در سالهای اخیر تغییر اقلیم و تبعات آن شامل افزایش متوسط دمای هوا و کاهش بارندگی به تسریع روند بیابانزایی در بخشهایی از استان گلستان دامن زده است و در حالی که فصل سرد معمولا سرسبزترین ایام شبهجزیره میانکاله است، اما افت محسوس میزان بارش در شرق مازندران و غرب گلستان در سال جاری باعث شده است که زمستان امسال به شکل ملموس شاهد بیابانی شدن بخشهایی از میانکاله باشیم. این مساله در کنار تامین نشدن حقابه محیطزیستی و برداشت بیش از حد آب بخصوص توسط بخش کشاورزی در اراضی بالادست تالاب میانکاله، به خشک شدن این تالاب دامن زده است. در این میان وقوع اتفاقات مشابه در سایر مناطق گلستان به همراه بعضی دستکاریهای انسانی نظیر پروژه لایروبی خلیج گرگان یا طرح زهکشی 120 هزار هکتاری، به روند بیابانزایی در بخشهای دیگری از استان گلستان نیز سرعت بخشیده و این مناطق را در آستانه تبدیل شدن به کانون گرد و غبار قرار داده است.
تالاب بین المللی میانکاله با 68 هزار و 800 هکتارشامل 24 هزار هکتار خشکی و 44 هزار هکتار آبی یا تالابی یکی از تنها بازمانده جنگلهای جلگه ای هیرکانی است که تالاب زیستی آسیا، بهشت پرندگان آسیا مهمترین محل تخمگذاری و پرورش ماهیان خاویاری بخش هایی از ویژگی منحصر به فرد این منطقه است که آن را در ایران و جهان ممتاز کرد.
معاون فنی و آبخیزداری حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری با توضیح این که شدت کاهش آب سفره های زیر زمینی در منطقه شرق استان هر سال در حال گسترش است، گفت: فرایند خشک شدن تالاب بین المللی میانکاله با وجود اجرای طرح آبخیزداری در منطقه بالا دست شدت گرفته است.
اسماعیل مختارپور روز سهشنبه در گردهمایی آموزشی و ظرفیت سازی طرح ترسیب کربن استان های بیابانی منطقه یک کشور در ساری با اظهار این که امروز شرایط زیستی پرندگان مهاجر به دلیل کمبود آب در این تالاب با خطر جدی مواجه شده است، ادامه داد: به طور قطع تا چند سال آینده خطر گسترش ریزگرد در میانکاله نیز دور از انتظار نیست.
وی با توضیح این که به ازای هر هکتار آبخیزداری، ۵۳۰ متر مکعب در آبخوان ها تقویت می شود، ادامه داد: اکنون با توجه به اهمیت حفاظت از منابع آبی میانکاله چهار طرح آبخیزداری در قالب بند و رسوپ گیر در حوزه ساحلی بهشهر و گلوگاه در حال اجرا است.
وی خاطرنشان کرد: در حالی که تا چند سال گذشته تا سه چهارم از پای پرندگان مهاجر در داخل آب تالاب میانکاله بوده است، اما اکنون به دلیل کم بارشی عمق آب این تالاب کاهش محسوسی یافت و کمتر از از یک چهارم پای پرندگان داخل آب قرار دارد.
معاون فنی و آبخیزداری حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری به عقب نشینی آب دریای خزر که مزید بر علت چالش های منابع طبیعی شمال شده است، اشاره کرد و افزود: تغییر اقلیم در مازندران سبب شد تا حجم زیادی از برف به دلیل افزایش دمای هوا در ارتفاع به یکباره ذوب شود، از طرفی بارندگیهای سیل آسا به جای نم نم باران هر سال در این خطه شمالی در حال افزایش است.
وی با بیان اینکه موضوع فرونشست در دشت ممنوعه بهشهر و گلوگاه تا منطقه مرکزی نیز از دیگر مشکلات منابع طبیعی است که از سوی کارشناسان مطرح شده است، گفت: بنابر گزارش های ارایه شده به نظر می رسد پای پدیده فرونشست در دشت ممنوعه بهشهر و گلوگاه در شرق استان باز شده است.
کارشناسان حوزه آب و خاک فرونشست را آخرین مرحله از مرگ زمین و وخیمترین مرحله بیابانزایی توصیف میکنند. پدیدهای که پیامد برداشت بیضابطه و زیاد آب از منابع زیرزمینی است. یعنی همان اقدامی که سالهاست در مازندران به شکل گسترده و بدون توجه به هشدارها انجام میشود.
تالاب میانکاله که از دهستان میانکاله در شهرستان بهشهر تا آشوراده در استان گلستان وسعت دارد. این منطقه به دلیل داشتن پهنه آبی مناسب با ذخایر غذایی غنی و آبزیان همه ساله پذیرای بیش از ۳۰ تا ۴۰ گونه از پرندگان مهاجر زمستان گذران و بیش از ۱۰۰ گونه از پرندگان بومی آبزی و کنارآبزی است.
این تالاب با داشتن پناهگاه حیات وحش به مساحت حدود ۲۲ هزار هکتار در حوزه مازندران و تنوع گیاهی از جمله درختان سازیل و انار وحشی که تغذیه برخی پرندگان را تشکیل میدهد توانست بیش از ۵۰۰ گونه جانوری را در خود جای دهد و به نوعی بهشت پرندگان استان نام بگیرد و با این تنوع زیستی به عنوان یکی از ذخیره گاههای زیست کره جهان از سوی سازمانهای جهانی حفاظت از محیط زیست قرار گرفت.