قم- اگر بخواهيم از طرحي نام ببريم که پيگيري نمايندگان مجلس و مسئولان استان در سطح کلان در به ثمر رسيدن آن نقش مهمي داشته، انتقال آب از سرشاخه‌هاي دز بهترين نمونه است، ولي اين طرح ملي همچنان ناتمام مانده است.
به گزارش مهر، کمي صحبت با فعالان عرصه‌هاي اقتصادي و عمراني استان، اين معني را به ذهن نزديک مي‌کند که طرح انتقال آب از سرشاخه‌هاي دز - که يکي از مهم‌ترين و بزرگ‌ترين طرح‌هاي اجرا شده براي مردم قم است - به نوعي نماد مشارکت و همراهي نمايندگان مردم قم در مجلس شوراي اسلامي با مديريت استان نيز هست. اين طرح که از آن به عنوان بزرگترين طرح انتقال آب در خاورميانه ياد مي‌شود، تاکنون هزار و 300 ميليارد تومان خرج داشته و از اين نظر نيز در ميان ديگر طرح‌هايي که سال‌هاي اخير به سرانجام رسيده‌اند، جايگاه ويژه‌اي دارد. همه مي‌دانند منابع آب شيرين در جهان در حال کاهش است. افزايش جمعيت در دنيا و منابع آلوده کننده آب‌ها، اين مايه حيات را به چالش جدي براي استفاده صحيح و بهينه تبديل کرده است. در ايران سالانه 413 ميليارد متر مکعب ريزش جوي داريم که 70 درصد آن تبخير و فقط 30 درصد قابل استحصال و استفاده است. استان قم نيز در حال حاضر در تنش آبي قرار دارد. طي سال‌هاي اخير تغييرات وسيعي در زمينه بارندگي در قم و حوزه مرکزي ايران روي داده است به اين ترتيب که بارندگي‌ها در يک يا حداکثر 2 فصل صورت مي‌گيرند و در 2 فصل ديگر بارشي وجود ندارد. بيش از 91 درصد آورده رودخانه‌هاي قم طي اين سال‌ها کاهش پيدا کرده و گوياي شرايط بسيار خشکي در استان است ضمن اينکه بارندگي‌هاي قم در دشت‌ها افزايش يافته اما در کوهپايه‌ها با کاهش بارش مواجه هستيم. شرايط سفره‌هاي زير زميني طوري است که بسياري اوقات مسئولان از بيان آمارهاي واقعي در اين زمينه که ممکن است موجب وحشت مردم شود، ابا دارند. سرانه تأمين آب در استان قم زير 800 متر مکعب در سال است. اين در حالي است که سرانه ملي در اين زمينه 1600 متر مکعب است؛ در حال حاضر قم جزو 3 استان نخست کشور در زمينه مشکلات تأمين آب است.
کمک به درمان يک درد کهنه
همين واقعيت‌ها موجب شد تا طرح انتقال آب از سرشاخه‌هاي دز به استان قم از سال 1380 در دستور کار قرار گيرد. مدير عامل شرکت آب منطقه‌اي استان قم با اشاره به اينکه در اين سال‌ها طرح انتقال آب هر سال با مشکلي روبه‌رو بوده اظهار کرد: گاهي مشکل ما اعتبار بوده و گاهي هم مسائل فني سد راه بوده‌اند. سيد حسن رضوي در گفت وگو با خبرنگار مهر مي‌گويد در اين مسير اگر کمک و همياري بسياري نبود، اجراي اين طرح با تمام مشکلاتي که داشت آن هم در موعد مقرر شده، ممکن نبود. وي مي‌گويد در اين سال‌ها تمام نمايندگان مردم قم در مجلس شوراي اسلامي موضوع طرح انتقال آب را پيگيري کرده‌اند و اين طرح يک طرح خاص بود و به همين دليل به اعتبارات و توجه خاص نيز نياز داشت که نمايندگان قم در تخصيص اين اعتبارات نقش مهمي داشتند. رضوي از مرحوم حجت‌الاسلام ايراني، سيد محمد ميرمحمدي و حجت‌الاسلام علي بنايي نمايندگان اسبق قم نام مي‌برد و نقش نمايندگان فعلي را نيز بسيار مهم مي‌داند. وي مي‌گويد از زماني که علي لاريجاني، نماينده مردم قم، به رياست مجلس شوراي اسلامي رسيد، پيگيري‌هاي سريع‌تر، با ثمر‌تر و مجدانه‌تري در اين حوزه اتفاق افتاد که در بسياري از موارد راهگشا بود. البته مدير عامل شرکت آب منطقه‌اي قم در اين زمينه به نقش موثر استانداران قم نيز اشاره مي‌کند و پيگيري‌هاي آنان را در کنار تلاش‌هاي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي نتيجه بخش مي‌داند.
اين پايان راه نيست
تمام اين اقدامات موجب شده که يک طرح عظيم مانند اين به موقع و بر اساس زمان‌بندي پيش برود. فاز يک و 2 آن به بهره‌برداري رسيده و با استفاده از آن قم 3 سال متوالي از خطر جيره‌بندي آب نجات پيدا کند اما اين پايان راه نيست. مردم قم در اين روزها شاهد نوسان در کيفيت آب هستند. يک روز آب شور است و يک روز شيرين. مهم‌ترين مشکلي که در اين زمينه وجود دارد، ساخته نشدن سد کوچري است. سد کوچري مکاني است که بايد به عنوان منبع ذخيره آب سرشاخه‌ها براي استان قم در نظر گرفته شود. در واقع ساخت اين سد تکميل کننده زنجيره انتقال آب از سرشاخه‌هاي دز است. فقدان اين سد اکنون موجب شده که آبي که از سرشاخه‌ها برداشت مي‌شود به سد گلپايگان بريزد. اين موضوع براي استان قم مشکلاتي ايجاد کرده چراکه مديريت سد گلپايگان در دست استان اصفهان است.
به نام قم به کام ديگر شهرها
مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي استان قم با اشاره به اينکه استان‌هايي که دنبال منفعت بردن از اجراي طرح انتقال آب از سرشاخه‌هاي دز هستند حتي يک درصد نيز احتمال نمي‌دادند که استان قم بتواند به اين خوبي از عهده اين طرح بربيايد، اظهار کرد: حالا که اين طرح با تمام مشکلات چندين ساله‌اي که داشته در معرض بهره‌برداري قرار گرفته، ديگران که هيچ سهمي در انجام طرح و برطرف کردن مشکلات آن نداشته‌اند، خود را از اين آب صاحب سهم مي‌دانند. مي‌گويند از ديرباز قانون اين بوده که کساني که در بالا دست هستند، سهم بيشتري از آب دارند. گويا استان‌هاي بالادست قم اين موضوع را به خوبي مي‌دانند. حقابه‌هاي زيست محيطي و کشاورزي سال‌هاست آن طور که بايد از سوي استان‌هاي بالادست قم تأمين نمي‌شود و اکنون نوبت به طرح انتقال آب از سرشاخه‌هاي دز رسيده که در مسير اين بي انصافي باشد. رضوي مي‌گويد استان‌هايي که احساس مي‌کنند بايد از آب سهم خوبي داشته باشند، بايد در هزينه‌هاي بهره‌برداري از اين طرح و مشکلات آن نيز سهيم باشند. او مي‌افزايد: توقع مردم و مديران استان اين است که اين مشکل که يک موضوع بين استاني است، از سوي نمايندگان مردم در مجلس شوراي اسلامي پيگيري شود.
نظام واحدي براي بهره برداري از آب تعريف شود
مدير عامل شرکت آب منطقه‌اي استان با تاکيد بر اينکه بايد نظام واحدي براي بهره‌برداري از آب سرشاخه‌هاي دز تعريف شود، ابراز داشت: شکل‌گيري اين مديريت يکپارچه جز با پيگيري‌هاي مستمر نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و ديگر مسئولان در سطح بالاي مديريتي امکان‌پذير نخواهد بود. نمايندگان با دسترسي به وزارتخانه و مراکز تصميم‌سازي و ارتباطي که با همکارانشان از ديگر استان‌ها در مجلس دارند، مي‌توانند راهي براي اين مشکل پيدا کنند. رضوي مي‌گويد در حال حاضر اين طرح براي تخصيص 10 درصد از کل بودجه‌اش معطل مانده است. کمتر از 150 ميليارد تومان ديگر لازم است تا سد کوچري تکميل شده و شبکه انتقال آب کامل شود. وي با اشاره به اينکه پيگيري تأمين اين رقم تلاش نمايندگان مجلس را مي‌طلبد، عنوان داشت: با تأمين اين اعتبار کل طرح معني پيدا کرده و در مسير صحيحي قرار مي‌گيرد.