سه شنبه، 11 آذر ماه 1404 = 02-12 2025
ایران؛ رسانه آمریکایی: نسل شیک پاسارگادی فضای عمومی را از نو میسازد
گزارش تازهای که رسانۀ کانادایی لاپرس به نقل از نیویورک تایمز منتشر کرده، از دگرگونی کمسابقهای در شهرهای ایران خبر میدهد : دگرگونیای که در آن نسل جوان با کنار زدن هنجارهای رسمی، جشنها، رقصها و حضور گستردۀ زنان بیحجاب را به عرصه عمومی بازگردانده و نشانههای برآمدن یک «حوزه عمومی» تازه افکار را آشکار کرده است. این تحولات، بهرغم تداوم سرکوب سیاسی، از شکافی روبه گسترش میان جامعه و حاکمیت مذهبی و مالاً یک رستاخیز بزرگ اجتماعی در ایران خبر میدهند.
این در حالیست که بیش از نیمی از نمایندگان مجلس خامنه ای امروز در اقدامی هماهنگ، با ارسال نامهای به رئیس قوه قضاییه، این نهاد را به «کوتاهی» در اجرای قانون حجاب اجباری متهم کردهاند. این رویداد نشان میدهد که نزاع بر سر حجاب اکنون به نماد شکاف عمیق میان واقعیت اجتماعی و ساختار سیاسی جمهوری اسلامی تبدیل شده است.
گزارشی که وبسایت کانادایی لاپرس امروز سه شنبه دوم دسامبر به نقل از نیویورکتایمز منتشر کرده، تصویر کمسابقهای از تحولات اجتماعی در ایران ارائه میدهد : تصویری که در نگاه نخست بیش از آنکه به یک کشور زیر سلطۀ حکومت مذهبی شباهت داشته باشد، یادآور جوامعی است که در مسیر تاریخی گذار به مدرنیته، مرزهای سخت میان عرصه خصوصی و عمومی را درنوردیدهاند. نویسندگان گزارش نشان میدهند که چگونه شهرهای بزرگ ایران، بهویژه تهران، در هفتههای اخیر صحنه ظهور نوعی کنش جمعی تازه شدهاند : رفتاری که در آن زنان و مردان جوان با بیپروایی بیسابقه هنجارهای رسمی را کنار زدهاند و فضای عمومی را به میدان بازتعریف خود بدل کردهاند.
به روایت نیویورکتایمز، جشنها، کنسرتها و رقصهای خیابانی، حضور گسترده زنان بیحجاب، موسیقی پاپ و حتی هارد راک در معابر عمومی و ازدحام جوانان در جشنوارههای هنری، اکنون واقعیتهایی ملموس و قابل مشاهدهاند. گزارش مینویسد : این صحنهها نه در برلین یا نیویورک، بلکه در تهران و شیراز و اصفهان رخ میدهند و به سرعت در حال گسترش هستند. یکی از فعالان فرهنگی در تهران میگوید جامعه ایران «با سرعتی باور نکردنی» در حال تغییر است و نسل جوان «تابوها را میشکند».
این تحولات، در نگاه تحلیلی، تنها یک سلسله رفتارهای پراکنده نیستند. آنها نشانههای شکلگیری نوعی حوزه عمومی نوپدیداند : فرایندی که یادآور مسیر تاریخی شکلگیری حوزه عمومی مدرن در غرب است، همانگونه که یورگن هابرماس آن را در اثر بزرگ و راهگشای خود، حوزۀ عمومی، توصیف کرد: جایی که رفتارها، دیدارها و سلیقههای برخاسته از زندگی خصوصی، به تدریج به فضای عمومی راه یافتند، بر آن تأثیر گذاشتند و در نهایت ساختارهای سیاسی را وادار به دگرگونی کردند.
نمونههایی که گزارش نیویورک تایمز برمیشمارد – از رقص هیپهاپ در خیابانهای شیراز تا دویدن زنان و مردان در کنار هم در ماراتن کرمان، از جشنهای شبانه در کویر تا نمایش مد در بازار بزرگ تهران – همگی مصداقهایی از گسترش تدریجی همان فضای عمومیاند : فضایی که دیگر در انحصار نهادهای رسمی و ایدئولوژیک نیست و هر روز لایههای تازهای از زندگی اجتماعی را دربرمیگیرد و مهمتر از همه نسلی از جوانان برخوردار از فکر انتقادی و غیرایدئولوژیک را پرورش می دهد.
در مجموع، آنچه در این گزارش توصیف میشود تنها گشایشی موقتی در محدودیتهای اجتماعی نیست، بلکه نشانه پیدایش دوباره نوعی حوزه عمومی از پایین است : حوزهای که از دل زندگی روزمره برمیخیزد و به تدریج عرصه سیاسی را تحت فشار قرار میدهد و در ناخودآگاه خویش نظم جایگزین را پرورش می دهد. همان منطق تاریخی که در تحلیل هابرماس از روزگار روشنگری تا انقلابهای اروپایی دیده میشود، در شکل تازهای در جامعه امروز ایران نمایان شده است: گذار از فضای خصوصی به میدان عمومی و تبدیل نیازهای زیسته به مطالبههای اجتماعی.
به گزارش رادیو فرانسه، به نظر میرسد نسل جوان ایران با رفتارهای جمعی، نه با شعارهای سیاسی، در حال بازتعریف مرزهای آزادی است. حرکتی که هنوز شکننده است، اما نشانهای از شکلگیری نیرویی تازه در جامعهای است که سالها تحت فشارهای سیاسی و ایدئولوژیک یک رژیم مذهبی نابهنگام بوده است. این فرایند اگر ادامه یابد، میتواند به یکی از مهمترین تحولات اجتماعی ایران و منطقه در دهههای اخیر بدل شود.
English SummaryA recent report from the Canadian outlet La Presse, citing the New York Times, highlights unprecedented changes in Iranian cities, where the younger generation is openly defying official norms by celebrating, dancing, and seeing an increased presence of unveiled women in public spaces. This shift signals the emergence of a "new public sphere" despite ongoing political repression, revealing a growing rift between society and the theocratic government.
Over half of Khamenei's parliamentary representatives have accused the judiciary of failing to enforce mandatory hijab laws, pointing to a deepening divide between social realities and the Islamic Republic's political structure.
The report depicts Iran's cities, particularly Tehran, as scenes of collective action where young women and men brazenly challenge formal rules. Activities like street parties, concerts, and the visibility of pop and hard rock music are now commonplace in Tehran, Shiraz, and Isfahan.
This transformation is not merely random; it suggests the formation of a modern public sphere reminiscent of historical developments in the West, as discussed by Jürgen Habermas. The report provides examples of hip-hop dancing in Shiraz streets and co-ed marathon running in Kerman, illustrating a gradual expansion of public space that goes beyond ideological control.
The behaviors described signal not just a temporary loosening of social restrictions, but the resurgence of a public sphere emerging from daily life, pressuring the political domain and nurturing a generation with critical, non-ideological perspectives.
If this trend continues, it could become one of the most significant social transformations in Iran and the region in recent decades.
