علي باقرزاده در گفت‌وگو با مهر به مناسبت آغاز هفته سوادآموزي، گفت: بر اساس اعلام مرکز آمار، بيسواد کسي است که توانايي خواندن، نوشتن و حساب کردن نداشته باشد. در آخرين سرشماري در جمعيت 67 ميليون و 681 هزار نفر بالاي 6 سال، 57 ميليون و 361 هزار نفر (85 درصد) خود را باسواد و 9 ميليون و 719 هزار نفر (14.4 درصد) خود را بيسواد اعلام کرده اند. همچنين 600 هزار نفر وضعيت سوادشان مشخص نشده است. وي ادامه داد: در گروه سني 10 تا 49 سال که گروه هدف براي کاهش آمار بيسوادي است، از 50 ميليون و 845 هزار نفر جمعيت اين گروه، 47 ميليون خود را باسواد و 3 ميليون و 456 هزار نفر (6.8) خود را فاقد سواد اعلام کرده اند ضمن آنکه وضعيت 381 هزار نفر از آنها روشن نيست.

به گفته باقرزاده، در گروه سني 10 تا 49 سال يک ميليون و 600 هزار نفر از افراد بيسواد در نقاط شهري و يک ميليون و 800 هزار نفر در نقاط روستايي زندگي مي‌کنند که از اين تعداد يک ميليون و 200 هزار نفر از افراد بيسواد مرد و 2 ميليون و 200 هزار نفر زن هستند. باقرزاده در تکميل توضيحات خود گفت: بيشترين آمار بيسوادي از سالهاي ابتداي انقلاب در بين زنان بوده است که زنان روستايي بيشترين سهم را داشته اند.به همين دليل 80 درصد فعاليتهاي سوادآموزي ما در طول 34 سال متمرکز روي زنان به ويژه زنان روستايي، مناطق محروم و عشايري بوده است تا بتوانيم فاصله بيسوادي را در ميان مردان و زنان و همچنين نقاط شهري و روستايي کاهش دهيم.

وي درباره آنکه فاصله بيسوادي در سالهاي پس از انقلاب تا چه ميزان کاهش يافته است، گفت: در طول سالهاي پس از انقلاب در گروه سني زير 50 سال فاصله باسوادي بين نقاط شهري و روستايي از 39 درصد به 8 درصد کاهش يافته است. اين فاصله در بين زنان و مردان از 26 درصد به 3.5 درصد نيز کاهش يافته است.

رئيس سازمان نهضت سوادآموزي با بيان اينکه در سال 58 ، 50 درصد مردم ايران بيسواد بودند، افزود: در سال 1358 که امام خميني (ره) پيام سوادآموزي را دادند 50 درصد مردم ايران بيسواد بودند که امروز اين آمار به 15 درصد رسيده است يعني در طول سالهاي پس از انقلاب با تلاش‌هاي بي وقفه 35 درصد بيسوادان ما باسواد شده اند بنابراين سرعت ايران در کاهش افراد بيسواد بسيار خوب بوده است اما جايگاه ايران در دنيا با توجه به توقعاتي که خودمان داريم جايگاه مناسبي نيست. اگر چه ايران در دنيا به عنوان يکي از کشورهاي موفق در تجربيات سوادآموزي، کاهش بيسوادي، برقراري عدالت جنسيتي و کاهش فاصله شهري و روستايي اعلام مي‌شود اما تعداد افراد بيسوادمان با توجه به مکانيزم‌هاي سوادآموزي زياد است.

وي در ادامه درباره جايگاه ايران در دنيا در موضوع سوادآموزي گفت: يونسکو در سال 2010 در ميان 164 کشوري که سند آموزش براي همه را امضا کرده اند رتبه ايران را 86 اعلام کرد اما از آن سال به بعد با توجه به آنکه ما ديگر اطلاعات رسمي به يونسکو نداده ايم، رتبه مان اعلام نشده است.

باقرزاده درباره اينکه آيا صرفا با خوداظهاري افراد مي‌توان به آمار افراد بيسواد تکيه کرد، گفت: با توجه به آنکه بانک‌هاي ثبتي و اطلاعاتي بر اساس سوابق تحصيلي افراد تاکنون در کشور به وجود نيامده است تنها معيار و مبناي شمارش افراد بيسواد سرشماري و خوداظهاري افراد است اين در حالي است که در کشورهاي توسعه يافته بانک‌هاي اطلاعاتي از وضعيت آموزشي هر فرد وجود دارد و از اين بانک‌ها براي اعلام بيسوادان استفاده مي‌کنند. وي تصريح کرد: به هر جهت خوداظهاري که در سرشماري استفاده مي‌شود شاخص قابل اطميناني براي اعلام بيسوادي يا باسوادي افراد نيست و بايد بانک‌هاي اطلاعاتي براي ثبت ورود و خروج افراد در نظام آموزشي ايجاد شود.

رئيس سازمان نهضت سوادآموزي در پاسخ به اين سئوال که آيا با وجود 15 درصد افراد بيسواد تا پايان برنامه پنجم مي‌توان نسبت به ريشه کني بيسوادي اميدوار بود، گفت: گروه هدف ما افراد در سنين 10 تا 49 سال هستند نه همه قشر بيسواد، در اين گروه سني ما 3 ميليون و 456 هزار نفر بيسواد داريم که از اين تعداد 381 هزار نفر اتباع خارجي هستند که ما نسبت به آنها تعهد قانوني نداريم اما در حال حاضر برنامه‌هاي باسوادي براي آنها نيز اجرا مي‌شود. از سوي ديگر اطلاعات اسمي 2 ميليون و 500 هزار نفر از 3 ميليون افراد بيسواد را در اختيار داشته و اميدواريم تا پايان برنامه پنجم آمار بيسوادي در گروه سني 10 تا 49 سال را به صفر آماري برسانيم.

وي ادامه داد: منظور از صفر، صفر مطلق نيست بلکه هدف صفر آماري است چرا که در همين گروه سني نيز برخي افراد وجود دارند که آموزش ناپذير هستند و به هيچ عنوان نمي‌توان برنامه سوادآموزي را براي آنها اجرا کرد.

باقرزاده درباره مشکلات سوادآموزي در ايران توضيح داد: يکي از مشکلات جدي ما آن است که مامور خدمت آموزشي مي‌شويم بدون آنکه اطلاعات دقيقي اعم از اسم و آدرس از جامعه هدف داشته باشيم. از سوي ديگر هيچ الزام قانوني براي سوادآموزي وجود ندارد و افراد تنها بر اساس اختيار خود مي‌توانند به کلاس‌هاي سوادآموزي بيايند. بازگشت به بيسوادي يکي ديگر از مشکلات ما است که بايد براي تمامي اين مشکلات راهکارهاي لازم اتخاذ شود.

وي درباره حل مشکلات بازگشت به بيسوادي گفت: در حال حاضر بازگشت به بيسوادي مهمتر از خود بيسوادي است، بيش از 10 ميليون نفر از افراد کم سواد هستند به اين معني که مدرک تحصيلي در حد ابتدايي دارند. باقرزاده اظهار داشت: اين افراد به شدت در معرض بازگشت به بيسوادي بوده؛ افرادي که مهارت پايه اي را به دست مي‌آورند اما چون از آن استفاده نکرده و يا ساز و کاري براي ادامه تحصيل ندارند به تدريج سواد پايه‌اي خود را از دست مي‌دهند.

وي توضيحات خود را اين گونه تکميل کرد: با تصويب شوراي عالي آموزش براي اين افراد يک دوره 200 ساعته به عنوان دوره تکميل سواد پيش بيني شده است که افراد بايد 70 ساعت را در کلاس و 130 ساعت را به صورت غيرحضوري بگذرانند. قدم بعدي ما هم توسعه سواد است که بدين منظور يک دوره 6 ساعته آموزش را براي افرادي که تحصيلات پايه اي دارند تعريف کرده ايم تا آنها پس از طي اين دوره امکان ادامه تحصيل را در مقطع متوسطه داشته باشند.

به گفته باقرزاده، ساز و کار قانوني اين دوره 6 ساعته پيش بيني شده و امسال نزديک به 80 هزار نفر تحت پوشش دوره انتقال قرار گرفته اند.

باقرزاده درباره هزينه سوادآموزي گفت: در دوره سوادآموزي به ازاي هر نفر 545 هزار تومان در نظر گرفته شده است. در دوره تحکيم هزينه سوادآموزي هر فرد 60 هزار تومان و اين هزينه در دوره انتقال (توسعه سوادآموزي) به 720 هزار تومان به ازاي هر نفر مي‌رسد. رئيس سازمان نهضت سوادآموزي درباره سياست‌هاي تشويقي دولت براي افزايش انگيزه سوادآموزان، گفت: در موافقتنامه بودجه سال آينده پيش بيني‌هايي براي اين سياستها شده است که اگر بيسوادي در کلاس درس شرکت کند مشوق‌هاي مالي يا غيرمالي به آنها تعلق مي‌گيرد. وي با بيان اينکه مسائل اقتصادي يکي از علل اصلي بيسوادي افراد است، توضيح داد: براي تشويق فعالان سوادآموزي رديفي را در بودجه خود تعريف کرده ايم که اين هزينه يا به صورت مستقيم به افراد پرداخت مي‌شود يا به شکل کالاهاي مايحتاج زندگي شان به آنها تعلق مي‌گيرد ضمن آنکه اين تشويق شامل فرد بيسواد و تمام گروه افرادي است که براي سوادآموزي تلاش مي‌کنند.

باقرزاده ادامه داد: همچنين به دنبال آن هستيم تا مصوبه الزام و تشويق افراد بيسواد را که به تصويب کميسيون اجتماعي مجلس رسيده توسط دولت ابلاغ شود.