بازار شب عید؛ «گرانی» بدون مضاف الیه

سایت فرارو: گرانی، این روزها، هیچ مضاف الیهی را بر نمی تابد. اگر روزگاری «گرانیِ گوجه فرنگی» توجه همه رسانه ها را به خود جلب می کرد، اما اکنون یک مسأله عام شده است و مخصوص یک یا چند کالای خاص نیست و همین عمومی بودن آن موجب شده برای همه عادی شود.

اما در هر حال همیشه با نزدیک شدن سال نو، چند نوع کالا هستند که پر رنگ تر از بقیه در سبد نیازهای جامعه تعریف می شوند. یکی از این کالاها پوشاک است که قیمت آن در این روزهای آخر سال برای مردم قابل اهمیت است. پوشاکی که به گفته بسیاری از فروشندگان بین بیست تا پنجاه درصد گران تر از سال گذشته شده است و حتی برخی فروشندگان با توضیحی بیشتر و شاید هم صادقانه تر تورم بیست درصد را «اسمی» می نامند و افزایش قیمت حقیقی را پنجاه درصد به بالا اعلام می کنند.

یکی از خریداران در بازار جمهوری با تأکید بر عدم توانایی مردم برای خرید شب عید می گوید: «کارمند یا کارگری که حدود چهارصد تا ششصد هزار تومان حقوق می گیرد و بیش از نیمی از آن را برای اجاره بها و یا قسط وام و .. باید پرداخت کند چقدر می تواند برای پوشاک جدیدِ خانواده اش هزینه کند؟ وقتی که معمولی ترین شلوار ها هم قیمتی بین سی تا شصت هزار تومان دارند و یا مانتو که جنس معمولی آن بیش از چهل هزار تومان است و یک جفت کفش مناسب که کمتر ازسی هزار تومان نیست، منِ کارمند جزء کی می توانم لا اقل برای فرزندانم یک دست لباس کامل بخرم؟»

گران شدن کالایی چون پوشاک در ماه آخر سال همواره یک سری دلایل عمومی دارد اما امسال اوج گیری ناگهانی سکه و دلار که چندی پیش اتفاق افتاد برای فعالان این حوزه بهانه ای مضاعف شد تا عده ای به حق و بسیاری هم به ناحق بر قیمت کالاهایشان بیفزایند. گرچه برخی از وارد کنندگانی که دلار را، به ناچار گران خریدند تا جنس وارد کنند تا حدی محق هستند، اما حقیقتا چند درصد از کالاها وارداتی هستند و یا چند درصد از کالاهای موجود در بازار در آن یک هفته وارد شدند که این چنین تمام بازار متأثر از آن شد؟!

"گران شدن دلار" پاسخ بهانه وار بسیاری از فروشندگان در پاسخ این سوال مشتریانی است که می پرسند: "چرا اینقدر گران است؟" قدر مسلم گرانی سکه و دلار بیش از آنکه از این منظر بازار را متاثر از خود کرده باشد، تأثیر روانی و انتزاعی بر ملتهب شدن همه بازار اقتصادی ایران داشت و در حقیقت وضعیت بحرانی آن بود که همه بازار را بحرانی کرد.

اما به هر حال در آن چند روز، به اعتراف خود فعالان صنف پوشاک، خیلی از فروشندگان، اجناس خود را در انبارها نگه داشتند و نفروختند تا نتیجه آن التهاب مشخص شود و متضرر نشوند یا سود بیشتری ببرند. گرچه برخی هم محق بودند. چرا که بخش زیادی از پارچه ها، مانند پارچه کت و شلوار تولید کنندگان از چین وارد می شود در نتیجه این قبیل تولید کنندگان از این بابت حق دارند که اجناسشان گران تر از حد انتظار باشد.

گرانی سرسام آور پوشاک بچه گانه
وقتی از چرایی گران بودن پوشاک به ویژه لباس های بچه گانه از فعالان این حوزه پرسیدیم، پاسخ های جالبی از فروشندگان بازارهای امامزاده حسن، جمهوری، تیراژه و شهرک غرب شنیدیم. زیرا لباس بچه گانه با اینکه همه اجزای آن در ایران تولید می شود اما به اعتراف خود فروشندگان بیشترین سوء استفاده در این بخش از بازار و نیز در بخش لباس زنانه اتفاق می افتد.

یکی از فروشندگان دلیل این سوءاستفاده را این گونه بیان می کند: «در خانواده های طبقه متوسط و متوسط به پایین، به دلیل محدودیت مالی، اولویت اول برای خرید لباس، کودکان هستند. سپس فرزندان نوجوان و جوان و بعد مادر خانواده و در نهایت پدر خانواده.» و به قول یکی از خریداران اگر پولی باقی ماند برای خودمان( مادر یا پدر) هم چیزی می خریم.

گرچه یکی از تولید کنندگان زحمت بالای دوخت لباس بچه گانه را دلیل گرانی آن اعلام کرد اما برخی دیگر زحمت دوخت لباس بچه گانه را در مقابل زحمت دوخت لباس هایی چون کت و شلوار مردانه و یا لباس زنانه اصلا قابل قیاس نمی دانند و معتقدند: «بالا بودن قیمت لباس های بچه گانه صرفا ناشی از سوء استفاده برخی فروشندگان از عاطفه پدر و مادر نسبت به فرزندانشان و یا در واقع سوء استفاده از همان در اولویت بودن کودکان برای خرید لباس شب عید است. زیرا برای تولید لباس بچه گانه حتی کار و وقت کمتری نیاز است و طرح ها هم ساده ترند.»

تولید کننده دیگری نیز معتقد است: «چون طرح های این لباس ها به روز است و بسیار سریع تغییر می کنند، برای حفظ بازار و با توجه به در حال رشد بودن بچه ها طرح ها باید همواره نو شوند، درنتیجه این دسته از لباس ها بنجلی بیشتری دارند و اگر بیش از حد نیاز بازار تولید شوند روی دست تولید کننده و فروشنده می مانند در نتیجه برای رفع این زیان ناچارند که قیمت ها را اندکی از حد انتظار بالاتر ببرند.»

تعطیلی کارگاه های کفش
فارغ از این مسائل یکی از فعالان حوزه تولید کفش با اعلام این خبر که در یک هفته اخیر بسیاری از تولید کنندگان این حوزه کارگاه خود را تعطیل کرده اند، گفت: «در سی سال گذشته سابقه نداشته است که ما یک ماه مانده به عید مجبور شویم کارگاه ها را تعطیل کنیم و این برای اولین بار است که این اتفاق می افتد.»

وی دلیل این امر را این گونه تشریح کرد: «وقتی قیمت ها از حد معمول بالاتر رود مردم توان خرید را از دست می دهند و درنتیجه بازار می خوابد. دلیل گران شدن کفش هم این است که ما تا چندی پیش برای خرید هر "پا" چرم( «پا»: یک قطعه مربعی چرم که اندازه هر ضلع آن حدود30 سانتی متر است و برای یک جفت کفش استفاده می شود) سه هزار تا سه هزار و پانصد تومان پرداخت می کردیم و اکنون قیمت آن به پنج هزار و پانصد هزار تومان رسیده است و مواد اولیه دیگر نیز مانند چسب و میخ و .. به همین میزان گران شده اند.»

نارضایتی فروشندگان پوشاک از وضعیت بازار
در نهایت، با وجود این که پوشاک با افزایش شدید نسبت به سال گذشته روبه رو است اما واقعیت این است که حتی خود فروشندگان هم دخل خود را در مقایسه با سال گذشته در همین روزها کمتر از نصف اعلام می کنند و شکایت دارند که هر چه به عید نزدیک تر می شویم با اینکه حقوق و عیدی کارمندها هم پرداخت شده است وضع بازار بدتر می شود.

چنان چه یکی از تولیدکنندگان پوشاک بحث هایی چون سوء استفاده از در اولویت بودن کودکان برای لباس شب عید و موارد مطرح شده در این گزارش را طبیعی می نامد و می گوید: «این موارد همواره بوده و آنچه جدید است و قیمت ها را از حد معمول بالاتر برده، گران شدن تمام کالاها است و دلیل اصلی گران بودن پوشاک یا تولیدات ما وضعیت کلی اقتصاد کشور و گران شدن ناگهانی همه کالاها ست. وقتی تولید کننده و یا فروشنده ای ناچار شده هزینه بیشتری برای مواد اولیه، اجاره بها، حمل و نقل و بسیاری از هزینه های روزمره خود بپردازد ناچار است برای حفظ سطح زندگی خود، بر قیمت تولیدات یا کالاهای تجاری خود بیفزاید.»

این گونه است که تمام کالاها در حلقه ای زنجیروار گران شده اند تا واژه «گرانی» به تنهایی و بدون هیچ مضاف الیهی توصیف کننده وضعیت کنونی قیمت کالاها باشد و بیشترین زیان را نیز مصرف کنندگان می پردازند؛ به ویژه آن دسته مصرف کننده هایی که نه تولید کننده هستند که بر قیمت تولیداتشان بیفزایند و نه تاجر که بر قیمت کالاهایشان.