روزنامه شرق: بر اساس آمار منتشرشده از سوی مراکز درمانی 25درصد از مبتلایان سل در کشور از طریق استفاده از محصولات دامی غیربهداشتی به این بیماری مبتلا شده‌اند درحالی که این رقم در جهان تنها 10درصد برآورد شده است.
افزایش ابتلا به سل با منشا دامی درحالی گزارش می‌شود که سازمان دامپزشکی هنوز بر مواضع خود در اجرای طرح توزیع «شیر فله» اصرار دارد. هرچند «محسن مشکات» معاون بهداشت و پیشگیری سازمان دامپزشکی در گفت‌وگو با «شرق» تاکید می‌کند: در صورتی مجوز توزیع شیر فله برای دامداری‌ها صادر می‌شود که محصولات آن آزمایش شده و عاری از هرگونه بیماری بوده و بار میکروبی پایین داشته باشد اما رییس بیمارستان دامپزشکی تهران اطمینان به محصولات فله را اشتباه می‌داند. دلیل «پیام محبی» برای تردید در سلامت محصولات هم تعداد کم ناظران دامپزشکی در سراسر کشور عنوان می‌شود. او می‌گوید: این سازمان با نیروهای اندک امکان کنترل و آزمایش تمام محصولات را نخواهد داشت و همین موضوع احتمال شیوع بیشتر بیماری‌های خطرناک مانند تب‌مالت و سل را به‌شدت افزایش می‌دهد. او برای روشن‌تر شدن ماجرا مثالی ذکر می‌کند و توضیح می‌دهد: با وجود آنکه در استان تهران بالغ بر دوهزار فروشگاه عرضه گوشت وجود دارد، اما تنها 10ناظر دامپزشکی برای نظارت بر فعالیت این مراکز در اختیار سازمان دامپزشکی است. بنابراین بر قصابی‌های تهران پنج‌سال یک‌بار هم نظارت نمی‌شود. در شرایطی که سازمان دامپزشکی اجازه استخدام نیروهای بیشتر را ندارد و با امکانات حداقلی، مراکز عرضه محصولات غذایی را تحت نظارت دارد؛ اضافه‌شدن یک بخش نظارتی در حوزه شیرخام هم مزید بر وظایف بر دوش‌مانده این سازمان خواهد شد.
ابتلا به بیماری مادام‌العمر با مصرف شیر فله
امروز سازمان دامپزشکی بر عرضه شیر فله از آن جهت پافشاری می‌کند که بخشی از مشکلات دامداران را حل کرده و با عرضه شیرهای غیرپاستوریزه ارزان‌تر، سرانه مصرف این محصول را افزایش دهد هرچند سازمان دامپزشکی فکر می‌کند که امروز از لحاظ اقتصادی به خانواده‌ها کمک شایان توجهی می‌کند اما‌ ای کاش مسوولان این سازمان به زیان چندمیلیون‌دلاری از محل شیوع بیماری‌های خطرناک به انسان هم فکر می‌کردند. محبی تاکید می‌کند: ابتلا به سل و تب‌مالت (بروسلوز) مانند سرماخوردگی نیست که پس از درمان فرد عاری از بیماری باشد. به عبارت ساده‌تر فردی که درگیر این دو بیماری می‌شود تا آخر عمر فردی مبتلا محسوب شده و هرگاه سیستم ایمنی بدن او افت کند این بیماری مجددا بروز پیدا خواهد کرد. او می‌افزاید: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که با تعویض مدیرکل اداره دامپزشکی یک استان، آمار تب‌مالت در آن استان تغییر می‌کند. حال در این شرایط که کشور درگیر مشکلات نظارتی است چگونه می‌توان به عرضه شیر فله آن هم بدون بیماری امید داشت؟ با ورود شیر فله که قرار است در بسته‌بندی به بازار عرضه شود نخستین مشکل قابلیت تشخیص این شیر از سایر محصولات پاستوریزه است. باید توجه داشت که هنوز درصد قابل ملاحظه‌ای از افراد جامعه بی‌سواد هستند و قادر به تشخیص دو بسته شیر پاستوریزه از غیرپاستوریزه بر اساس نوشته‌های روی بسته نخواهند بود. حتی افراد باسواد هم به‌دلیل عادت چندین‌وچندساله‌شان به نجوشاندن شیر، ممکن است به اشتباه این محصول را هم بدون جوشاندن استفاده کنند. آن وقت است که باید منتظر بروز انواع بیماری‌ها باشیم.
از سوی دیگر فرهنگی که سال‌ها برای آن زحمت کشیده شده و برای مردم نجوشاندن شیر را جا انداخته است اکنون با عرضه شیرخام تمام آن به هدر خواهد رفت و معادلات به‌هم‌ریخته خواهد شد. اکنون دوباره باید برای مصرف‌کنندگان از فرهنگ جوشاندن شیر صحبت شود و عادتی که در سال‌های گذشته با هزینه‌های فراوان ایجاد شده است با صرف هزینه‌های مجدد عوض شود.
باوجود همه این شرایط اما سازمان دامپزشکی همچنان اجرای این طرح را در دستور کار دارد. مشکات با بیان اینکه هنوز مجوزی برای عرضه شیر فله صادر نشده می‌گوید: بخشنامه این طرح را به استان‌ها ابلاغ کرده‌ایم ولی هنوز تقاضایی از سوی دامداری‌ها برای عرضه آن نداشته‌ایم.
بودجه بیماری‌های مشترک بیراهه می‌رود
محبی، فعال حوزه دامپزشکی به مشکل دیگری در این بخش اشاره کرده و می‌گوید: در حال حاضر بودجه کنترل بیماری‌های مشترک انسان و دام به وزارت بهداشت تعلق می‌گیرد در حالی که وظیفه کنترل این بیماری برعهده سازمان دامپزشکی است. در واقع این بیماری‌ها تا زمانی بیماری مشترک محسوب می‌شود که در دام وجود دارد وقتی به انسان منتقل می‌شود دیگر بیماری مشترک نیست. ولی بودجه مبارزه با این بیماری به وزارت بهداشت تخصیص می‌یابد. این وزارتخانه هم هرچند به درمان رایگان بیماری‌هایی مانند سل می‌پردازد اما در نهایت تحقیقات سلولی برای پی‌بردن به اینکه منشا بیماری، دامی بوده یا از محل دیگری سرایت کرده است، انجام نمی‌شود.
ادعای سازمان دامپزشکی
در روزهای گذشته همچنین با وجود آنکه وزارت بهداشت در بخشنامه‌هایی عرضه شیر فله را غیرقانونی دانسته و مخالفت خود را با آن اعلام کرده است اما روز گذشته معاون سازمان دامپزشکی از عرضه شیرهای فله‌ای یک‌سال گذشته با مجوز وزارت بهداشت خبر می‌دهد. او اذعان می‌کند: شیری که خارج از سیستم کارخانه‌ها در کشور به صورت غیرپاستوریزه توزیع و مصرف می‌شود از گذشته در کشور رایج بوده و مجوزی از سازمان دامپزشکی ندارد. معاون سازمان دامپزشکی در پاسخ به اینکه چرا این سازمان برخوردی با فروشندگان غیرمجاز شیر نمی‌کند یادآور می‌شود: برای برخورد با این تخلف باید امکانات وسیعی داشته باشیم که متاسفانه در حال حاضر در اختیار ما نیست. بنابراین به‌جای برخورد با این افراد، روش‌های جایگزین مناسب را تعریف کرده‌ایم و سعی داشتیم با فرهنگ‌سازی با این عمل غیرقانونی در کشور مبارزه کنیم. وی توضیح می‌دهد: در این راستا ما همواره به مردم گفته‌ایم که گوشتی تهیه کنند که مهر سازمان دامپزشکی داشته یا در بسته‌بندی بهداشتی عرضه شده باشد و از خرید محصولاتی که در حاشیه شهرها عرضه می‌شوند به جد خودداری کنند. مشکات همچنین در پاسخ به اینکه آیا ابزار تشخیص بیماری تب مالت (بروسلوز) در شیر تولیدی وجود دارد؟ خاطرنشان می‌کند: همان‌طور که ابزار و آزمایش‌های تشخیص تب مالت در انسان وجود دارد، ابزار تشخیص بیماری بروسلوز هم در دام و محصولات آن موجود است. معاون سازمان دامپزشکی همچنین در پاسخ به اینکه چگونه سازمان دامپزشکی پایین‌بودن بار میکروبی شیر را که یکی از شرایط اعطای مجوز عرضه فله است؛ در دامداری‌های متخلف و مظنون به استفاده از وایتکس کنترل می‌کند هم می‌گوید: درست است که برخی از دامداران برای برطرف‌کردن عیوب شیر تولیدی به استفاده از وایتکس و برخی مواد دیگر روی می‌آورند اما این دلیلی قانع‌کننده و کافی برای تعمیم‌دادن این موضوع به همه تولیدکنندگان نخواهد بود. وی بیان می‌کند: به طور معمول در تولید و عرضه اغلب مواد غذایی تخلفاتی صورت می‌گیرد اما به خاطر وجود برخی تخلفات نمی‌توان جلو فعالیت تولیدکنندگان را گرفت.
این مقام‌مسوول اضافه می‌کند: در عرضه شیرخام دو نوع تخلف وجود دارد: دسته اول تخلفات کم‌خطر هستند مانند اضافه‌کردن آب، آب پنیر، شکر و نمک به شیر است که برای سلامت انسان مخاطراتی ایجاد می‌کند. دسته دوم تخلفات پرخطر است مانند افزودن وایتکس و اوره به محصولات که می‌تواند خطراتی برای مصرف‌کنندگان داشته باشد.
وی درخصوص اینکه گفته می‌شود انجام تست تشخیص وجود وایتکس به‌دلیل هزینه‌بر و زمان‌بر بودن انجام نمی‌شود، می‌گوید: در برخی از آزمایش‌ها وجود وایتکس قابل تشخیص است و روال آن است که کارخانجات لبنیات، آزمایشاتی برای تشخیص تقلب در محصول عرضه‌شده انجام دهند. همچنین در گاوداری‌هایی که درخواست دریافت مجوز فروش شیر فله را دارند نظارت ما مضاعف خواهد بود.