ديروز هم بازار روند نزولي روزهاي گذشته را ادامه داد و به ركورد آذر ماه خود برگشت و دوباره 80 هزار واحدي شد. كارشناسان و فعالان بازار، دلايل مختلفي را براي اين افت عنوان مي‌كنند. برخي از حبابي بودن بورس در روزهايي مي‌گويند كه بورس به 130 درصد بازدهي از ابتداي سال رسيده بود. عده‌اي ديگر اين را حركتي اصلاحي در بازار مي‌دانند و عقيده دارند كه ريسك موجود در بازار سيستماتيك است و بازار سهام بار ديگر به روزهاي اوج خود باز خواهد گشت. اما در اين ميان عده‌اي عقيده دارند بازار نسبت به تصميم‌هايي كه در خارج از بازار گرفته مي‌شود حساس است و تا زماني كه اين تصميم‌ها مشخص نشوند بازار و سرمايه‌گذاران نامطمئن خواهند بود. محمدعلي احمدزاده‌اصل يكي از اين كارشناسان است. او عقيده دارد كه سهام حدود 60 درصد از بازار كه روزانه معامله مي‌شوند، منتظر اين تصميم‌هاي خارج از تالار هستند. او مي‌گويد: «حدود 40 درصد از بازار را پتروشيمي و پالايشگاه‌ها به خود اختصاص داده‌اند و 20 درصد ديگر هم معدني هستند و تا زماني كه لايحه بودجه در مجلس به تصويب نهايي نرسد و قيمت خوراك پتروشيمي‌ها مشخص نشود، بازار همين وضعيت را خواهد داشت.» در همين حال وضعيت متزلزل بازار بورس باعث شد تا علي صالح‌آبادي رئيس سازمان بورس در جمع خبرنگاران حاضر شود و سعي كند به افكار عمومي و سهامداران اطمينان دهد اتفاق خاصي رخ نداده است. او با بيان اينكه نوسان جزو ذات بازار سرمايه بوده و نمي‌توان انتظار داشت كه بورس همواره مثبت يا منفي باشد، سعي كرد لحني اميدوار كننده داشته باشد و تاكيد كرد، شرايط فعلي حاكم بر بورس گذرا بوده و بازار سرمايه به حالت مثبت خود برخواهد گشت، لذا نگراني خاصي در اين خصوص وجود ندارد. رئيس سازمان بورس و اوراق بهادار با بيان اينكه بازار سرمايه روبه بهبود است، عنوان كرد: «در كوتاه‌مدت فضاي رواني در بازار سرمايه حاكم است كه در اين فضا جو بازار مديريت خواهد شد، اين در حالي است كه وضعيت بازار سرمايه رو به بهبود بوده و علائم بهبود در بازار مشاهده مي‌شود.»

اما به اعتقاد كارشناسان و كساني كه وضعيت بازار سرمايه را به‌صورت جدي دنبال مي‌كنند، علي صالح‌آبادي و همكارانش در اداره بازار سرمايه موفق بوده‌اند؛ همچنان كه آمار و شاخص‌ها چنين چيزي را نشان مي‌دهد و آنچه باعث شده تا بازار متاثر شود اظهارنظرهاي غير كارشناسي توسط كساني است كه قدرت تاثير بر بازار سهام را دارند. به اعتقاد آنها برخي گفته‌ها، مانند اظهارنظر نمايندگان درخصوص نرخ خوراك پتروشيمي‌ها مي‌تواند باعث تاثير جدي در بازار سرمايه شود. محمدعلي احمدزاده‌اصل مدير هالدينگ معدني اميد مي‌گويد: «يكي از نمايندگان گفته بود كه پتروشيمي‌ها با نرخ فعلي خوراك دارند از رانتي عظيم استفاده مي‌كنند و بايد جلوي سود عده‌اي را گرفت. شايد خود ندانند كه اين گفته‌ها تا چه اندازه مي‌تواند در بازار تلاطم ايجاد كند و باعث فراري شدن سرمايه‌گذاران از بازار سرمايه شود. اين اظهارنظرهاي غيركارشناسي بايد خاتمه يابد.» اين كارشناس بازار سرمايه معتقد است، وقتي حدود 40درصد از ارزش بازار سرمايه در اختيار «پتروپالايشي‌ها» است، نمي‌توانيد با اين اظهانظرها اميد داشته باشيد كه بازار واكنشي نشان ندهد. به گفته او، تا زماني كه نرخ خوراك پتروشيمي‌ها به شكل قطعي اعلام نشود، بازار همين وضعيت را خواهد داشت. چراكه رقم‌هايي كه گفته مي‌شود از 3 تا 25 سنت در نوسان است و اين رقم‌هاي بسيار متفاوت آينده را براي سهام‌داران نامطمئن ساخته است.

او اضافه مي‌كند: «وقتي رئيس‌جمهور در داووس به درستي از سرمايه‌گذاران خارجي دعوت مي‌كند كه بيايند در ايران سرمايه‌گذاري كنند و از امتيازهايي كه دولت در اختيارشان قرار مي‌دهد، سود ببرند چگونه است كه برخي نمايندگان مجلس با اين گفته‌ها بازار را چنان متاثر مي‌كنند و به شكلي رفتار مي‌كنند كه معناي عكس مي‌دهد.» در اين ميان برخي كارشناسان از حباب سخن مي‌گويند و افت بازار را نشانه تركيدن اين حباب مي‌دانند.

اما مدير نظارت بر بازارها و بورس‌هاي سازمان بورس واوراق بهاداربا اشاره به برنامه انتشار اوراق اختيار فروش تبعي در بورس گفت: «اين امرنشان‌دهنده رد هرگونه ادعاي حباب دربازار است.» محمودرضا خواجه نصيري معتقد است، شركت‌هاي بزرگ با انتشار صورت‌هاي مالي دوره 9 ماهه نشان دادند علاوه بر اينكه از نظر تحقق سود سال مالي شرايط خوبي دارند، با وجود افزايش قيمت‌ها نسبت قيمت به عايدي هر سهم (P/E) بالا نيست. او با مقايسه دوران حاضر با سال‌هاي 82 و 83 كه حباب بورس تركيد مي‌گويد: «درحالي كه در بين سال‌هاي 82 و 83 نسبت P/E براي خيلي از شركت‌ها و صنايع بالاي مرتبه 10 بود اما امسال به دليل همساني رشد قيمت‌ها در كنار افزايش سود شركت‌ها، اين مرتبه براي بسياري از شركت‌ها بين 4 تا 7 است و همين امر وجود حباب و تشابه شرايط امسال و سال آينده به سال‌هاي 82 و 83 را رد مي‌كند.»

مشابه همين عقيده را احمدزاده‌اصل دارد و مي‌گويد: «بازار حبابي نبوده‌است و با توجه جميع اتفاقات مي‌توانم بگويم تنها بازار نگران است و رفتارش هم اين نگراني را نشان مي‌دهد كه اميدواريم با اتخاذ تصميم‌هاي درست بازار از اين وضعيت خارج شود.»

دفاع رئيس سازمان بورس از عملكردش

در همين حال ديروز رئيس سازمان بورس و اوراق بهادار در نشست خبري آخرين وضعيت بورس را تشريح كرد و ضمن اعلام برنامه‌هاي اين سازمان به تشريح ابهامات موجود در بازار سرمايه پرداخت و سعي كرد آنها را برطرف سازد. او وضعيت فعلي بازار را مورد اشاره قرار داد و گفت: «درخصوص وضعيت فعلي بازار سرمايه خوشبختانه با هماهنگي‌هاي لازم مقرر شده است كه سازمان خصوصي‌سازي كه عرضه‌كننده سهام دولت است حتما عرضه‌هاي آينده خود را با هماهنگي‌هاي بورس و فرابورس انجام دهد تا بازار دچار مشكل نشود. همچنين حقوقي‌هاي معتبر در بازار سرمايه نيز عرضه خاصي نخواهند داشت و تنها طرف تقاضا را تقويت مي‌كنيم.»

به گفته صالح‌آبادي، در راستاي حمايت از بازار سرمايه اوراق اختيار فروش تبعي از روز شنبه منتشر شده و در آينده نيز منتشر مي‌شود تا بازدهي مشخصي براي سرمايه‌گذاران تضمين شود و در حال حاضر اين اوراق براي شركت‌هاي تاپيكو، چادرملو و پتروشيمي كرمانشاه منتشر شده و در ساير شركت‌ها نيز در حال پيگيري است و با انتشار اين اوراق اين اطمينان براي سرمايه‌گذاران ايجاد مي‌شود كه حداقل سودي معادل سود بانكي در اختيار داشته باشند.

در اين نشست از مشكل شركت پتروشيمي‌ها هم از صالح‌آبادي سوال شد. او به آخرين وضعيت برگزاري جلسه با مسئولان شركت‌هاي پتروشيمي اشاره كرد و گفت: «با برگزاري جلسات مختلف مقرر شد براساس اصولي كه در شركت‌هاي پتروشيمي حاكم است درخصوص نرخ خوراك اين شركت‌ها تصميم‌گيري شود. يكي از اين اصول اين است كه قيمت‌هايي كه تعيين مي‌شود بايد جهت جذب سرمايه‌گذار داخلي و خارجي باشد. اين در حالي است كه حدود 100 ميليارد دلار پروژه پتروشيمي در سال‌هاي آينده تعريف شده و اين حجم از سرمايه‌گذاري‌ها بايد با ارائه مشوق‌هاي لازم صورت گيرد.»

به اعتقاد صالح‌آبادي، بايد قيمت تعيين شده توانايي رقابت با كشور‌هاي منطقه را داشته باشد. لذا درخصوص تعيين نرخ خوراك شركت‌هاي پتروشيمي نگراني خاصي وجود ندارد. او در پاسخ به اين سوال كه آيا شاخص بورس بيانگر سود و زيان شركت‌هاست، گفت: «سود و زيان شركت‌ها مشخص بوده و حسب انتظار بازار از سودآوري شركت‌ها قيمت سهم تعيين مي‌شود.»

افت ديروز بازار

با اين همه ديروز هم بازار افت كرد و به‌رغم حمايت حقوقي‌ها از بازار سرمايه و انتشار اوراق اختيار فروش تبعي، روند ريزشي بورس همچنان ادامه داشته و شاخص كل بورس تهران سقوط‌هاي معنا داري را تجربه مي‌كند. به‌طوري كه در بازار ديروز و به دليل افت قيمت سهام شركت‌ها، شاخص كل بورس 1044 واحد افت كرد و به ارقام 2 ماه گذشته خود برگشت و با افت 1.2 درصدي دوباره 80 هزار واحدي شد. بر اين اساس به‌رغم اينكه مسئولان بازار سرمايه همواره افت قيمت‌ها را طبيعي تلقي كرده و سرمايه‌گذاران را به نگاه بلند مدت تشويق مي‌كنند اما ريزش بيش از 9 هزار واحدي شاخص بورس طي 2 هفته و ضرر بيش از 50 درصدي، سرمايه‌گذاران را بسيار نگران كرده و به فكر فروش سهام در اختيار خود و خروج از بورس انداخته است.