بهارنیوز: سومین هفته از سال تحصیلی جدید در مراکز آموزش عالی کشور از جمله دانشگاه تهران آغاز شده است اما در این بین هنوز تعدادی از پذیرفته‌شدگان مراحل مصاحبه کتبی و شفاهی مقطع دکترا از طریق سهمیه استعدادهای درخشان ثبت‌نام نکرده و به عبارت دیگر نتوانستند وارد کلاس‌های درس شوند. این افراد که تعدادشان 40 نفر است، همه دانشجوی دانشگاه تهرانند و حالا پشت سد آنچه سیاست‌های دانشگاه تهران اعلام شده، مانده‌اند. داستان از اردیبهشت گذشته شروع شده؛ هر سال دانشگاه‌ها در مقاطع مختلف تحصیلی با مصوبه وزارت علوم، تسهیلاتی برای ادامه تحصیل بدون آزمون برای بعضی از دانشجویان برتر خود تحت عنوان «سهمیه استعداد درخشان» قرار می‌دهند. امسال هم در اردیبهشت ماه، دانشگاه تهران فراخوانی در این زمینه داد و داوطلبان مختلفی که دارای شرایط اولیه شرکت در این سهمیه بودند بعد از بررسی پرونده‌هایشان توسط بخش تحصیلات تکمیلی در دانشکده‌های مختلف ثبت‌نام کردند. بعد از آن در خرداد هر گروه علمی در دانشکده‌های مختلف با تشکیل هیات علمی خود که شامل 10 تا 15 استاد مختلف می‌شد به‌صورت کتبی یا شفاهی مصاحبه‌های علمی با داوطلبان برگزار کردند و در مرحله بعد هم این هیات علمی به رزومه‌ها، سوابق علمی و پژوهشی هر داوطلب براساس آیین‌نامه امتیازدهی کردند تا سرانجام اسامی افراد برگزیده در رقابتی سخت و فشرده با دیگر داوطلبان اعلام شود. روند مذکور در اواخر خردادماه انجام شد و در اوایل تیرماه هم اسامی پذیرفته‌شدگان از سوی دانشکده‌های مختلف اعلام و به اداره آموزش کل دانشگاه ارسال شد تا آن‌ها هم پس از بررسی کلی شرایط داوطلبان زمینه انتشار رسمی اسامی پذیرفته‌شدگان را فراهم کنند.
تا اینجای کار همه‌چیز روال عادی خود را سپری می‌کرد اما در آخرین روزهای تابستان بود که ورق برای این دانشجویان برگشت. بعد از آن‌که ابتدا اداره آموزش کل اسامی پذیرفته‌شدگان را اعلام کرد خبر دیگری دانشجویان پذیرفته شده را با شوک مواجه کرد و آن این‌که همین اداره یک روز بعد خبر داد که قبولی بسیاری از قبول‌شدگان به دلیل مغایرت با یکی از بندهای آیین‌نامه جدید (اردیبهشت ماه) وزارت علوم، لغو شده است. در این بند آمده بود که سهمیه استعداد درخشان به دانشجویانی تعلق خواهد گرفت که دوران تحصیل دوره ارشد خود را تنها در چهار ترم سپری کرده باشند و کسانی که در پنج یا شش ترم این دوره را پشت سر گذاشته باشند مشمول نخواهند شد. نکته جالب توجه آن بود که در آیین‌نامه جدید سوابق پژوهشی داوطلبان به حاشیه رانده شده و اصل،تنها زود تمام کردن دوران تحصیل بود. براساس این آیین‌نامه، داوطلبی که حتی فاقد یک مقاله علمی‌– پژوهشی هم بود، صرف این‌که در چهار ترم دوران تحصیلش را تمام کرده است می‌توانست در مصاحبه شرکت کند و برعکس داوطلبی که دارای سوابق علمی درخشان؛ از جمله داشتن تالیف کتاب، مقالات علمی، پژوهشی و ترویجی، سخنرانی‌های علمی در داخل و خارج یا حتی ثبت اختراعات است اگر در پنج یا شش ترم دوره کارشناسی ارشد خود را سپری کرده باشد، از سوی دانشگاه یک فرد نخبه و استعدادی درخشان به حساب نمی‌آید.
اعتراف وزارت علوم به اشتباهات
بعد از این اتفاقات بود که این موضوع با اعتراض گسترده دانشجویان، استادان و گروه‌های مختلف علمی در دانشگاه‌های مختلف روبه‌رو شد. افزایش همین اعتراضات بود که سرانجام منجر به عقب‌نشینی وزارتخانه و قبول بعضی اشتباهات و اشکالات در آیین‌نامه اردیبهشت ماه شد و به همین دلیل در ششم مرداد، وزارت علوم با صدور بخشنامه‌ای رسمی از دانشگاه‌ها خواست در سال‌جاری با دستی بازتر و براساس معیارهای پیشین داوطلبان سهمیه استعداد درخشان را پذیرش کنند. بعد از صدور این بخشنامه، مسئولان دانشگاه‌های صنعتی شریف، تربیت مدرس، علامه طباطبایی، اصفهان و... که تا قبل از این بخشنامه به مصوبه اردیبهشت عمل می‌کردند، تغییر رویه دادند.
تاکید دانشگاه تهران بر مصوبه جدید
اما با این‌که همه دانشگاه‌ها بعد از صدور این بخشنامه به رویه قبلی پذیرش بازگشتند، دانشگاه تهران و در صدر آن، فرهاد رهبر، رییس این دانشگاه هنوز بر سر حرف خودشان‌ هستند و به این ترتیب دانشگاه تهران که پذیرفته‌شدگان را به دلیل مغایرت آنان با بند افزایش سنوات تحصیل (آیین‌نامه اردیبهشت وزارت علوم) رد کرده بود پس از دریافت و رویت بخشنامه جدید وزارت علوم هم بر رد این داوطلبان تاکید کرده است. مدیران ارشد این دانشگاه می‌گویند که سیاست جدید دانشگاه، تاکید بر چهار ترمه تمام کردن دوران ارشد است و آن‌ها نمی‌توانند به افرادی که در ترم‌های 5 یا 6 از پایان‌نامه خود دفاع کرده‌اند سهمیه استعداد درخشان بدهند. آن‌ها به مصوبه‌ای داخلی که در 5/5/1392، یعنی یک روز قبل از صدور بخشنامه اصلاحی وزارت علوم، توسط هیات‌رییسه دانشگاه تصویب شده، استناد می‌کنند که بر این اساس تنها داوطلبانی که تحصیل خود را چهار ترمه به پایان رسانده‌اند می‌توانند از این سهمیه استفاده کنند. حالا با وجود شروع سال تحصیلی جدید، پیگیری‌های متعدد این 40 دانشجو که در رشته‌هایی مانند روابط بین‌الملل، جمعیت‌شناسی، ارتباطات، برق، مهندسی مواد و غیره در مقطع کارشناسی ارشد فارغ‌التحصیل شده‌اند، هنوز نتیجه نداده و آن‌ها پشت درهای بسته کلاس‌های درس مانده‌اند. یکی از این دانشجویان دراین‌باره به «بهار» می‌گوید که بعد از مراجعه‌های مکرر به مسئولان دانشگاه تهران و رییس این دانشگاه، فرهاد رهبر تنها یک پاسخ به آن‌ها داده است: ‌«سیاست‌های دانشگاه تهران نمی‌گذارد که آن‌ها این دانشجویان را برای دوره دکترا بپذیرند. » این دانشجو می‌گوید که این اتفاق در حالی افتاده است که این دانشجویان به امید تحصیل در دانشگاه تهران، امکان تحصیل در دیگر دانشگاه‌ها را لغو کرده‌اند؛ «بسیاری از این افراد می‌توانستند در دانشگاه‌های دیگر پذیرفته شوند اما با توجه به اعلام قبولی‌شان توسط هیات علمی و دانشکده‌های مختلف از شرکت در مصاحبه‌های دیگر دانشگاه‌ها خودداری کردند. حتی بعضی از آنان از طریق کنکور هم قبول شده بودند که بعد از مراجعه به اداره آموزش کل دانشگاه تهران به آنان اعلام شد شما مهرماه در دانشگاه تهران خواهید بود و بروید قبولی‌تان در جاهای دیگر را لغو کنید که آنان هم این کار را کردند اما در 30 شهریور هم آنجا را از دست رفته دیدند و هم ورود به دانشگاه تهران را ممنوع! بعضی هم بورس‌های داخل و خارج از وزارت علوم داشتند که به دلیل آن‌که دانشگاه تهران در اولویت‌شان بود آن‌ها را لغو کردند و اینک این‌گونه بی‌دانشگاه باقی مانده‌اند.» او ادامه می‌دهد: «نکته قابل توجه دیگر این است که شش ترمه شدن تحصیل در دوران تحصیل هیچ‌یک از داوطلبان مذکور یک مساله خلاف آیین‌نامه نبوده است و بسیاری از آنان مدعی هستند چنانچه این آیین‌نامه در دوران تحصیل‌شان تصویب و سپس اعلام شده بود آن‌ها به‌راحتی می‌توانستند در چهار ترم دفاع کرده و سپس به ادامه تحصیل بپردازند اما تا سال قبل پذیرش استعداد درخشان بر این اساس بوده است که داوطلب باید یک مقاله چاپ شده علمی- پژوهشی و یک مقاله پذیرش شده از مجلات علمی با معدلی بالاتر از 17 می‌داشت و همچنین از دوره فارغ‌التحصیلی‌اش از دوره ارشد بیشتر از دو سال سپری نشده باشد.» او که نمی‌خواهد نامش در گزارش بیاید تا مشکلات ادامه تحصیلش از این بیشتر نشود، می‌گوید: «در چنین شرایطی با توجه به ترافیک بسیار بالا در مجلات علمی- پژوهشی و تعداد معدود آن‌ها، عملا هیچ داوطلبی توانایی انتشار یک مقاله پژوهشی در کمتر از سه سال را نداشت. (به‌طور مثال اینک فرآیند عادی ارسال، بررسی، پذیرش و سپس چاپ مقاله علمی- پژوهشی در مجله سیاست دانشگاه تهران حداقل 36 تا حداکثر 60 ماه طول می‌کشد.) براساس قوانین پیشین عملا داوطلب دوران تحصیلش طولانی‌تر می‌شد و اگر داوطلب پسر بود مساله سربازی هم پیش می‌آمد و مجبور می‌شد در شش ترم از پایان‌نامه‌اش دفاع کند تا شاید مقاله علمی‌اش در پایان سال سوم منتشر می‌شد و مجوز ورود به سهمیه استعداد درخشان را پیدا می‌کرد. »
اشکالات حقوقی مصوبه دانشگاه تهران
یکی از مهم‌ترین اشکالات حقوقی مصوبه 5/5/92 عطف به ماسبق شدن آن است. براساس قوانین کشور ازجمله قانون اساسی، هیچ قانون و آیین‌نامه حقوقی ای نمی‌تواند عطف‌به‌ماسبق شود. با این وجود هیات‌رییسه دانشگاه تهران براساس مصوبه‌ای که چهارماه بعد از ثبت‌نام و دو ماه بعد از آزمون و اعلام قبولی اولیه افراد تصویب شده است، از ثبت‌نام این دانشجویان جلوگیری می‌کند، در حالی که این مصوبه شامل دانشجویانی که ورودی سال‌های پیش از مهر 1392 هستند نمی‌شود و تنها شامل دانشجویانی می‌شود که از سال تحصیلی جدید وارد دانشگاه می‌شوند. یکی از مسئولان وزارت علوم که نخواست نامش در گزارش بیاید، در این‌باره به «بهار» می‌گوید: « درست است که دانشگاه‌ها در نحوه اجرای بخشنامه‌ها خودمختارند اما اشکال این‌که مسئولان دانشگاه تهران در حال حاضر براساس مصوبه خودشان عمل می‌کنند نه وزارت علوم، این است که آن‌ها بخشنامه این دانشگاه را عطف‌به‌ماسبق کرده‌اند و این غیرقانونی است.»
درخواست نمایندگان مجلس از توفیقی
حل نشدن مشکل این 40 نفر برای ورود به مقطع دکترای دانشگاه تهران، باعث شده‌ است که 20 نماینده مجلس، با نگارش نامه‌ای خطاب به جعفر توفیقی، سرپرست وزارت علوم از او خواستند مشکل پیش آمده در راه ادامه تحصیل برای بیش از 40 نفر از دانشجویان نخبه دانشگاه تهران را با تدبیر و اقدام فوری خود حل کند. نماینده‌های مجلس در نامه خود که نسخه‌ای از آن به دست ما رسیده است اینچنین نوشته‌اند: «به پیوست درخواست جمعی از دانشجویان نخبه رشته‌های مختلف دانشگاه تهران درباره ادامه تحصیل در مقطع دکترا از طریق سهمیه استعدادهای درخشان حضورتان تقدیم می‌شود. خواهشمند است دستور فرمایید با توجه به شروع سال تحصیلی و نیاز مبرم آنان دستور ویژه‌ای جهت رفع مشکل مبذول دارید.» احمدرضا دستغیب، ابوالفضل ابوترابی، محمد دامادی، سالار مرادی و محمدعلی اسفنانی جزو نمایندگانی‌ هستند که پای این نامه را امضا کرده‌اند.
غیر از این نماینده‌ها، این 40 نفر هم پس از بررسی‌ها و پیگیری‌های متعدد در دانشگاه و قطع امید از اقدام توسط رییس دانشگاه، هفته گذشته نامه‌ای سرگشاده خطاب به دکتر توفیقی سرپرست وزارت علوم نوشتند تا او مشکل پیش آمده برای آنان را حل کند.