اوباما و روحانی مواضع دولت های پیشین خود را در رابطه با مسائل جهان و برنامه اتمی رژیم ایران تکرار کردند. اوباما با صراحت و روشنی و روحانی با تکلف و کلی‌گویی. سخنرانی روحانی بیشتر به سخنرانی‌های خاتمی شباهت داشت. ولی دو نکته احمدی نژادی نیز در آن بود. یکی آنجا که از قول فردوسی توصیه کرد: «چو دیدید سرما، بهار آورید» و دیگری در آیه ای که در پایان سخنانش از بندگان «صالح» نام برد: «بندگان صالح، وارثان زمین اند»!

*****

الاهه بقراط

بیم و امید در سخن، ولی در عمل چه؟!

نه حسن روحانی به هنگام سخنرانی اوباما در سالن مجمع عمومی سازمان ملل حضور داشت و نه اوباما به هنگام سخنرانی روحانی در سالن بود.

بر خلاف جنجالی که بر سر دیدار روحانی و اوباما جریان یافت، چنین دیداری روی نداد.

اوباما درباره مناسبات آمریکا و جمهوری اسلامی و هم چنین برنامه اتمی با صراحت تمام همان مواضع پیشین را تکرار کرد. حتا اعلام آمادگی آمریکا برای گشایش رابطه تخریب شده ایران و آمریکا و برای حل مشکل برنامه اتمی نیز جدید نبود. آمریکا بارها از دوران رییس جمهوری های پیشین خود برای حل مشکلات با جمهوری اسلامی به طور پیدا و پنهان تمایل نشان داده و حتا اقدام کرده اما همیشه با امتناع جمهوری اسلامی روبرو شده است.

درباره برنامه اتمی، موضع اوباما در سخنانش منطبق بر همان موضع قدیمی جامعه جهانی بود: ایران حق دستیابی به انرژی هسته ای برای مصارف صلح آمیز را دارد ولی آمریکا از هیچ اقدامی برای جلوگیری از تولید تسلیحات هسته ای توسط جمهوری اسلامی فروگذار نخواهد کرد.

تأکید اوباما بر نقش آمریکا در تأمین صلح و گسترش دموکراسی و توقعی که جهانیان از آن به عنوان یک کشور قدرتمند دارند، به ویژه در برابر حکومت هایی که مردم خود را به خاک و خون می کشند، و هم چنین تأیید و تأکید وی بر تصمیم آمریکا به حمایت از خواست مردم مصر و تونس و کشورهای دیگر برای تغییر، پیامی غیرمستقیم به جمهوری اسلامی نیز بود.

متن سخنرانی روحانی برخلاف سخنان اوباما که ساده و صریح بود، بسیار متکلف و کلی بود. روحانی از بیم و امید سخن گفت و از آری به صلح و گفتگو و نه به جنگ و خشونت. از مردمسالاری دینی در ایران و پشتوانه مردمی در مشروعیت حکومت ها. وی از «دوران انتقالی در سیاست بین المللی» سخن گفت ولی توضیح نداد قرار است چه انتقالی و از چه کسی به چه کسی صورت گیرد. روحانی از ظهور بازیگران تازه در صحنه سیاست جهانی سخن گفت که باید به حساب آیند. وی اعلام کرد آنهایی که ایران را تهدید می دانند خودشان همیشه تهدید بوده اند و یا در حال تهدید هستند. روحانی بدون اینکه به نقش جمهوری اسلامی در حمایت از گروه های تروریستی اشاره کند، خشونت و تروریسم را در منطقه محکوم کرد.

درباره برنامه اتمی، روحانی نیز همان مواضعی را تکرار کرد که پیش از این از سوی جمهوری اسلامی و هم چنین احمدی نژاد و خاتمی اعلام شده بود. وی با تأکید بر داشتن حق غنی سازی اورانیوم، آمادگی جمهوری اسلامی را که تا کنون بارها در رابطه با گفتگوهای پیشین اعلام شده بود، باز هم برای گفتگو و «اعتمادسازی» اعلام کرد ولی این را هم گفت که در پی تنش با آمریکا نیست. وی با این توضیح که سخنان اوباما را دنبال کرده است، افزود که می توان به «چهارچوبی برای مدیریت اختلافات» دست پیدا کرد.

حسن روحانی به عنوان رییس دولت رژیمی که در ساختار حقوقی آن، خشونت به طور کاملا قانونی و روزانه اعمال می شود، واژه ها و جملات زیادی را در این سخنرانی به رد خشونت اختصاص داد. نخستین سخنرانی روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل تلطیف یافته تر از سخنرانی های احمدی نژاد و به سخنرانی های خاتمی شبیه بود. اما دو نکته احمدی نژادی نیز در سخنان وی وجود داشت. یکی آنجا که از قول فردوسی توصیه کرد: «چو دیدید سرما، بهار آورید» و دیگری در آیه ای که در پایان سخنرانی اش از بندگان «صالح» نام برد: «بندگان صالح، وارثان زمین اند»!

اینکه آیا سخنرانی های اوباما و روحانی راهگشای بهبود مناسبات ایران و آمریکا می شود یا نه، موضوعی است که آینده نشان خواهد داد ولی درباره داشتن «اختیارات کامل» حسن روحانی باید گفت که عدم حضور هیئت جمهوری اسلامی در ضیافت ناهاری که از سوی بان کی مون ترتیب داده شده بود، در مورد این «اختیارات» جای تردید بسیار می گذارد.

24 سپتامبر 2013