سازمان میراث‌فرهنگی در سالهای اخیر با ‌مدیریت غیرتخصصی بزرگترین آسیب را به آثار تاریخی و مواریث فرهنگی وارد آورد. این درحالی است که وضعیت اقتصادی نامطلوب جامعه، بیکاری، فقر و عدم فرهنگ‌سازی سبب شده که قاچاق اشیا تاریخی و ویرانی محوطه‌های پیش از تاریخ و تاریخی سرعت بیشتری پیدا کند. این درحالی است که رشد افراد بیکار اما برخوردار از دانش باستان‌شناسی معضلی دیگری است که نگرانی کارشناسان این حوزه را برانگیخته است.

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ـ درحالی بسیاری از محوطه‌های تاریخی ایران در مناطقی قرار گرفته‌اند که پیرامون ‌آن مردمی کم‌درآمد زندگی می‌کنند. مردمانی که برخی از آن‌ها به‌دلیل نداشتن آگاهی و رشد بیکاری ناگزیر به حفر غیرمجاز محوطه‌ و تپه‌های باستانی روی می‌آورند. معضلی که هنوز هیچ‌ ارگانی نتوانسته راه‌حلی برای بیابد.

«فرخ‌ کاظمی» باستان‌شناس و مرمت‌گر با اشاره به اینکه قاچاق اشیاء تاریخی با بیکاری در مناطق محروم ارتباط مستقیم دارد به خبرگزاری میراث‌فرهنگی می‌گوید: «از همان زمان که جامعه علمی باستانشناسی ایران توسط زنده یاد دکتر نگهبان بنیان‌گذاری شد در واقع مبارزه با قاچاق اشیا تاریخی (عتیقه) هم توسط ایشان بنیان نهاده شد به‌طوری که این موضوع در ذات تمام باستانشناسان متعهد و متخصص ایران وجود دارد و اصولا افرادی وارد رشته باستان‌شناسی می‌شوند که علاقه‌مند به حفظ، بررسی و مطالعه و صیانت از آثار تاریخی هستند.»

کاظمی می‌گوید: «اما در سالهای اخیر سازمان میراث فرهنگی با مدیریت غیر تخصصی و غیر متعهد زمینه‌ساز بزرگترین آسیب‌ها به آثار تاریخی و مواریث فرهنگی شد. به‌طوری‌که وضعیت اقتصادی نامطلوب جامعه، بیکاری، فقر و عدم فرهنگ‌سازی هم به‌ این موضوع دامن بیشتری زد و مقوله قاچاق اشیا تاریخی و ویرانی محوطه‌های پیش از تاریخی و تاریخی سرعت و شدت بیشتری پیدا کرد.»

این باستان شناس با اشاره به اینکه قاچاق اشیاء تاریخی فقط مربوط به افراد ضعیف و کم‌درآمد نمی‌شود و می‌تواند گریبان افراد تحصیلکرده و آکادمیک جامعه هم بگیرد ادامه می‌دهد: «البته معضل بیکاری بیش از هر رشته‌ای در جامعه باستان‌شناسی ایران نمود پیدا کرده هرچند که به‌دلیل نبود آمار دقیق اطلاعی از عدد و رقم تخریب‌ها وجود ندارد اما با یک حساب ساده در خصوص وجود دانشگاه‌های متعدد دارای رشته باستان‌شناسی در مقاطع مختلف و با یک حساب سرانگشتی در خصوص جذب باستان‌شناسان در سال می‌توان به عمق فاجعه پی برد که هم‌اکنون چه تعداد باستانشاس بیکار در جامعه وجود دارد.»

کاظمی می‌افزاید: «با اینکه به عنوان عضو کانون کارشناسان رسمی دادگستری در زمینه آثار و ابنیه تاریخی فعالیت دارم و بارها شاهد اتهام به باستانشناسان در خصوص همکاری با قاچاقچیان و غارتگران اموال تاریخی بوده‌ام اما بسیار به ندرت با این موضوع مواجه شده‌ام که باستان‌شاسان به زعم بیکاری و شرایط سخت اقتصادی وارد این مقوله شوند. این درحالی است که غالب افرادی که در مقوله حفاری غیر مجاز و قاچاق اشیا و تخریب آثار تاریخی و... فعالیت دارند چه به صورت کورکورانه و چه به صورت فعالیت در باندهای سازمان یافته، اکثرا از افراد بیکار و قشر ضعیف و محروم جامعه (هم از لحاظ اقتصادی و هم فرهنگی) هستند اما منکر وجود افراد تحصیل کرده و آگاه در این زمینه هم نیستم.»

به‌گفته این باستان‌شناس، رابطه بیکاری و ارتکاب جرم بر کسی پوشیده نیست و قطعا اگر فرد بیکار دانش و آگاهی و علم هم داشته باشد شیوه انجام و ارتکاب جرم پیچیده‌تر خواهد شد. به همان نسبت اگر سطح فرهنگ و رفاه اقتصادی و امنیت شغلی فرد بالا باشد ارتکاب جرم در جامعه کم خواهد شد. در مبحث میراث فرهنگی هم این قاعده وجود دارد. ولی امیدوارم با تغییر مدیریت کلان سازمان میراث فرهنگی شاهد تغییر سیاست‌های این سازمان و جذب نیروهای کارشناس و متخصص و فوق‌تخصصی در این سازمان باشیم.

کاظمی می‌افزاید: «البته امیدواریم این تغییرات صرفا در سازمان مرکزی و تهران و یا در حد مدیر کل و معاونان استان‌ها نباشد و یک سازکار اساسی برای جذب و پالایش و یک بازنگری اساسی در بدنه کارشناسی سازمان تا سطح شهرستان‌ها صورت بگیرد تا با متصل شدن این حلقه‌ها و قدرت گرفتن سازمان میراث فرهنگی شاهد از هم گسیختن حلقه‌های بیکاری و قاچاق اشیا تاریخی در مهمترین محوطه‌های تاریخی کشور باشیم.»