سهراب ضیا، بیبیسی، تاجیکستان: توزیع رایگان صدها هزار جلد «شاهنامه»، اثر ابوالقاسم فردوسی، شاعر حماسهسرای فارسی، در تاجیکستان آغاز شده است. قرار است یک میلیون و هفتصد هزار خانواده در سراسر تاجیکستان بهطور رایگان دو جلد «شاهنامه» را دریافت کنند. (فیلم زیر)
تاکنون در ولایت خودمختار کوهستانی بدخشان تاجیکستان و نواحی تاجیکآباد، لخش و رشت در شرق این کشور، به هر خانواده دو جلد کتاب «شاهنامه» به خط سیریلیک اهدا شده است.
هدف این اقدام، به گفتهٔ دولت تاجیکستان، آشنایی بیشتر مردم این کشور با داستان حماسی «شاهنامه»، ارجگذاری به تاریخ و ادب و فرهنگ، تربیت نسل جدید در روحیهٔ میهندوستی، ترویج شجاعت و دلاوری و آماده بودن جوانان برای پاسداری از مرز و بوم کشور است؛ موضوعاتی که در شاهنامه، از آغاز تا پایان آن، بازتاب یافته است.
اما برخی کارشناسان میگویند، برای دستیابی به این هدف تنها انتشار شاهنامه و توزیع رایگان آن به خانوادهها، کافی نیست. به گفتهٔ آنان، برای درک و فهم پیامهای فردوسی در شاهنامه، باید محفلهای شاهنامهخوانی را دوباره در میان مردم احیا گردد.
همچنین برگزاری مسابقهٔ شاهنامهخوانی در تاجیکستان و تشویق بهترین نقلکنندگان داستانهای شاهنامه میتواند توجه نسل جوان را به کتاب و مطالعه، بیشتر کند.
این کتاب حماسی در انتشارات «شرق آزاد»، یک نهاد وابسته به دفتر ریاست جمهوری تاجیکستان در مجموع به تعداد سهمیلیون و چهارصد هزار جلد چاپ شده است.
دستور انتشار و اهدای رایگان «شاهنامه» به مردم تاجیکستان را، امامعلی رحمان، رئیسجمهور تاجیکستان، در همایشی بینالمللی به افتخار صد و پانزدهمین سالگرد تولد آکادمیسین باباجان غفورف، نویسندهٔ کتاب «تاجیکان»، در قوس ۱۴۰۲ خورشیدی صادر کرد.
برای تهیه و چاپ این کتاب در آکادمی علوم تاجیکستان گروهی ویژه تشکیل شد که در آن شاهنامهپژوهان، متنشناسان، فرهنگنگاران و پژوهشگران تاجیک حضور داشتند.
به گفتهٔ دکتر فرنگیس شریفزاده، رئیس پژوهشگاه زبان و ادبیات تاجیکستان، برای نخستینبار در زمان شوروی در سالهای ۱۹۶۲–۱۹۶۴ «شاهنامه» فردوسی در تاجیکستان به خط سیریلیک منتشر شد و در سالهای ۱۹۸۹–۱۹۹۱ در ۹ جلد بازنشر گردید.
در دوران استقلال تاجیکستان، در سالهای ۲۰۰۸–۲۰۱۰ این حماسهٔ منظوم تجدید چاپ شد. خانم شریفزاده گفت که تهیهٔ کتاب جدید «شاهنامه» در مقایسه با چاپهای علمی آن، بهویژه چاپ مسکو (سالهای ۱۹۶۰–۱۹۷۱)، چاپ جلال خالقی مطلق، ژول مول و فریدون جنیدی در ایران انجام یافته است.
امامعلی رحمان در آستانهٔ روز جهانی زن در ۷ مارچ سال ۲۰۲۵ در دیدار با زنان و دختران، نخستین نسخههای «شاهنامه» را به آنان اهدا کرد.
انتظار میرود تا سیوپنجمین سالگرد استقلال تاجیکستان، که در ۹ سپتامبر سال ۲۰۲۶ برگزار خواهد شد، هر خانوادهٔ این کشور صاحب دو جلد کتاب «شاهنامه» شود.
در تاجیکستان بسیاری «شاهنامه» را هویت ملی خود میدانند.
سال ۱۹۹۱ مردم معترض به سیاستهای حزب کمونیست مجسمهٔ لنین را در میدان مرکزی شهر دوشنبه سرنگون کردند. پس از مدتی جای آن را مجسمهٔ ابوالقاسم فردوسی گرفت. اکنون این مجسمه در پارکی در شهر دوشنبه که به نام سرایندهٔ شاهنامه نامگذاری شده، پابرجاست.
The distribution of hundreds of thousands of copies of the "Shahnameh," by Persian poet Abolqasem Ferdowsi, has begun in Tajikistan. Each of the 1.7 million families will receive two free volumes. So far, families in Badakhshan and other eastern regions have received their copies. The initiative aims to enhance cultural appreciation, instill patriotism, and prepare youth for national defense. Experts suggest that simply distributing the book isn't enough; reading gatherings and competitions should be revived to engage the younger generation. The project, ordered by President Emomali Rahmon, aims for every family to have the "Shahnameh" by the 35th anniversary of Tajikistan's independence in September 2026.