جلال الدین محمد بن بهاء الدین محمد، معروف به مولانا، مولوی، در سال ۶۰۴ ق در بلخ یکی از شهر‌های ایران در آن دوران به دنیا آمد. در کودکی با پدرش بهاءالدین محمد معروف به بهاء ولد، مقارن حمله مغول به آسیای صغیر (ترکیه امروزی) رفت و با خاندانش در قونیه مستقر شد. مولانا پس از فراگیری علوم از پدر و دیگر استادان قونیه و شام به تدریس پرداخت. وی بعد‌ها با عارفی بزرگ به نام شمس الدین محمد تبریزی در قونیه ملاقات کرد و از نَفَسِ گرم او چنان به تاب و تب افتاد که دیگر تا دم واپسین، سردی نیافت و هیچ‏گاه از ارشاد سالکان و افاضه حقایق الهیه باز نایستاد. از این دوره پرشور که سی سال از پایان حیات مولوی را شامل می ‏شود، آثار بی ‏نظیری از این استاد بزرگ به وجود آمد. در مثنوی معنوی که آن را به ‏حق باید یکی از بهترین نتایج اندیشه و ذوق فرزندانِ آدم و چراغ فروزانِ راه عرفان دانست، مولانا، مسائل مهم عرفانی و اخلاقی را مطرح کرده است.

روزنامه خراسان: اگر ایرانی باشید، مولانا را می‌شناسید؛ اگر غیرایرانی هم باشید، به احتمال زیاد مولانا را می‌شناسید. ترجمه اشعار مولوی که در غرب بیشتر او را به نام رومی می‌شناسند، به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین مجموعه های شاعران در ینگه دنیا شناخته می‌شود.

مولانا یکی از شهریاران شعر فارسی است که اگر میلیون‌ها روز دیگر از کوچ او بگذرد، باز هم زنده است و فراموش نخواهد شد. طی سال‌های گذشته، کشورهای مختلفی قصد مصادره مفاخر فرهنگی و علمی کشورمان را داشته‌اند. ترکیه یکی از سردمداران این مصادره های فرهنگی است و در یکی از جدی‌ترین حرکت‌های خود، با روش‌های مختلف، مشغول مصادره مولاناست.

امروز ۸ مهر ماه، به مناسبت روز بزرگداشت مولانا، به چگونگی مقابله با این مصادره فرهنگی پرداختیم و ضمن بررسی آن، به سراغ پروفسور مهدی محقق، اندیشمند نامدار ایرانی رفتیم و از او درباره معرکه‌ای که ترکیه به راه انداخته است، سوال کردیم.

نباید منفعل باشید
دولت ترکیه مولانا را به عنوان شاعر بزرگ ترکیه‌ای، به همه معرفی می‌کند. برای قبولاندن این ادعا، گام‌های زیادی هم برداشته که برخی به ثمر نرسیده و برخی نتیجه‌ داده‌است. به عنوان مثال، ثبت پرونده جهانی «هشتصدمین زادسال مولوی» با نام مولانا جلال‌الدین بلخی‌رومی در سال ۲۰۰۷ میلادی، توسط کشور ترکیه انجام شد. آن‌ها اکنون تلاش‌های زیادی برای تبدیل آرامگاه مولانا در قونیه به یک نقطه گردشگری جهانی و در نتیجه، ارائه مولانا به عنوان یک شاعر ترکیه‌ای انجام می‌دهند. آن‌چنان که برخی از هموطنان خودمان، آرامگاه مولانا در قونیه را می‌شناسند؛ اما از وجود آرامگاه مراد این شاعر بزرگ، یعنی شمس تبریزی، در شهرستان خوی اطلاعی ندارند و آرامگاه این عارف بزرگ، در وطن غریب و مهجور است. بد نیست بدانید شمار بازدیدکنندگان از آرامگاه مولانا در شهر قونیه، در سال گذشته با افزایش ۲۳ درصدی همراه بود و به رقم ۳ میلیون و ۴۶۴ هزار نفر رسید. دولت ترکیه در پرونده ثبت مثنوی‌معنوی یکی از ارزشمندترین آثار مولانا در یونسکو نیز، همچنان درتلاش است تا این اثر را به صورت مشترک با ایران به ثبت برساند.

ادعا نکنید، مثنوی بخوانید!
همه آثار مولانا را چاپ کنید. این نخستین نسخه‌ای است که پروفسور مهدی محقق برای مقابله با مصادره مفاخر فرهنگی مانند مولانا، می پیچد. این پژوهشگر برجسته، در پاسخ به ادعا و تلاش‌های ترکیه برای مصادره مولانا، به خراسان می‌گوید: «این‌هایی که می‌گویند مولانا متعلق به ترکیه است، وقتی توانستند یک صفحه از مولانا را که به زبان فارسی است(با توجه به زبان مادری‌شان) از رو بخوانند، می‌توانند چنین ادعایی داشته باشند. اگر توانستید یک خط بخوانید، مولانا مال شما! اصلا یک نفر در ترکیه می‌تواند یک صفحه از آثار مولانا را بخواند؟ مولانا به زبان فارسی شعر گفته است. یک کتاب مولانا را جلوی دانشمندان ترکیه بگذارید، اگر توانستند بی لکنت و روان بخوانند؟! مولانا در بلخ به دنیا آمده و گفته است: بلخی‌ام من بلخی‌ام من بلخی‌ام... . اگر خواستید نسبتش را بدانید، بلخ در آن زمان جزو ایران بوده است. اصلا مولانا یک خط شعر به زبان ترکی دارد؟ شعر ترکی مولانا کجاست؟ مولانا تمام آثارش به زبان فارسی است.»