‌تر آخرین آمار موجود می‌گویند، قاچاق کالا حدود 20میلیارددلار است. در صورتی که دولت بتواند تعرفه‌ای برای کالاها تعیین کند می‌تواند ورود این کالاها به کشور را رسمی کند و از مالیات آن حدود شش‌هزارمیلیاردتومان درآمد کسب کند که این رقم معادل دوماه یارانه پرداختی به مردم است. (درآمد مالیاتی کالاهای قاچاق 10درصد در نظر گرفته شده است.)
شرایط نامناسب اقتصادی برای اصلاح مالیاتی
مجیدرضا حریری، عضو اتاق بازرگانی ایران
در شرایط کنونی که وضعیت اقتصادی کشور در حالت ویژه به‌سر می‌برد و دولت یازدهم وامدار برخی اقدام‌های ویرانگر اقتصادی از دولت گذشته است فعالان بخش‌های مختلف اقتصادی هم سعی می‌کنند با تعامل و صبوری با دولت مدارا کنند ولی در این میان برخی صحبت‌های غیرکارشناسی که از طرف دولت مطرح می‌شود باعث ناامیدی و یأس این فعالان می‌شود و آنها را به یاد حرف‌ها و اقدام‌های دولت گذشته می‌اندازد. در مورد حرف‌های مالیاتی وزیر اقتصاد که شامل دو بخش بود باید اذعان کنم که بخش اول آن‌که افزودن مالیات سبز به نظام مالیاتی کشور است در ابتدا باید مالیات سبز توضیح داده شود تا نسبت به آن نظرسنجی شود، به نظر گنگ می‌آید و می‌شود هرگونه تعبیری از آن کرد. عده‌ای از آن به مالیاتی که از صنایع آلوده گرفته خواهد شد نام می‌برند و عده‌ای آن را مالیاتی که واحدهای تولیدی که مواد اولیه خود را از خارج وارد می‌کنند، می‌نامند ولی مالیات سبز واژه جدیدی است که باید وزارت اقتصاد توضیحات بیشتری در مورد آن بدهد. اما در مورد بخش دوم صحبت‌ها یعنی مالیات بر افزایش ارزش دارایی‌ها سوال اساسی این است که معیار سنجش افزایش چیست؟ به حتم اگر پول ملی باشد که ارزش آن در دوسال گذشته به یک‌سوم کاهش پیدا کرد، به نظرم نمی‌تواند سنجش معیار مناسبی باشد زیرا به‌عنوان مثال اگر من ملکی به ارزش صد‌میلیون تومان داشتم و به دلیل تورم ارزش آن 300میلیون‌تومان شده گرفتن مالیات بابت آن اقدام غیراصولی است زیرا اگر با دید مهندسی به آن نگاه کنیم متراژی به ملک من اضافه نشده که بابت آن دولت از من طلب مالیات کند و به همان روال و طبق تورم تمام اجناس مصرفی من قیمت یا همان ارزششان سه‌برابرشده، پس نمی‌توان گفت ارزشی بر دارایی‌های من افزوده شده است. به نظر می‌رسد در حال حاضر هرگونه افزایش مالیاتی باعث فشار براقتصاد و تولید نحیف کشور می‌شود و پیشنهاد می‌کنم دولت قبل از هرگونه تصمیمی با فعالان اقتصادی مشورت کند و از اظهارنظرهایی که باعث ایجاد استرس و شوک به بازار می‌شود، خودداری کند. زمان اصلاحات مالیاتی خیلی مهم است، دولت باید توجه کند که آیا شرایط فعلی برای انجام این کار مناسب است یا نه؟ برای اصلاحات مالیاتی باید الزامات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در نظر گرفته شود. اگر قرار است قانون مالیات اصلاح شود، باید یک قانون جامع تدوین شود، نه اینکه قانون فعلی را وصله پینه کنند و برای نوشتن طرح جامع مالیاتی هم باید استراتژی توسعه اقتصاد ملی در نظر گرفته شود.
اولویت تعیین تکلیف فرار مالیاتی
سعید لیلاز/ کارشناس اقتصادی
در ابتدا باید به دولت یادآوری کرد در مورد افزایش هرگونه مالیات یا اضافه‌کردن گونه جدید مالیاتی به نظام مالیاتی کشور باید ابتدا نگاه کلی به بخش‌هایی که مالیات می‌پردازند داشته باشد. متاسفانه در ایران حدود 50درصد بخش‌ها از پرداخت مالیات معاف هستند که این از لحاظ اقتصادی هیچ‌گونه توجیهی ندارد به‌عنوان مثال بخش کشاورزی در ایران از پرداخت مالیات معاف است و در ظاهر این شاید کمکی باشد به کشاورزان ولی در همین حوزه ما فعالانی داریم با گردش ماهانه میلیاردی که به نظر من معاف‌بودن این افراد از پرداخت مالیات تعجب‌آور است. اگر نگاهی هم به آن 50درصدی که باید مالیات بپردازند داشته باشیم شاهد آن هستیم که حدود 25درصد از آن بخش هم فرار مالیاتی دارند و در عمل مالیاتی که دولت دریافت می‌کند و حدود هفت‌درصد تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد، بر گردن تنها یک‌چهارم فعالان اقتصادی کشور است که اگر دولت دست به اصلاح این وضعیت بزند به قطع شاهد چندین برابرشدن این رقم خواهیم بود. من به دولت پیشنهاد می‌کنم به جای فشار بر قشرهایی که مالیات پرداخت می‌کنند که شامل کارمندان و تولیدکنندگان است و آنها را نیمه روشن اقتصاد کشور می‌نامم نگاهش را بر نیمه تاریک اقتصاد ایران بگذارد که یا فرار مالیاتی دارند یا از نظارت مالیاتی به دور هستند و البته این بخش با درآمدهای کلانی که دارند اگر مجبور به پرداخت مالیات شوند، می‌توانند کمک شایانی به پرکردن خزانه دولت کنند. در مورد سخنان وزیر اقتصاد مبنی بر دریافت مالیات بر افزایش ارزش دارایی‌ها هم باید اشاره کنم این در واقع خوردن از گوشت تولید و نتیجه آن تضعیف این حوزه است به دلیل اینکه وقتی خود دولت با عدم‌کنترل تورم باعث افزایش ارزش دارایی‌های یک شخص شده است چگونه می‌تواند بابت این مالیات دریافت کند، این اقدام نه‌تنها اشتباه است بلکه به دلیل فرار مالیاتی که به آن اشاره کردم امکان عملی‌شدن آن هم غیرممکن به نظر می‌رسد. دولت اگر به فکر افزایش درآمدهای مالیاتی خود است که البته اقدام به‌جایی هم است ابتدا باید خود یک نظام کارآمد برای اداره اقتصاد کشور داشته باشد تا فشار مالیاتی بر قشر ضعیف وارد نشود و بخش تولید که همواره چرخ اقتصاد کشور را به راه می‌اندازد به رکود بیشتر نرود. نظر من این است که به جای پیشنهاد‌های وزیر اقتصاد ابتدا از فرارهای مالیاتی جلوگیری شود و همزمان با آن دولت با مهار تورم و ایجاد یک نظام کارآمد اقتصادی مردم را نه مجبور که تشویق به پرداخت مالیات بکند.
