یکشنبه، 30 آذر ماه 1404 = 21-12 2025
یلدا؛ صدای خاموشناشدنی زنان و دختران افغانستان در حکومت طالبان
سازمان حمایت از جامعه مدنی و خبرنگاران افغانستان به مناسبت فرارسیدن شب یلدا، این آیین کهن و نماد پیروزی نور بر تاریکی، پیامی منتشر کرد و آن را به مردم آزاده، بهویژه زنان مقاوم افغانستان، تبریک گفت. اعضای این سازمان که در ایران گردهم آمده بودند، شب یلدا را فرصتی برای یادآوری دردها، محرومیتها و مقاومت مردم افغانستان دانستند.
در این گردهمایی، شرکتکنندگان در کنار شعرخوانی، داستانخوانی و حافظخوانی، از رنجهای دخترانی یاد کردند که از آموزش محروماند و زنانی که زیر سایه تبعیض و محدودیتهای شدید زندگی میکنند. آنان تأکید کردند که صدای زنان و دختران افغانستان – حتی در غربت – خاموش نشده و هر روز رساتر شنیده میشود.
اعضای سازمان حمایت از جامعه مدنی و خبرنگاران افغانستان در پایان این مراسم تأکید کردند همانگونه که شب یلدا با سپیدهدم پایان مییابد، تاریکی تبعیض، نابرابری و خاموشی نیز روزی پایان خواهد یافت و آفتاب آزادی و برابری بر سرزمین افغانستان خواهد تابید.
شب یلدا آیینی کهن است که همواره خانوادهها را گردهم میآورد؛ اما برخی خانوادهها در افغانستان میگویند این شب دیگر رنگوبوی سالهای گذشته را ندارد. آنان میگویند با وجود محدودیتهایی که طالبان وضع کردهاند، همچنان میکوشند این شب را، هرچند در جمعی کوچک و در سکوت، در کنار خانواده گرامی بدارند.
کبرا، ساکن کابل، به رادیو آزادی گفته است پیش از بازگشت طالبان به قدرت، شب یلدا فرصتی برای دورهمیهای گسترده، شعرخوانی و شادی بود، اما اکنون این آیین به محفلهایی محدود در چهاردیواری خانهها خلاصه شده است.
او میگوید: «حتی تجلیل از کوچکترین مراسم باعث میشود ذهن ما کمی آرامتر شود و محدودیتهایی را که جامعه بر ما تحمیل کرده، برای لحظاتی نادیده بگیریم. هرچند اگر این محدودیتها نبود، دوست داشتیم این شب را با جمعی از زنان، دوستان و همکاران بهصورت گسترده جشن بگیریم، اما فعلاً در این شرایط، یلدا را بهشکلی ساده برگزار میکنیم.»
کرشمه، از ساکنان ولایت هرات، نیز میگوید هرچند یلدا امروز سادهتر و بیسروصدا برگزار میشود، اما همچنان برای خانوادهاش معنای امید و زندهماندن فرهنگ را دارد.
او میافزاید: «برخی از عزیزان ما دیگر کنارمان نیستند و جایشان در این شب طولانی خیلی خالی است. با این حال، برای یلدا آماده شدیم و دخترانم از چند روز پیش دربارهاش حرف میزنند و خوشحالاند. همین خوشیهای کوچک دل ما را گرم میکند.»
پیش از حاکمیت دوباره طالبان، بسیاری از افغانها شب یلدا را با شور و آزادی بیشتری جشن میگرفتند؛ آیینی که معمولاً با گردهماییهای بزرگ خانوادگی و حضور همزمان زنان و مردان همراه بود.
در آن سالها، برنامههای فرهنگی مانند شعرخوانی، موسیقی و محافل ادبی نیز در شهرهایی چون کابل، هرات، مزارشریف و بامیان، در مراکز فرهنگی، کتابخانهها و مهمانخانهها برگزار میشد.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان، در سالهای گذشته گفته بود که این گروه «مخالف هرگونه مراسمی هستند که در اسلام وجود ندارد و از آن تجلیل نمیکنند».
با این حال، بسیاری از شهروندان افغانستان و فعالان فرهنگی و مدنی تأکید میکنند که شب یلدا بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی مردم است، نه یک آیین دینی، و میتواند صرفاً بهعنوان سنتی فرهنگی پاس داشته شود.
شب یلدا یا چله امسال مصادف با شامگاه یکشنبه ۳۰ آذر بود اما شماری از افغانها، بهویژه در خارج از کشور، این شب را یک روز زودتر، در ۲۹ آذر، جشن گرفتند.
English SummaryThe Afghan Civil Society and Journalists Support Organization released a message for Yalda Night, celebrating this ancient event symbolizing the victory of light over darkness, especially to the resilient women of Afghanistan. During a gathering in Iran, members reflected on the pain, deprivation, and resistance of the Afghan people, highlighting the struggles of girls denied education and women facing severe discrimination.
Participants shared poetry and stories, affirming that the voices of Afghan women and girls remain strong, even in exile. They expressed hope that, like Yalda, which ends with dawn, the darkness of discrimination will one day cease, allowing freedom and equality to shine in Afghanistan.
While Yalda traditionally brings families together, many in Afghanistan feel it has lost its former joy due to Taliban restrictions. Kabira from Kabul noted that before the Taliban's return, Yalda was a festive occasion, but now it’s reduced to quiet gatherings at home. She emphasized that celebrating even the smallest events helps ease minds burdened by restrictions.
Karishma from Herat stated that despite a simpler Yalda, it still symbolizes hope and cultural resilience, with her daughters eagerly anticipating the celebration. Before the Taliban’s resurgence, Yalda was marked by larger family gatherings and cultural events in cities like Kabul and Herat.
Despite the Taliban's opposition to such celebrations, many Afghans see Yalda as an important part of their cultural identity, distinct from religious practices. This year, Yalda Night coincided with December 21, though some celebrated a day earlier.
