دهه‌هاي 1970 و 1980 را بايد سال‌هايي به شمار آورد كه شوروي سابق به قدرت نخست گاز جهان ملقب شد
روسيه، گاز و اروپا، سه ضلعي آشنا در جغرافياي انرژي جهان اين روزها قصد تغيير در سر مي‌پروراند اما موانعي خاص از جمله زيركي صحنه‌گرداني قدرت سايه‌اي به نام كرملين مجوز چنين كاميابي را صادر نمي‌كند.
به گزارش «جوان»، روسيه به عنوان تنها تأمين‌كننده گاز اروپا براي حفظ جايگاه خود در قاره سبز و اعمال قدرت هميشگي خود، عرصه را چنان براي حضور كشورهاي گازي جهان در خاك اروپا تنگ كرده است كه مجالي براي خودنمايي كشورهايي چون ايران به وجود نمي‌آيد. خود اروپايي‌ها نيز از اين مسئله دل خوشي ندارند زيرا چاره‌اي جز امتياز دادن به مسكو ندارند. ولادمير پوتين نيز به هيچ عنوان اجازه حضور ايران در بازار صادراتي خود را نمي‌دهد؛ صحبت از بازار صادراتي روسيه نيست بلكه نقل قدرت‌طلبي و حكمراني شخص پوتين در معادلات جهاني است.
رئيس جمهور اين روزهاي روسيه بدون ترديد سردمدار گاز جهان محسوب مي‌شود هرچند كه «ژست» مخالف اين ادعا را مي‌گيرد اما كيست كه نداند صاحب كرملين سهامدار اصلي غول گازي جهان است؛ شركت گازپروم روسيه كه به لحاظ درآمد سال‌هاست رتبه نخست شركت‌هاي نفتي جهان را در اختيار دارد.

گازپروم
دهه‌هاي 1970 و 1980 را بايد سال‌هايي به شمار آورد كه شوروي سابق به قدرت نخست گاز جهان ملقب شد. عمليات اكتشاف، توسعه و توزيع گاز با مركزيت يك وزارتخانه دولتي انجام مي‌شد. در آغاز دهه 90، ميخائيل گورباچف وزارتخانه‌هاي نفت و گاز را در راستاي اصلاحات اقتصادي ادغام كرد و به وزارت صنايع نفت و گاز اتحاد جماهير شوروي تغيير نام يافت. اما پس از اندكي شركت گازي ديگري تأسيس شد و در نهايت پس از كنار گذاشته شدن بحث تشكيل يك شركت با سهام مشترك شركت‌هايي از روسيه (گازپروم)، اوكراين و بلاروس، گازپروم به شركتي دولتي تبديل شد.
در سال 1994 و در راستاي خصوصي‌سازي صنايع، گازپروم شركتي خصوصي شد كه دولت 40 درصد از سهام آن را در اختيار داشت، 15 درصد سهام شركت قرار بود به كارگران و مديريت فروخته شود. مديريت وقت گازپروم با برگزاري يك مزايده بسته توانست فروش سهام شركت را به افراد مورد اعتماد و خاص شركت محدود كند. ويكتور چرنوميردين رئيس وقت گازپروم در دسامبر 1992 و پس از روي كارآمدن بوريس يلتسين در روسيه، به مقام نخست‌وزيري برگزيده شد و بدين‌ترتيب نفوذ سياسي گازپروم به شدت افزايش يافت. وي در ماه مي 1992 از سوي بوريس يلتسين به عنوان معاون نخست‌وزير روسيه و مسئول سوخت و انرژي انتخاب شده بود.

پيوند سياست و پول
در سال 1998 بوريس يلتسين، چرنوميردين را از سمت خود در دولت بركنار كرد و در همان زمان دولت روسيه ناگهان ميلياردها دلار ماليات عقب‌مانده را از گازپروم طلب كرد. زماني كه مأموران مالياتي شروع به تصاحب اموال گازپروم كردند، اين شركت به خواست دولت تمكين كرد و در هفتمين مجمع سهامداران دميتري مدودف كه در پشت پرده خود پوتين را مي‌بيند به عنوان رئيس هيئت مديره گازپروم انتخاب شد. بسياري از تحليلگران منطقه قفقاز اين اقدام را زيركي پوتين براي سيبل نشدن ناميدند.
ولادمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه كه از سهامداران اصلي اين شركت است پس از اتهامات فساد مالي كه به گازپروم نسبت داده شد، شخصاً در اصلاح ساختار مديريت شركت وارد شد. دميتري مدودف در جريان اين اصلاحات ساختاري موقتاً معاون رم ويخيرف شد كه به سمت رياست هيئت مديره انتخاب شده بود. در آوريل 2001 گازپروم شبكه تلويزيوني ان.‌تي. وي، تنها شبكه مستقل روسيه كه در تمام كشور برنامه‌هاي آن پخش مي‌شد را خريد و در نحوه فعاليت آن تغييرات گسترده‌اي پديد آورد. شركت رسانه‌اي گازپروم –گازپروم مديا ـ همچنين در ژوئن 2005 روزنامه پرنفوذ ايزوستيا را از آن خود كرد.
اين شركت در طول اين سال‌ها فعاليت‌هاي جانبي خود را با تزهاي پوتين افزايش داده است و از هيچ اقدامي براي حفظ و تداوم منافع خود كوتاهي نكرده است. شايد بتوان گفت تحريم ايران و عدم رسيدن گاز كشورمان به اروپا براي مسكو يك موفقيت بزرگ محسوب مي‌شود. اروپايي‌ها علاقه زيادي دارند منابع انرژي خود را گسترش دهند اما با مانع سختي به نام پوتين مواجه هستند.
رئيس‌جمهور روسيه قيمت گاز را به طور تحميلي تعيين مي‌كند هرچند كه توجيهات خاص خود را دارد. مشتريان اصلي گاز روسيه مدعي هستند كه گازبهاي اين كشور بسيار بالاست؛ به همين منظور شركت گازپروم اعلام كرد: بله ما گاز را گران فروختيم.
به طور قطع با حضور ايران در اروپا به عنوان دومين دارنده ذخاير گازي جهان، پوتين احساس خطر مي‌كند لذا به نظر مي‌رسد گازپروم براي يكه‌تازي خود، بازار شرق را به ايران سپرده است به طوري كه براي ساخت خط لوله صلح ابراز آمادگي كرده است. اين حاتم‌بخشي روس‌ها به هيچ عنوان قابل تحليل كارشناسي نيست زيرا منابع فراواني براي شرق آسيا وجود دارد كه كار كشورمان را سخت مي‌كند. اين در حالي است كه گازپروم در عمل هيچ كمكي به طراحي و ساخت خط لوله صلح نكرده است و در حد يك شعار باقي مانده است.
مأمور سابق كا. گ. ب به طور جالبي بازار گاز دنيا را در دست دارد و قصد دارد مجمع كشورهاي صادركننده گاز را در دست خود نگاه دارد؛ ماه پيش بود كه پوتين در حضور رئيس‌جمهور ايران و امير قطر به نوعي به مجمع القا كرد كه تصميم‌گيرنده اصلي كيست.