خون‌آشام عزیز، یادت به خیر!

برخی داده‌ها مانند تب‌سنج است که می‌توان آن‌ها را زیر زبان جامعه گذاشت و تب آن را اندازه گرفت. واقعیت این است که دیکتاتورها به دلیل تأثیرگذاری عمیقی که بر حیات یک ملت دارند، تا سال‌ها و دهه‌ها پس مرگ زنده می‌مانند و پس از مرگ نیز حکومت می‌کنند. برخی هم مانند استالین هستند که روحش هفت دهه پس از مرگش دوباره در روسیه حلول کرده است.

همه‌چیز حکایت از این دارد که استالین‌دوستی در روسیه شتابان در حال افزایش است؛ این در حالی است که در اوج کمونیسم، حتی رهبران شوروی به این نتیجه رسیده بودند برای حفظ آبروی خود و برج‌وباروی کمونیسم باید «استالین‌زدایی» پیشه کنند! بلافاصله پس از مرگ استالین، دولت شوروی بی‌درنگ بسیاری از زندانیانی که گرفتار اتهامات بی‌پایه‌واساس او بودند آزاد کرد. فقط سه سال پس از مرگ او، بالاترین مقام سیاسی شوروی، خروشچوف، در سخنرانی محرمانه‌اش در کنگرۀ بیستم حزب، روش‌ها و کردار استالین را به شدت تقبیح کرد. هشت سال پس از مرگ استالین، در ۱۹۶۱، جنازه‌اش از آرامگاه میدان سرخ به جای دیگری منتقل شد و چندی بعد همۀ مجسمه‌ها و بناهای یادبود او از فضای عمومی محو شد. نسل‌های بعدی حتی در دوران اتحاد شوروی نیز اطلاعات زیادی دربارۀ استالین دریافت نمی‌کردند. دلیل آن واضح بود. تمام روزهای دوران استیلای سه دهه‌ای استالین بر شوروی همراه بود با کشتار و زندان و تبعید مردم؛ نه مردم بیگانه، مردم شوروی. حتی فرمانروایان و شهریاران قرون وسطا و عهد باستان هم چنین بی‌پروا همۀ رفقا و همقطارانشان را قتل‌عام نکردند که استالین کرد.

به هر حال روزی روسیه از قبضۀ حزب کمونیست خارج شد، بایگانی‌ها گشوده شد و به لطف آزادی بیان و مطبوعات آزاد ابعاد مهیب جنایات استالین افشا شد. اما این پایان بازی نبود. در سرزمینی که «اقتدارگرایی» ریشه‌هایی تا اعماق زمین دارد و پیشواپرستی شایع است، شبح دیکتاتورهای مُرده مترصد می‌مانند تا باز در ذهن جامعه حلول کنند. این طبیعی است که با گذر زمان نگاه مردم به فرمانروایان قدیمی عوض می‌شود، اما وقتی سیاهۀ سیاهکاری‌های آن دیکتاتور سر به فلک بکشد، عشق دوباره به آن دیکتاتور چه معنایی دارد؟ این همان اتفاقی است که امروز در روسیه با ترفندهای پوتینیستی و با همت گروه‌های کمونیستی در حال وقوع است.

وقتی مردم یک کشور دیکتاتور پیشینشان را فقط به این دلیل که نام کشورشان را در جهان بلندآوازه کرده دوست داشته باشند، بزرگ‌ترین برنده کسی خواهد بود که خود را جانشین آن دیکتاتور بزرگ می‌داند. همۀ آن عشق و نوستالژی تاریخی ناخواسته و ناخودآگاه به سوی جانشین امروزی او سرازیر می‌شود. برندۀ اصلی استالین‌دوستی مردم روسیه هم کسی جز پوتین نیست؛ با این امتیاز بزرگ که پوتین می‌تواند مدعی باشد، فضایل استالین را دارد و رذایلش را نه.

لِف گودکوف، مدیر مؤسسۀ افکارسنجی لِوادا، نیز معتقد است این استالین‌دوستی بیش از همه از کرملین و پوتین آب می‌خورد. پوتین که زمانی خود افسر اطلاعاتی بود اگر هم استالینیست نباشد ــ که قطعاً نیست ــ مزایای امنیتی نظام استالینی را می‌پسندد، ضمن اینکه با مصادره کردن استالین برای خود، برگۀ آسِ کمونیست‌های امروزی را هم می‌بُرَد؛ و مهم‌تر از همۀ این‌ها می‌تواند استالین را به نمادی در بازی ملی‌گرایانۀ خود بدل کند... این همه سود... یک تیر و این همه نشان...

طبق تحقیق مؤسسۀ افکارسنجی لِوادا، همین یک سال پیش ۵۶ درصد روس‌ها استالین را «رهبری بزرگ» می‌انگارند؛ یعنی دوبرابر درصدی که در سال ۲۰۱۶ وجود داشت. طبق نظرسنجی دیگری مربوط به ۲۰۱۹ بیش از هفتاد درصد روس‌ها ارزیابی مثبتی نسبت به عملکرد استالین داشتند. در ۲۰۱۷ حدود ۴۶ درصد مردم روسیه نگاه مثبتی به استالین داشتند (این میزان فقط ۵ سال پیش از آن ۲۸ درصد بود!). در نظرسنجی دیگری حدود ۴۰ درصد مردم روسیه استالین را برجسته‌ترین شخصیت «همۀ زمان‌ها و ملت‌ها» معرفی کردند!

حالا بگذارید این پرسش را دربارۀ استالین پاسخ دهم: آیا پیروزی بر آلمان نازی بدون جنایات استالین محقق نمی‌شد؟ پاسخ: استالین با جنایات خود نه تنها کمکی به پیروزی نکرد، بلکه اتفاقاً باعث ضعف و ناتوانی روسیه شد! احتمالاً هر دولت دیگری بهتر از استالین در برابر آلمان عمل می‌کرد. بهترین شاهد برای این مدعا عملکرد ضعیف شوروی در جنگ در برابر فنلاند بود (در آستانۀ جنگ با آلمان). استالین پیشتر تعداد زیادی از فرماندهان نظامی را به بهانه‌های واهی اعدام کرده بود و همین باعث تضعیف ارتش سرخ شد. اما برای روس‌های استالین‌دوست ستمگری و کشتارگری او اصلاً مهم نیست. مسئله عظمت روسیه است و به نظر آن‌ها هیچ بهایی برای آن زیاد نیست! به نظر ذهنیات روسی بیشتر در مسیر پسرفت است تا پیشرفت و پوتین نیز به آن دامن می‌زند. من از مردمی که پیشوای خون‌آشامشان را می‌ستایند می‌ترسم...

بهارنیوز