دوشنبه، 9 تیر ماه 1404 = 30-06 2025
ایران؛ چگونه جنگ، گاهی به‌طوری عجیب، فصلی دیگر را رقم می‌زند؟
جنگ مهیب است و ویرانگر و بزرگ‌ترین تخریب‌گر زندگی اجتماعی و فردی انسان‌هاست؛ ولی به‌طور اجتناب‌ناپذیر، درس‌هایی هم برای بشریت آفریده است. تاریخ نشان داده است که جنگ، نقاب از چهره‌ی قدرت‌های شیطانی برمی‌دارد. جنگ اخیر هم بیش از هر زمان دیگر، نقاب از چهره‌ی ۴۶ سال پروپاگاندای جمهوری اسلامی برداشت؛ چهره‌ای که حتی در چشم طیفی از هواداران نظام نیز دیگر قداستی ندارد.
شاید هیچ رویدادی به اندازه‌ی جنگ، واقعیت قدرت‌های به‌ظاهر پرهیمنه را عیان نکند. نظام‌هایی که با ریا، سانسور و تبلیغات، خود را قوی جلوه می‌دهند، ناگهان در آتش جنگ، تهی و متزلزل ظاهر می‌شوند. حاکمیت ملایان که بیش از چهار دهه با ابزار دین و خشونت حکومت کرده، در همین چند روز جنگ، بخشی بزرگ از قدرت پوشالی‌اش را از دست داد.
تمامیت‌خواهی ولایت فقیه، از همان آغاز با استقرار حاکمیت روحانیت در ۱۳۵۷، تهدیدی جدی برای آزادی‌های مدنی، حقوق فردی و توسعه‌ی سیاسی ایران بود. اما جنگ اخیر، نه تنها افکار عمومی را به سوی این حقیقت سوق داد، بلکه ساختار درونی حاکمیت را نیز با لرزه‌هایی جدی مواجه کرد. آن هیمنه و هیاهو که سال‌ها با تبلیغ، تهدید و ارعاب، جلوه‌فروشی می‌کرد، ناگهان بی‌اعتبار شد؛ هم در نگاه مردم ایران، هم در چشم جهانیان.
چهار دهه رجزخوانی و تهدید علیه «نظام سلطه و استکبار»، و ادعای رهبری امت اسلامی، در عمل چیزی جز بی‌اعتباری حتی در رسانه‌های حکومتی به‌همراه نداشت. ولی فقیه که خود را جانشین خدا می‌پنداشت، اکنون در جایگاه حکومتی گرفتار شوک و تلاطم واقع شده است. این تصویر، تنها شکست نظامی یا سیاسی نیست؛ فروپاشی یک اسطوره‌سازی توتالیتاریستی است.
اما رژیم خامنه ای این‌روزها برای حفظ بقای خود چه می‌کند؟ پاسخ روشن است: سرکوب. دستگاه‌های امنیتی، قضایی و تبلیغاتی نظام بلافاصله وارد عمل شدند؛ موجی از دستگیری، تهدید، شکنجه و اعدام به راه افتاد تا لرزش پایه‌های حکومت را جبران کند. اما این اقدامات بیش از آن‌که نشانه‌ی قدرت باشند، اعتراف به ترس‌اند؛ ترس از مردم، از خیزش و از پایان محتوم.
نکته‌ی تعیین‌کننده اما این است که این‌بار جامعه‌ی ایران آماده‌تر از همیشه است. اگر پیش از جنگ، روند تقابل اجتماعی با حاکمیت آهسته و گاه فرسایشی به نظر می‌رسید، اکنون شتاب خواهد گرفت. گفتمان سیاسی جامعه دیگر بر سر امکان اصلاح یا مماشات نیست؛ بلکه بر محور سرنگونی شکل خواهد گرفت. این دگرگونی در افق فکری مردم، از پیامدهای جنگ اخیر علیه حاکمیت است.
جنگ، باوجود هزینه‌های انسانی و اجتماعی‌اش، گاهی به‌طوری عجیب، فصلی دیگر را در حیات سیاسی و اجتماعی رقم می‌زند. برخی انقلاب‌های بزرگ دو قرن گذشته، گواهی این واقعیت‌اند. اکنون نیز آن‌چه از آثار این جنگ در ایران باقی مانده، جامعه‌ای است که نه‌تنها حقیقت را دریافته، بلکه بیش از گذشته، خواهان تغییر است.
دستگاه ولایت، گرچه همچنان با خشونت دست‌وپا می‌زند، اما دیگر از آن جباریت تحمیلیِ عقیده و سیاست، کرباسی بیش نمانده است.
English SummaryThe article discusses the devastating impact of war, highlighting its role in revealing the true nature of oppressive regimes. The recent conflict has exposed the Iranian regime's propaganda, diminishing its perceived power even among supporters. It argues that war unveils the fragility of authoritarian systems, as seen in the Iranian leadership's loss of credibility. In response to the threat to its stability, the regime resorts to repression, including arrests and violence, reflecting its fear of the populace. The article concludes that the Iranian society is now more prepared for change, shifting from a focus on reform to a desire for overthrowing the regime.
