تالابی كه بوی روغن سوخته می ‌دهد

زيستگاه نيلوفر آبي با هزار و يك تهديد دست و پنجه نرم مي‌كند؛

روزنامه ابتکار: تالاب بين‌المللي انزلي که از ويژگي‌هاي منحصر به فردي از جهت زيست‌محيطي، سياحتي و اقتصادي برخوردار است، يکي از بزرگترين تالابهاي دنياست که به واسطه ورود زباله‌هاي خانگي و آلاينده‌هاي صنعتي، به گفته مسئولان با نابودي فاصله چنداني ندارد.
تالاب انزلي با مساحتي در حدود 20 هزار هکتار در استان گيلان و شهر بندر انزلي از بي‌نظيرترين زيستگاه‌هاي طبيعي جانواران ايران محسوب مي‌شود. اين تالاب زيبا به دليل موقعيت جغرافيايي از نظر ميزان بالاي رطوبت و آب با هيچ‌يک از تالاب‌هاي ايران قابل مقايسه نيست. تالاب انزلي از جمله تالاب‌هاي بين‌المللي ثبت‌شده ايران و از نخستين تالاب‌هاي ثبت‌شده در معاهده رامسر در سال 1971 ميلادي است و به دليل تنوع زيستي فوق‌العاده‌اش داراي اهميت جهاني است که هم بر دريا تاثير مي‌گذارد و هم از آن تاثير مي‌گيرد. تالاب بين‌المللي‌ انزلي در حاشيه جنوب غربي درياي خزر واقع شده و داراي ويژگي‌هاي طبيعي خاصي همچون داشتن نيلوفرآبي صورتي و سفيد و لاله تالاب است و ساليانه محل گذر دهها هزار پرنده مهاجر است. اين زيستگاه زيباي بخشي از حيات وحش ايران در سالهاي اخير با تنگناهاي زيادي مواجه شده‌است و يکي از پرمناقشه‌ترين سال‌ها را در عمر چند هزار ساله‌اش مي‌گذراند.
هجوم بي امان زباله‌هاي شهري، ساخت و ساز جاده و پل براي احداث كمربندي شهر انزلي و ورود روزانه حجم قابل توجهي فاضلاب شهري و رسوب بيش از حد بستر تالاب و كاهش عمق آن ازجمله مخاطراتي است كه هر روزه تالاب انزلي با آنها دست و پنجه نرم مي‌كند. از رودخانه‌هايي که به اين تالاب وارد مي‌شوند مي‌توان به ماسوله روخان، قلعه رودخان، پسيخان، پيربازار، گوهر رود، زرجوب و شيجان رود را نام برد. جزاير متعددي در داخل اين تالاب موجود است که مهم‌ترين آنها عبارتند از: قلم گوده بزرگ و کوچک و ميان پشته.
در ساليان اخير با ورود زباله‌هاي خانگي و آلاينده‌هاي مختلف به تالاب بين‌المللي انزلي که آبروي ايران محسوب مي‌شود، اين نعمت خدادادي در وضعيت بحراني قرار گرفته و با نابودي فاصله کوتاهي دارد به گونه‌اي که مدتهاست مسئولان استاني و کشوري در خصوص آن تذکر مي‌دهند.
با توجه به موقعيت خاص، ارزش اکولوژيکي و هم‌چنين نقش فراملي اين تالاب هرگونه تهديدات زيست محيطي مي‌تواند موجب چالش‌هاي مختلف و تاثيرپذيري اين چالش‌ها در ابعاد مختلف در سطح ملي و فراملي شود. در حال حاضر حتي با سطحي‌ترين توجه، نشانه‌هاي آلودگي آب در اين تالاب مشخص است. تهديدات زيست‌محيطي ناشي از فعاليت‌هاي دريايي و ورود آلاينده‌ها در انزلي يکي از منابع مهم تهديدات زيست‌محيطي اين تالاب است. به گفته كارشناسان، اين تالاب به طرز بي سابقه اي در جلبک آزولا گرفتار شده‌است و ورود آلودگي‌هاي شيميايي موجب خطرات جبران ناپذير براي محيط زيست تالاب انزلي است و در نهايت زيان‌هاي فراواني براي محيط زيست انسان دارد.
در اين بين يك كارشناس شناخته شده محيط زيست در تازه‌ترين گفت‌وگوي خود، از جديدترين تخريب‌گران حيات در اين تالاب پرده برداشته‌است.”اسماعيل کهرم"، کارشناس محيط زيست در رابطه با اين تالاب بين‌المللي به CHN مي‌گويد: عبور و مرور 2800 واحد قايق موتوري و پر سر و صدا در تالاب انزلي جاي امني براي پرندگان و گياهان ساکن اين تالاب نگذاشته‌است. بخش‌هايي از اين تالاب تبديل به پيست قايق سواري شده و قايق‌ها با سرعت بالا و سرسام آور در اين مسيرها که زيستگاه پرندگان و گياهان است، رفت و آمد مي‌کنند.
اين کارشناس محيط زيست با اشاره به ديگر تبعات تردد اين قايق‌ها در تالاب مي‌افزايد: روغن سوزي و بنزين و گازوئيل تخليه شده از موتورهاي اين قايقها سطح آب تالاب را به سطحي از روغن سوخته تبديل کرده‌است، به گونه‌اي که در همه نقاط تالاب روغن سوخته قايق‌ها روي آب ديده مي‌شود. آنگونه که کهرم مي‌گويد، علاوه بر اين هرساله عبور و مرور اين قايق‌ها منجر به بروز تصادف‌هاي زيادي در محوطه تالاب مي‌شود که به بسياري از افراد و گردشگران و بومي‌ها آسيب وارد مي‌کند.وي اضافه مي‌کند: يک سال پيش خودم در بازديد از تالاب وقتي سوار بر يکي از قايق‌ها در حرکت بوديم يک قايق ديگر به شدت با قايق ما برخورد کرد و يکي از همراهان ما به داخل آب پرت شد.
اين کارشناس محيط زيست مي‌افزايد: گويا هيچ حساب و کتابي براي دادن مجوز قايق در اين منطقه وجود ندارد چرا که هر کسي با در اختيار داشتن قايق در محوطه حداکثر استفاده را از آن مي‌کند و گردشگران را به راحتي به همه قسمت‌هاي تالاب و محل زادآوري پرندگان و رويشگاه‌هاي گياهان مي‌برند که اين مسئله تاثيرات بسيار نامناسبي روي اين گونه‌هاي جانوري و گاهي دارد.
کهرم در ادامه، با اشاره به اينکه فصل بهار و تابستان فصل زادآوري پرندگان تالاب است مي‌گويد: در اين فصل تردد قايقهاي موتوري در تالاب افزايش فراواني مي‌يابد و زاد و ولد پرندگان را دچار آسيب و مشکل مي‌کند در حالي که بايد براي تعداد قايق ها، زمان تردد و محل‌هاي عبور و مرور آنها قوانين و حساب و کتابي باشد و بايد برخي محل‌ها براي قايق‌ها ممنوع باشد، اما متاسفانه در اين باره هيچ نظارتي نمي‌شود.
حجم بالاي رسوبات كف تالاب، کم شدن عمق آن و افزايش آلودگي‌هاي متعدد در تالاب انزلي در سالهاي اخير به يكي ديگر از دغدغه‌هاي مردم گيلان و دوستداران محيط زيست بدل شده است. نگراني مردم گيلان در اين رابطه چنان بالا گرفته است كه دو هفته پيش نماينده ولي فقيه در گيلان، دراين خصوص به مسئولان محلي هشدار داد و گفت: از آنجائي که اين تالاب ارزش زيادي براي کشور و استان دارد، از هرگونه سهل انگاري در حفظ محيط زيست آن بايد پرهيز شود. وي افزود: هرساله مسافرين زيادي براي ديدن طبيعت زيباي اين تالاب به گيلان مي‌آيند و رسم مهمان‌نوازي نيست که محيط زيست اين تالاب آلوده باشد. آيت‌الله قرباني خاطرنشان کرده بود كه در حال حاضر آب برخي از رودخانه‌هاي آلوده به تالاب انزلي مي‌ريزد و موجب کاهش عمق اين تالاب مي‌شوند، لذا وقت آن رسيده است که همه را نسبت به اين مسئله حساس و آگاه کنيم تا از ادامه اين روند جلوگيري شود.
در اين رابطه مدير کل حفاظت محيط زيست گيلان با تاييد ورود انواع فاضلاب‌هاي خانگي، کشاورزي و صنعتي از طريق رودخانه‌هاي گوهررود و زرجوب رشت به تالاب انزلي اظهار داشت: فاضلاب‌هاي صنعتي خطرناک‌ترين پسماندها هستند و در حال حاضر شهر صنعتي رشت بيشترين آلودگي‌ها را به رودخانه‌هاي رشت مي‌ريزد که پس از آن وارد تالاب انزلي مي‌شود.
عبدوس با اشاره به اينکه براي احياي تالاب انزلي 90 ميليارد تومان به مدت 5 سال اختصاص يافته‌است گفت: سازمان جهاد کشاورزي گيلان عمليات فيزيکي احياي تالاب را برعهده دارد و محيط زيست گيلان بر عملکردها نظارت دارد. وي با انتقاد از کندي روند اين عمليات، ادامه داد: کندي اين روند دلايل متفاوتي دارد که براي مثال در تله رسوب گير سياه درويشان، پيمانکاري که برنده مناقصه شده بود فاقد دستگاه مناسب لايه‌روب بود و در تله رسوب گير پسيخان نيز با معارض ملکي مواجه شده بود که البته اين مشکلات هم‌اکنون رفع شده‌است.