دوشنبه، 14 فروردین ماه 1391 برابر با 2012 Monday 02 April
روزهای ناامیدی تئاتر ایران
سایت ندای سبز آزادی: تئاتر تقریبا در همه جای دنیا هنر مهجوری است، اما در ایران به مراتب مهجور‌تر است، به ویژه در این سال‌های اخیر.
این امر، ادعای روزنامه‌نگاران یا منتقدان نیست، بلکه اذعان خود هنرمندان تئاتر ایران است. به عنوان مثال، اخیرا بهزاد فراهانی هنرمند پیشکسوت تئاتر گفته است: تئاتر در سال نود، در بی سرو سامانی زیادی بود. سانسورهای بیش از حد و بی قانون نمایش ها لطمه زیادی به تئاتر زد. چنانکه برخی آثار بیش از هشت بار بازبینی شد.
فراهانی با توجه به اعمال سانسورهای سلیقه‌ای که بر اجراهای تئاتر حاکم است گفته: «متاسفانه سانسورهایی که بر نمایش‌ها اعمال می‌شود مرز ندارد و اجرایی و قانونمند نیست هفت یا هشت بار بازبینی برای یک اثر نمایشی فاجعه محسوب می‌شود.»
این هنرمند تئاتر ایران، بی‌برنامگی را معضل اصلی برای اعمال سانسور‌ها دانسته و افزوده است: «بی‌برنامگی برای اعمال خط قرمز و سانسور هنرمندان را دچار تشویش و نگرانی می‌کند و اگر مسئولان همین روند را ادامه دهند، کیفیت کارها نزول پیدا می‌کند. جای تاسف دارد وقتی یک کار اجازه اجرا دارد و در زمان اجرا جلوی ادامه اجرای آن را می‌گیرند.»
بهزاد فراهانی به خبرگزاری میراث فرهنگی اظهار داشته است: «این آشفتگی و نابسامانی مشکل امروز تئاتر نیست اهالی تئاتر به این بی برنامگی حدود سی سال است که عادت دارند و برای ما مساله جدید و تازه‌ای نیست.»
او به مسئولان جمهوری اسلامی طعنه زده و ادامه داده: «باید از مسئولان پرسید اصلا لازمه وجود تئاتر در یک مملکت را می‌دانند یا نه؟ شاید مسئولان تئاتر را یک چیز پیش پا افتاده تلقی می‌کنند که اینقدر آن را به حاشیه رانده‌اند. اگر می‌خواهند شرایط تئاتر را در این وضعیت نگه دارند به نظر من بهتر است تئاتر نداشته باشیم تا اینکه بخواهیم اینگونه و با این شرایط ناگوار و سخت تئاتر به روی صحنه ببریم. شرایط کنونی تئاتر برای ما هنرمندان بسیار بد شگون و تلخ است.»
اما بهزاد فراهانی تنها کسی نیست که اخیر علیه وضع موجود اعتراض کرده، حمیدرضا پورآذری از کارگردانان صاحب سبک و با تجربه تئاتر ایران نیز در گفت‌وگو با همین خبرگزاری گفته است که در سال گذشته، ممیزی‌ها کمر تئاتر را خم کرد.
پورآذری درباره وضعیت تئاتر ایران در سال نود گفته است: «متاسفانه تئاتر در سال گذشته شرایط خوبی نداشت زیرا با اتفاقاتی که برای چند نمایش افتاد، اعمال ممیزی‌های شدیدی به خصوص در نیمه دوم سال برای تئاتر به وجود آمد. امسال بسیاری از نمایش‌ها هفت دفعه بازبینی شد و در بازبینی‌ها علاوه بر حذف قسمتی از نمایشنامه چند شخصیت را حذف می‌کردند. وقتی گروهی برای تمرین خود را آماده می‌کند مرحله بازبینی را از قبل گذرانده و به هیچ وجه خوش‌آیند نیست که باز هم در زمان اجرا آن هم برای چندین بار مورد بازبینی قرار بگیرد.
این کارگردان تئاتر ادامه داده: «برای خلق یک اثر خوب باید به هنرمند اجازه داد که اندیشه و فکر خود را روی صحنه بیاورد ولی متاسفانه با ممیزی‌های زیاد و بیش از حد دیگر چیزی از یک اثر باقی نمی‌ماند و به شکل اولیه خود شباهتی ندارد اگر ممیزی‌ها تعریف شده باشند اهالی تئاتر می‌توانند در چارچوب یک خط قرمز مشخص کاری را روی صحنه ببرند.»
اما این فقط هنرمندان تئاتر نیستند که مورد بی‌مهری واقع می‌شوند، بلکه این روزها سالن‌های تئاتر در ایران نیز روزهای بدی را می‌گذرانند.
خبرگزاری مهر به تازگی گزارش داده است که حرفه‌ای ترین مجموعه تئاتری ایران به سختی نفس می‌کشد.
بر اساس این گزارش، مجموعه «تئاتر شهر» تهران این روزها در بین سازه‌ها و کارگاه‌های مختلفی قرار گرفته که هر کدام از این کارگاه‌ها تأثیراتی منفی در فعالیت‌های مجموعه تئاتر شهر و فضای این مجموعه تئاتری می‌گذارند.
مجموعه تئاتر شهر به عنوان یکی از مهمترین بناهای هنری و حرفه‌ای ترین مجموعه تئاتری کشور از فضایی مناسب در پیرامون خود محروم است.
سال‌های سال است که بخشی از فضای پیرامون مجموعه تئاتر شهر تبدیل به مکانی برای تجمع برخی افراد غیر فرهنگی و هنری شده است که محیط را برای حضور خانواده‌ها و افراد علاقه‌مند به هنر و تئاتر نامناسب کرده است.
از سوی دیگر مجموعه تئاتر شهر به دلیل ساخت و ساز مجتمع فرهنگی و هنری در ضلع جنوبی خود از امکان داشتن پارکینگ محروم شد و مخاطبان برای دسترسی به این بنای هنری با مشکل مواجه هستند.
بارها و بارها هنرمندان و مدیران و مسئولان تئاتر درباره آسیب‌هایی که چنین اقداماتی در پیرامون تئاتر شهر به این مکان فرهنگی و هنری وارد می‌شود واکنش‌های مختلفی را نشان داده‌اند اما هیچگاه مدیریت شهری به این موضوع توجه خاصی نشان نداده است.
با این حال، در این شرایط بحرانی هنرمندان تئاتر باید مواظب باشند که دست از پا خطا نکنند.
نمونه برخوردی که چندی پیش با اجرای نمایش «هدا گابلر» شد به خوبی رفتار جمهوری اسلامی را نسبت به تئاتر نشان می‌دهد.
این نمایش که نوشته هنریک ایبسن، نمایشنامه‌نویس مشهور نروژی، و به کارگردانی وحید رهبانی بود در حالی که تماشاگران برای دیدن این تئاتر بلیت خریده و منتظر ورود به سالن بودند، متوقف شد.
یک روز بعدش دادستان تهران گفت که برای کارگردان و عوامل نمایش «هدا گابلر» که توقیف شده است، پرونده قضائی تشکیل شده و آن‌ها به دادسرا احضار شده‌اند. به گفته آقای دادستان «بر اساس گزارش‌های رسیده»، نمایش هدا گابلر از لحاظ محتوا و شیوه اجرا «مشکلاتی» داشت و با هر فعالیتی که «امنیت فرهنگی اجتماع را به مخاطره بیندازد»، مقابله خواهد شد.
پس از این برخورد بود که هیأت مدیره خانه تئاتر به وزیر ارشاد نامه‌ای نوشت و گفت که «اتفاقات اخیر در هنر تئاتر، امنیت شغلی و روحی هنرمندان تئاتر را متزلزل کرده است.»
همان سال یعنی سال 89، در جشنواره تئاتر، مجید سرسنگی، یکی از استادان تئاتر در ایران گفت که «ریشه‌ی تئاتر درحال خشكیدن است و ما برگ‌هایش را براق می‌كنیم!»
همچنین در این سال‌ها، بعضی از تئاترها را به جرم «توهین آشکار به انقلاب و نظام در تئاتر شهر» توقیف کرده‌اند؛ نمونه‌اش «تماشاچی محکوم به اعدام» نوشته «ویسنی یک» نمایشنامه نویس مخالف دولت رومانی در پنجاه سال پیش که از سوی روح الله جعفری در تهران روی صحنه رفت.
رسانه‌های حکومتی درباره این تئاتر نوشتند که «سایه نظارت از تئاتر ایران کوتاه شده است.» اما هنرمندان در عوض وضعیت تئاتر را بسیار مبهم و نامطمئن توصیف كردند.
محمد یعقوبی گفت: متاسفم كه فضا را ناامیدكننده می‌دانم، نمی‌توانم به امیدواری تظاهر كنم.
خبر بعدی: کلاسهای تخصصی مصباح یزدی برای نیروهای قدس