گزارشي از يك فاجعه زيست‌محيطي در سواحل زيباي جزيره قشم؛
دريا را خشك مي‌كنند تا پاساژ بسازند!

روزنامه ابتکار: چند سالي است كه در سكوت مسئولان محلي و فعالان محيط زيست صدها هكتار از سواحل آبي بزرگترين جزيره خاورميانه عرصه تاخت و تاز لودرها وكمپرسي‌ها براي خشك كردن دريا شده است. طي سه سال گذشته بيش از 200 هكتار از بستر ساحلي دريا در سواحل جنوبي و شمالي منطقه درگهان قشم خاكريزي شده و قرار است با به هم ريختن اكوسيستم منطقه و خاكسپاري طبيعت بكر اين نقطه از خليج فارس به جاي آن مرکز خريدهاي بزرگ براي فروش اجناس چيني ساخته شود.
جزيره قشم با وسعتي حدود 1500 کيلومتر مربع بزرگترين جزيره خاورميانه است. مساحت اين جزيره زيباي ايراني از 22 کشور مستقل جهان بيشتر است. جاذبه‌هاي توريستي جزيره قشم به ويژه عجايب هفت گانه‌ آن شامل دره ستارگان، بزرگترين غار نمکي دنيا، تنگه چاه کوه، جنگل حرا، سواحل بکر، تپه‌هاي مرجاني بستر دريا و... به تنهايي آبروي خليج فارس است و امكان آن را دارد كه اين جزيره پنهاور به اصلي ترين مقصد گردشگران علاقمند به اكوتوريسم جهان و منطقه بدل شود. با اين حال در طول چند ساله گذشته اين جزيره به همه قابليت‌هاي طبيعي آن به فراموشي سپرده‌ شد و جماعتي با هدف كسب منافع شخصي چوب حراج بر خاك و اقليم و آب اين گوهر درخشان خليج فارس زدند. قشم حتي اگر هيچ جاذبه ديگري براي اکو توريسم نداشت، فقط سواحل بکر و آبهاي زلال آن کفايت مي‌کرد تا همچنان پايگاه توريسم باشد و بتواند مانند جزاير ديگر در کشورهاي مختلف ايجاد درآمد و اشتغال کند.متاسفانه در سال‌هاي گذشته سياست‌هاي مسئولان منطقه آزاد چنان بود كه تنها به قلع و قمع و فروش زمين‌هاي با ارزش اين جزيره بسنده نشد و با بهانه‌هاي ساختگي محدوده دريا و سواحل زيبا و بكر دريا نيز به عرصه ساخت و ساز تقليد گونه سرمايه گذاران فرصت طلب با همراهي مسئولان وقت بدل شد. اوج دست درازي‌ها به اقليم قشم كه نتيجه آن يک جنايت بزرگ زيست محيطي بود كه ازسال 90 با خشک کردن بخشي از دريا و ساحل اين جزيره براي ساخت اتوبان و مرکز تجاري اتفاق افتاد و تا چند ماه قبل نيز اين روند ادامه داشت.
بر اساس گزارش فارس بخش‌هايي از ساحل جزيره در قسمت‌هاي شمالي و جنوبي در راستاي استحصال زمين از طريق حاك ريزي و خشك كردن دريا مدام تحت اجراي طرح‌هايي قرار گرفت که نه ارزيابي محيط زيستي داشته اند و نه نشاني از رويكردهاي كارشناسانه براي گردشگري و جذب توريست در آنها ديده مي‌شد. اين درحالي است كه با توجه به ساختار زمين‌شناسي قشم در جاي جاي اين جزيره ارتفاعاتي مشرف به ساحل و دريا وجود دارد كه بهترين موقعيت را براي ساخت و ساز اماكن تفريحي تجاري و گردشگري دارند. كما اينكه در اغلب بنادر معروف، مناطق ساحلي و جزاير توريستي دنيا معماران شهري به جاي اينكه به ساحل و بستر آبي دريا حمله ور شوند براي توسعه‌فضاي شهري و تجاري و ساخت و ساز ارتفاعات نزديک به ساحل را به دليل ديد بهتر به دريا و ايجاد مناظر ناب‌تر و جلوگيري از تبعات زيست محيطي برمي گزينند و اقدام به ايجاد شهرها و مجتمع‌هاي خدماتي و مسکوني در اين نقاط مي‌کنند.با اين حال و برخلاف ديدگاههاي استاندارد معماري و شهرسازي و به تقليد از اعراب جنوبي خليج فارس مسئولان عمراني قشم براي ايجاد مجتمع‌هاي تجاري در جزيره بي مانند قشم با آن همه قابليت زيست محيطي و اكوتوريسم اصرار به خشک کردن دريا و استحصال زمين از ساحل حساس با اکولوژي خاص و شکننده داشته اند.
قشم علاوه بر ارتفاعات و ناهمواري‌هاي جذاب، دشت‌ها و بيابان‌هايي با وسعت فراوان دارد که بهترين امكان را براي توسعه و شهرسازي دارند. علاوه بر اين توسعه ساخت و سازهاي توريستي در مناطق مجاور روستاهاي 100 گانه اين جزيره را از بن بست اقتصادي و محروميت نجات دهد.
در اين باره علي بازماندگان قشمي، شهرداري که بيش از 10 سال سکان‌دار مديريت شهري قشم بوده و هم اکنون نيز به عنوان مشاور مديرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در حال فعاليت است درباره خشك كردن سواحل دريا بريا استحصال زمين در قشم اظهار داشت: در سال‌هاي 89 و 90 با کارفرمايي منطقه آزاد قشم و مديران قبلي اين سازمان پروژه پرکردن دريا کليد خورد.يو افزود: متاسفانه در 10 سال گذشته ارتباط و همکاري خوبي مابين شهرداري و سازمان منطقه آزاد قشم وجود نداشته است. ولي با تغيير دولت و انتخاب مديرعامل بومي براي منطقه آزاد قشم 180 درجه نگاه‌ها تغيير پيدا کرده و تمام نهادها و ارگان‌هاي مربوطه در سطح جزيره براي بهبود زندگي مردم و منطقه امن براي جذب توريسم و گردشگر در تعامل باهم هستند. به گفته شهردار سابق قشم زندگي آبزيان در بستر دريا و تپه‌هاي مرجاني كف دريا در سواحل قشم جريان دارد و حدود 90 درصد از آبزيان محدوده قشم و تنگه هرمز در اين قسمت توليد مثل مي‌کنند.شهردار سابق قشم يادآور شد: مهم‌ترين نگاه ما بايد به دريا زيست‌محيطي باشد که يک نگاه ملي و فراملي است.
بازماندگان تأکيد کرد: ايران جزو نگهبانان مسائل زيست‌محيطي در خليج فارس است و محدوده خليج‌فارس جزو پروتکلي است كه مسئولان مأموريت دارند رعايت مسائل زيست محيطي را در اولويت اول برنامه‌هاي توسعه اي خود قرار دهند.به گفته اين كارشناس مسائل عمراني در سواحل براساس قانون ساخت و ساز در حريم دريا بايد 60 متر از آخرين مد دريا صورت بگيرد. اما متأسفانه اين حريم قانوني دريا حفظ نشده است و دريا را براي حفظ منافع خود پر کرده‌اند. وي افزود: محيط‌زيست را تخريب و کوه‌ها را از بين ‌برده اند و فضاي گردشگري مشرف به دريا را نابود كرده اند تا منافعشان تأمين شود ولي در اين بين دو اتفاق زيست محيطي غير قابل برگشت هم صورت مي‌گيرد.بازماندگان يادآور شد: کساني که تصميم گرفتند دريا را پر کنند نگاه تخصصي و هيچ گونه اشرافي در زمينه زيست محيطي نداشته‌اند. اينکه دريا نبايد پر شود موضوع خيلي ساده و پيش پا افتاده‌اي است که بايد به آن توجه کرد.شهردار قشم و مشاور مديرعامل سازمان منطقه آزاد قشم خاطر نشان کرد: تنها براي احداث پروژه‌هايي مانند بنادر و با مجوز محيط زيست، مجوز سازمان منطقه آزاد و بنادر مي‌توانيم وارد دريا شويم.بازماندگان يادآور شد: پروژه پرکردن ساحل شرقي شهر قشم هنگامي که آغاز شد نامه‌نگاري‌هايي به تمامي دستگاه‌هاي ذي‌ربط و مسئولان دولتي صورت گرفت ولي با توجه به حضور معاون محيط زيست وقت رئيس‌جمهور در دولت دهم در اين منطقه ولي همچنان اين طرح ادامه يافت و همه و همه در جنايت پرکردن ساحل و دريا حضور داشته‌اند و نظاره‌ مي‌کردند.وي به اعتراضات مردمي اشاره کرد و گفت: متأسفانه مردم نيز نتوانستند در اراده تصميم منطقه آزاد مبني بر پرکردن بخشي از سواحل جزيره قشم ايستادگي کنند و اين اتفاق افتاد.بازماندگان خاطر نشان کرد: مردم قشم با دريا زندگي مي‌کنند و بزرگ مي‌شوند و خيلي از جوانان اوقات فراغت خود را با آرامش ساحل طي مي‌کنند که متاسفانه اين اتفاق ديگر نخواهد افتاد.شهردار قشم يادآور شد: علاوه بر اينکه متراژ وسيعي از دريا پرشده است، ديواره‌هاي بتني نيز کناره‌هاي اين اقدام نصب کرده‌اند تا به کلي چشم انداز ساحل دريا از مردم گرفته شود. بخش عظيمي از مردم قشم و صيادان از سواحل قشم ارتزاق مي‌کنند و فضاي بکر، زيبا و سنتي که جاذبه گردشگري در اين منطقه داشته است ديگر وجود ندارد.وي گفت: به صورت طبيعي محدوده سواحل دريا مشخص است و وقتي وارد بخشي از دريا مي‌شويم عملاً آن فضاي جزر و مد را کم کرده و مشکلات زيست‌محيطي به وجود مي‌آيد.
شهريار مشيري مديرعامل سازمان منطقه آزاد قشم که از بوميان اين منطقه و حدود چند ماه است عهده دار اين مسئوليت شده است در گفت‌وگو با فارس درباره پرکردن سواحل درياي جزيره قشم توسط مديران قبلي اين سازمان اظهارداشت: مردم قشم از اين کار متنفرند و بيشتري فشار از طرف مردم به بنده از اين ناحيه بوده است.مديرعامل منطقه آزاد قشم افزود: در مديريت گذشته منطقه آزاد قشم، خاک بر روي دريا ريختند و دريا را پر کردند تا پاساژ بسازند و در اين پاساژ‌ها جوراب و اجناس بنجل چيني بفروشند، آيا اين اقدام انها ارزش داشت؟ مشيري يادآور شد: اين پروژه غير كارشناسي نظم طبيعي را از اين خاک و ساحل گرفته و مطمئناً در آينده مشکلاتي خواهيم داشت.وي در پاسخ به پرسشي مبني بر اينکه چند کيلومتر مربع از ساحل دريا پرشده است، گفت: در سه نوبت و در شهر درگهان تحت عنوان فاز يک و دو هربار بيش از 100 هکتار و مجموعا بيش از 200 هكتار از دريا پرشده است که با اين اتفاق چندين برابر از مساحت شهر درگهان ساحل دريا را خشک کرده‌اند و اين يک جنايت بزرگ است.به گفته مشيري جلوي پر کردن دريا و پروژه‌هاي اين چنيني در ساحل اين منطقه گرفته شده است. مديرعامل منطقه آزاد قشم افزود: متاسفانه شهرک‌هايي که توسط منطقه آزاد ساخته شده است، لوله‌هاي فاضلاب را مستقيماً به دريا وصل کرده‌اند که بايد اين موضوع نيز مورد بررسي قرار بگيرد.